Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

Vegėza

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZĖRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRĖ

ZĖRI I AMERIKĖS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHĖNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Parapsikologji - Kafshė qė ndiejnė erėn e vdekjes

Pėrgatiti: Klarita BAJRAKTARI

www.syri3.com

KAFSHĖ QĖ NDIEJNĖ ERĖN E VDEKJES

        "Kafshėt zotėrojnė sense shumė tė zhvilluara nė krahasim me njerėzit dhe ajo ēka arrijnė tė bėjnė mund t'i duket magjike njė profani, por pėr kafshėt ėshtė normale". Pėr shembull, macja ka njė nuhatje pothuajse tė barabartė me atė tė qenit. Mjafton tė thuash se hunda e njerėzve ėshtė e pėrbėrė prej 5 milion qelizash nuhatėse, ndėrsa ajo e maces ka 200 milion tė tilla.

 

 

            Gėrhitja e lamtumirės


            Nė fakt, Oskar duket se ėshtė nė gjendje tė parashikojė se kur po vdes njė pacient. Nėse ulet nė bisht mbi krevat, pranė njė pacienti, tregon se ai do tė vdesė tė paktėn pėr katėr ditė. Ai ka sinjalizuar vdekjen e 25 pacientėve dhe tashmė infermierėt kur e shikojnė tė hyjė nė njė dhomė, thėrrasin familjarėt e pacientit.

            "Pėr familjarėt ėshtė njė lehtėsim tė dinė se macja u bėn shoqėri tė dashurve tė tyre nė orėt e fundit tė jetės, por pėr tė tjerėt Oskar ėshtė njė mallkim: nėse e largon nga njė dhomė ku dėshiron tė hyjė, ai insiston, ējerr me thonj portėn, njėsoj sikur kėrkon tė thotė qė vdekja ėshtė afėr dhe nuk mund tė shmanget", pohon njė nga mjekėt e klinikės.

            Lajmi ka bėrė bujė, sepse maēokut i ėshtė kushtuar edhe njė artikull nga revista prestigjioze shkencore, "New England Journal of Medicine". Pas kėtij fenomeni, duket se ideja qė macet dhe qentė, ose nė pėrgjithėsi kafshėt, adoptohen pėr aftėsitė e tyre "sensitive".

            Pėr Rupert Sheldrake, biolog dhe studiues anglez, ka njė shpjegim tė vetėm pėr macet si Oskar qė parandiejnė vdekjen, qentė qė "ndiejnė" kur padroni i tyre po kthehet nė shtėpi, apo ata qė gjejnė rrugėn pėr nė shtėpi, sado larg tė jetė ajo.

            "Ėshtė njė teori nė tė cilėn fusha e energjisė bashkon tė gjithė pjesėtarėt e njė grupi. Nėse njė individ transferohet nė njė vend tė largėt, mbetet njėtrajtėsisht i lidhur me grupin pėrmes kėsaj fushe sociale", thotė Sheldrake.


            Alfabeti kimik


            Teoria nuk jep prova bindėse dhe nuk pranohet nė fushėn shkencore. "Nuk ėshtė e nevojshme tė trazosh telepatinė pėr tė shpjeguar sjelljen e maceve dhe qenve", pohon njė etolog dhe president i njė shoqėrie pėr shkencat e sjelljes sė aplikuar.

            "Kafshėt zotėrojnė sense shumė tė zhvilluara nė krahasim me njerėzit dhe ajo ēka arrijnė tė bėjnė mund t'i duket magjike njė profani, por pėr kafshėt ėshtė normale". Pėr shembull, macja ka njė nuhatje pothuajse tė barabartė me atė tė qenit. Mjafton tė thuash se hunda e njerėzve ėshtė e pėrbėrė prej 5 milion qelizash nuhatėse, ndėrsa ajo e maces ka 200 milion tė tilla.

            Sistemi i nuhatjes, i cili ėshtė zėvendėsuar nga organi vomeronazale, vendoset sipėr qiellzės, duke bėrė nė kėtė mėnyrė kapjen e sinjaleve kimike, feromoneve, qė i kanė lėshuar macet e tjera nė pak kilometra distancė, nėse janė feromone seksuale.

            Janė substanca qė nuk zhduken me lehtėsi: nėse njė mace trembet nė shtėpi, i lė aty feromonet e saj. Qė nga ai moment, duke kaluar po nė tė njėjtin vend nė shtėpi, macja i ndjen feromonet dhe trembet ēdo herė.


            Aroma nė shtėpi


            Kjo analizė kimike e botės na tregon, si pėr qentė, ashtu edhe pėr macet, se si i pėrdorin aromat pėr t'u orientuar dhe gjetur rrugėn pėr nė shtėpi. "Njė kafshė e pėrvetėsuar sillet kot pėrreth, deri sa ndjen njė shenjė nuhatjeje. Duke qenė se i ruan aromat nė kujtesėn e tij, kjo i nevojitet si hartė nuhatjeje, si njė tregues gjeografik pėr tė nisur udhėtimin e tij tė gjatė.

