Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

Vegėza

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZĖRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRĖ

ZĖRI I AMERIKĖS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHĖNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Psikologji 3 - EMOCIONET JANĖ NGJITĖSE, SI MUND TĖ MBROHEMI?

Shkruan: Brikena KRASNIQI - HOTI

www.gazetaexpress.com

EMOCIONET JANĖ NGJITĖSE, SI MUND TĖ MBROHEMI?

 

            A ju ka ndodhur tė qani, pa ndonjė arsye, vetėm se po e shihni dikė tjerė afėr jush duke qarė?  Apo tė shihni dike tjetėr duke qeshur me shpirt dhe ju shkon buza nė gaz pa e vėrejtur? Ndoshta edhe nuk e keni menduar shumė kėtė. Por, bėni mirė t’i kushtoni pak vėmendje sepse kjo ndėrlidhet edhe me mirėqenien tuaj emocionale.

 

 

            Shumica e njerėzve mendojnė se emocionet e tyre janė unike, se ato varen kryesisht nga mendimet apo nga personaliteti i tyre. Shumė prej tyre nuk e kanė idenė se gjendja e tyre emocionale ndikohet lehtėsisht nga gjendja emocionale e personave me tė cilėt rrinė ose nga ata me tė cilėt rrethohen.

            Ne tė gjithė priremi tė nėnvlerėsojnė faktin se sa lehtė mund tė ndikohemi nga faktorėt e jashtėm nė pėrgjithėsi, dhe mendojmė se jemi tė imunizuar nga reflektimi i gjendjes emocionale tė njerėzve pėrreth nesh.  

            A ju ka ndodhur tė qani, pa ndonjė arsye, vetėm se po e shihni dikė tjerė afėr jush duke qarė?  Apo tė shihni dike tjetėr duke qeshur me shpirt dhe ju shkon buza nė gaz pa e vėrejtur? Ndoshta edhe nuk e keni menduar shumė kėtė. Por, bėni mirė t’i kushtoni pak vėmendje sepse kjo ndėrlidhet edhe me mirėqenien tuaj emocionale.

            Ėshtė normale tė mos e shohim veten nė kėtė mėnyrė dhe tė mendojmė se vendosim vet se si ndihemi pėr tė gjitha llojet e gjėrave, ku nė tė vėrtetė ne  “manipulohemi” gjithė kohėn nga njė lloj “virusi social”. 

            Ne ndikojmė nė emocionet e njėri-tjetrit vazhdimisht dhe emocionet janė ngjitėse. Ndikimi i gjendjes emocionale tė njė personi tjetėr, pėr mirė ose pėr keq ėshtė krejtėsisht e natyrshme dhe ėshtė pjesė e ēdo ndėrveprimi njerėzor, por shpeshherė ėshtė e pavetėdijshme. 

            Radari i transferimit tė emocioneve mund tė arrij deri nė tre shkallė: kėshtu kur ju jeni i/e buzėqeshur dhe i/e lumtur, kjo do tė ndikoj dhe tė ngjallė ndjenja gėzimi tek shoku juaj, shoku i shokut tuaj dhe shoku i shokut tė shokut tuaj. E mahnitshme apo jo?

            Shumė studime nė fushėn e psikologjisė kanė dėshmuar se ēfarė ndikimi tė fuqishėm ky lloj “virusi social” mund tė ketė nė marrėdhėniet tona familjare, me partnerin, miqėsitė qė kemi, ekipet e ndryshme sportive, marrėdhėniet e biznesit si dhe grupet e tė gjitha llojeve.

            Kėtė aftėsi ngjitėse tė emocioneve, psikologėt e quajnė njė proces tre-hapėsh, pėrmes tė cilit ndjenjat e njė personi transferohen tek njė person tjetėr. Faza e parė pėrfshin mimikrinė e pavetėdijshme, gjatė sė cilės individėt imitojnė shprehjet jo-verbale tė njėri-tjetrit, duke pėrfshirė qėndrimin, shprehjet e fytyrės dhe lėvizjet. Mė pas, duke parė dike me vetulla tė vrenjtura, ka shume gjasa qė edhe ju tė mėrroleni dhe mė pas tė ndiheni paksa i trishtuar. 

 

 

            Kjo ndodhė pėr arsye se lėvizjet ne muskujt tuaj tė trupit ose fytyrės kanė dėrguar sinjale nė trurin tuaj duke bėrė qė tė pėrjetoni ndjenjat e caktuara, nė tė njėjtėn mėnyrė (ndonėse ne nivel mė tė ulėt) sikurse tė ishit duke i bėrė kėto reagime ju qėllimisht.  Kėshtu nė fazėn pėrfundimtare, individėt ndajnė pėrvojat e tyre, derisa emocionet dhe sjelljet e tyre tė bėhen tė sinkronizuara. Kėshtu, kur takoni njė koleg nė njė ditė tė keqe nė punė, duke u ekspozuar ndaj sjelljeve joverbale tė kolegut tuaj, ju do tė filloni tė transformohuni nė njė gjendje tė pakėndshme emocionale, nė mėnyrė tė pavetėdijshme. Megjithatė, kjo nuk mund tė jetė njė gjė e keqe plotėsisht sepse ju duke e “pėrjetuar” gjendjen emocionale tė kolegut tuaj, mund ta kuptoni atė se si ndihet dhe kjo gjė qė mund tė ndihmojė nė forcimin  e lidhjes mes jush.

