Nė pamje tė parė ėshtė teoria mė absurde, vetė Aristoteli
ėshtė i pari qė e pranon. Pyesni, pėrgjigja do jetė gjithmonė e njėjta.
Lumturia? Dikush ndoshta do tė vėrejė se arrihet nė angazhimin publik, nė
njė jetė dedikuar tė mirės sė pėrbashkėt. Duke besuar vėrtet?
Tė tjerėt, shumica dėrrmuese, nuk kanė asnjė hezitim: i
lumtur ėshtė ai qė mund ta shijojė jetėn vila spektakolare,
ekskluzivitete, dreka dhe darka nė restorantet mė luksoze, shumė argėtim dhe
pak lodhje, gjithmonė me stil. Ja pra, jeta e lumtur. Ne italianėt madje
kemi gjetur pėrkufizimin e pėrsosur: dolce vita. A mund tė dėshirosh mė
shumė se kaq? Absolutisht po, pėrgjigjet Aristoteli: e vetmja jetė me tė
vėrtetė e lumtur ėshtė njė jetė studimesh. Vėshtirė tė mbėshtesėsh diēka mė
absurde. Por ai ka tė drejtė.
Ndėrkohė duhet tė kuptohemi: nuk po flasim pėr momente
gėzimi intensiv nė tė tilla momente, pothuajse pa e kuptuar, e reduktojmė
lumturinė ne modernėt por pėr njė jetė tė lumtur. Ato janė dy gjėra shumė
tė ndryshme. Nėse lumturia mund tė reduktohej nė momente tė mirėqenies, nė
fakt, problemi nuk do tė ishte aq i komplikuar: ndonjė moment entuziazmi nuk
i mohohet askujt. Por, a janė tė mjaftueshme kėto momente pėr ta bėrė njė
jetė tė lumtur? Jo. Njė jetė e lumtur, e pėrmbushur ėshtė njė jetė nė tė
cilėn kam realizuar talentin tim, kam zhvilluar potencialin tim, jam bėrė ai
qė doja dhe ndihesha qė tė bėhesha. Pėr ta arritur kėtė duhet sė pari tė
kuptoj kush jam. Duket e vėshtirė, por nuk ėshtė.
Ēdo gjė zotėron diēka, qė e dallon nga gjithė tė tjerat, dhe
aty ėshtė esenca e saj, ajo ēfarė ėshtė nė tė vėrtetė. Ėshtė nė natyrėn e
thikės, qė tė presė: njė copė druri dhe njė copė metali tė bėrė bashkė, tė
vetme nuk mjaftojnė pėr tė bėrė njė thikė. Duke prerė, thika realizon
natyrėn e saj tė thikės. Po ne? Ajo qė na dallon, nė krahasim me ēdo krijesė
tjetėr, ėshtė zotėrimi i arsyes. Njeriu, kafsha racionale. Pra, kur pėrdorim
trurin realizojmė natyrėn tonė tė tė qėnit racionalė, potencialin tonė tė tė
qėnit njerėz. Aty ėshtė lumturia jonė. Nuk do tė thotė qė tė heqim dorė nga
kėnaqėsitė, pėrkundrazi. Por njė jetė dedikuar vetėm kėnaqėsive, e vetme nuk
mjafton.
Lumturia, ajo mė origjinalja dhe jetėgjata, shoqėrohet me
njė vetėdije tė caktuar mbi veten, vetėdijen se je duke jetuar sipas njė
projekti. Pėr kėtė arsye, jeta e atyre qė janė tė angazhuar, nė fund ėshtė
mė e kėnaqshme: sepse po ndėrton diēka njerėzore. Dhe mė thellė akoma, ėshtė
dėshira pėr tė njohur, pėr tė kuptuar. Gėzimi i Ajnshtainit, kur zbuloi
misteret e relativitetit a ėshtė ndokush qė dėshiron ta krahasojė me njė
drekė tė mirė?
Nuk duhet ta harrojmė asnjėherė: nė kėtė Univers shumė tė
madh, deri kur tė kemi gjetur provė pėr tė kundėrtėn, ne jemi tė vetmit qė
mundemi tė reflektojmė dhe mendojmė, qė nuk kufizohemi thjesht tek tė
jetuarit, por qė mundemi tė kuptojmė atė qė po bėjmė dhe atė qė po ndodh.
Kjo dėshirė pėr tė kuptuar, pėr ti dhėnė njė kuptim ekzistencės sonė ėshtė
diēka unike, ėshtė vetėm e jona. Pse jemi kėtu, nga vijmė dhe ku shkojmė? Si
mund tė jetojmė njė jetė tė drejtė? Nuk janė pyetje tė thjeshta. Por a nuk
ėshtė pikėrisht nė kėto momente, qė ne jemi vetvetja? Tė lindur jo pėr tė
jetuar nė shėmti, por pėr tė ndjekur virtytet dhe dijen. Pėr kėtė arsye
Uliksi ishte nisur nė udhėtim
Corriere
|