            Nė fakt, ky ėshtė thelbi i “radarit tonė social dhe emocional” qė quhet empati. Pėrmes saj ne jemi nė gjendje tė pikasim, kuptojmė ndjenjat e tjetrit, si dhe kemi aftėsi tė paramendojmė se si ėshtė tė jesh nė lėkuren e tjetrit. Ky ėshtė thelbi i asaj qė na bėn njerėzor.

            E vėrteta ėshtė se disa njerėz janė mė tė cenueshėm ndaj aftėsisė infektive te emocioneve e disa tė tjerė mė pak.  Hulumtime tregojnė qė femrat janė mė tė predispozuara tė ndikohen nga emocionet e tė tjerėve. Kjo i bėn qė rrjedhimisht ato tė jenė edhe me empatike. 

            Megjithatė kjo gjė mund tė jetė e lodhshme dhe tejet sfiduese. Janė dy fakte me rėndėsi kėtu: Sa mė i fuqishėm emocioni aq mė ngjitės ėshtė, ndėrsa emocionet negative kanė mė shumė aftėsi ngjitėse se sa ato pozitive. Nėse e kemi dike nė rrethin tonė qė vuan nga depresioni, mund tė jetė qė partneri ose familjarėt e tij/saj tė pėrjetojnė ndjenja tė ngjashme, pa e kuptuar.

            Sidoqoftė, e kuptuam qė ka dy anė tė medaljes nė kėtė ēėshtje.  E vėrteta ėshtė se ne kemi nevojė pėr njė dozė tė aftėsisė ngjitėse emocionale sepse kjo na shėrben pėr tė jetuar nė harmoni me tė tjerėt dhe pėr tė njohur mjedisin emocional nė tė cilin jemi. Pėr shembull, nė njė situatė tė rrezikshme, ose konflikt ose nė njė konkurs apo garim, emocionet e tė tjerėve mund tė jenė tė dobishme. Pyetja ėshtė se si t’a rregullojmė kėtė lloj “instinkti”, nė mėnyrė qė emocionet e tė tjerėve tė mos kenė njė ndikim negativ nė mirėqenien tonė.

 

            Ja ēfarė mund tė bėni pėr vete dhe pėr tė tjerėt:

 

            1. Jini tė vetėdijshėm mbi ndikimin qė gjendjet emocionale tė tė tjerėve kanė mbi ju dhe  kujdeseni pėr veten dhe mirėqenien tuaj emocionale. Kjo ėshtė posaēėrisht e rėndėsishme kur kemi nė mesin tonė persona qė kanė probleme psikike dhe emocionale. T’u ndihmosh atyre ėshtė jetėsore por edhe tė kujdesesh pėr veten. Provoni tė distanconi veten. Jini tė sjellshėm dhe tė dashur, por bėni njė pushim dhe kushtoni kohė vetes suaj. Lexoni ndonjė libėr, bėni njė kafe pėr vetėn, shkoni nė kinema, ose dilni me njerėz tė hareshėm.

            2. “Infektimi emocional nė anėn e kundėrt” ėshtė njė tjetėr mashtrim i dobishėm: Provoni tė anashkaloni zemėrimin e mikut apo partnerit me buzėqeshje, duke provuar qė tė gjallėroni disponimin e tij/saj. Nėse gjendja e tij/saj e keqe emocionale ėshtė kronike, megjithatė duhet t’i tregoni saktėsisht se si ju bėn tė ndiheni. Kjo mund ta motivoj atė tė ndryshoj.

            3. Ndoshta edhe duhet tė pyesni veten: A janė njerėzit me tė cilėt shoqėrohesh tė dobishėm pėr mirėqenien tėnde emocionale? A ka nevojė pėr ndryshime nė kėtė aspekt?

            4. Bėhuni tė vetėdijshėm pėr emocionet qė ju nxisni tek tė tjerėt dhe i “infektoni” ata, si dhe bėni ndryshimet e nevojshme nė kėtė drejtim.

            5. Zhvillojeni kompetencėn tuaj emocionale duke ia bėrė vetės kėto pyetje: Ēfarė po ndjej tani? Ēfarė ndikoi qė unė tė ndihem kėshtu? Kushtoni rėndėsi lidhjes sė ndjenjave me mendimet tuaja? Si po ndikojnė ndjenjat apo emocionet tuaja nė sjelljet  tuaja? Ēfarė mund tė bėni nė kėtė drejtim? Besoni ose jo, njė pjesė e madhe ėshtė nė dorėn tuaj.

 

            Brikena Krasniqi Hoti ėshtė specialiste e Psikologjisė Klinike dhe Psikoterapisė