            Nė kilometrat e fundit, kur arrin nė territorin e dėshiruar, e njeh menjėherė sapo e sheh zonėn dhe mundohet tė kthehet nė shtėpinė e tij", shpjegon njė tjetėr ekolog. "Acidi formik i shkarkon feromonet e tij nė ajėr.

            Kėto substanca sillen nga era nė njė distancė qindra metra, por edhe mė shumė. Kur njė mashkull i nuhat, fillon tė sillet rreth e rrotull zonės derisa i nuhat sėrish kėto sinjale kimike dhe nė kėtė mėnyrė mund t'i afrohet femrės.

            Edhe maēokėt apo qentė meshkuj fillojnė tė sillen rreth zonės ku nuhasin nė ajėr molekulat e ēliruara nga femrat. Substancat kimike mund tė sinjalizojnė jo vetėm gatishmėrinė seksuale, por edhe praninė e rreziqeve apo ushqimeve", thotė njė studiues nga Universiteti i Harvardit.

 

 


            Fushat magnetike


            Problemi ndryshon kur flasim pėr pėllumbat dhe patat qė arrijnė tė udhėtojnė pėr mijėra kilometra dhe tė gjejnė ēerdhet e tyre me anė tė magnoreceptorėve: ato perceptojnė fushėn magnetike tokėsore, siē bėjnė busullat dhe orientohen nė bazė tė diellit dhe yjeve. "Ato shfrytėzojnė edhe infratingujt me frekuencė tė ulėt, qė prodhohen nga vorbullat e ajrit tė nxehtė, tė cilat dalin nga toka. Pėrdorin rrymat ngjitėse pėr tė fluturuar nė njė distancė tė largėt. Gjithashtu, ato i pėrdorin kėto rryma edhe si tip harte pėr tė njohur territorin", thotė etologu. Infratingujt i ndihmojnė kafshėt edhe pėr t'u treguar se kur ndodh njė tėrmet, tajfun apo pėrmbytje. Shpesh herė qentė, pulat, kuajt dhe kafshė tė tjera i braktisin pyjet pėrpara se tė ndodhte ndonjė katastrofė e provokuar nga njerėzit.

            "Tėrmetet dhe erozionet paraprihen nga njė bombardim i infratingujve. Pėr njerėzit, kėto tinguj nuk dėgjohen, por pėr kafshėt janė shumė tė bezdisshme. Pastaj, pulhina ėshtė njė nga "kambanat" mė tė mira pėr paralajmėrimin e tėrmeteve.

            Ajo ndjen infratingujt dhe i pėrdor pėr tė komunikuar me tė tjerat". Megjithatė, kafshėt mbeten rojet e pazėvendėsueshme tė natyrės. Gjithashtu ato mund tė jenė po kaq tė rėndėsishme edhe nė fushėn e mjekėsisė.


            Diagnozat e kafshėve


            "Qeni ėshtė nė gjendje tė njohė me nuhatje praninė e njė kanceri. Nėse stėrvitet pėr ta prekur me putėr kur ndien atė erė, ėshtė nė gjendje tė bėjė njė diagnozė tė parakohshme tė melanomas (sėmundje lėkure). Ai njeh edhe kancerin e mushkėrive, sepse prodhon njė aromė qė qeni e ndjen nga fryma e pacientit.

            Nėse kjo praktikė do tė merrte jetė, do t'u vinte nė ndihmė tė sėmurėve, duke evituar radiografitė e shpeshta". Njė nga studimet e para tė zoodiagnostikės zhvillohet duke pėrdorur nė njė laborator dy qenė portugezė, tė cilėt kanė ngjallur interesin e "American Cancer Society". Qentė kanė arritur tė dallojnė tumorin nė mushkėri me njė saktėsi 99%. Edhe pėr kancerin e gjirit nuhatja e tyre ka pasur tė drejtė nė 88% tė rasteve (pėrqindje shumė e afėrt me atė tė mamografisė). Nė njė kėrkim tjetėr, realizuar nė spitalin "Amersham", nė Britaninė e Madhe, qentė janė treguar tė zotė nė gjetjen e kancerit nė prostatė, duke nuhatur urinėn. Pėr eksperimentin pėrfundimtar, i cili ėshtė dėrguar edhe nė "British Medical Journal", kėrkuesit kanė vėnė ēdo qen pėrballė shtatė urinave tė ndryshme, duke u kėrkuar tė gjejnė atė tė pacientit tė sėmurė me kancer.

            Dyzet pėrqind e qenve ėshtė pėrgjigjur saktė: njė vlerė mjaft e ulėt nė krahasim me kėrkimin tjetėr, por sidoqoftė superior pas asaj qė ėshtė pėrftuar nėse rezultati nuk i detyrohej nuhatjes, por rastit. Gjithmonė falė nuhatjes sė tyre tė mrekullueshme, njė qen, njė mace, apo njė lepur, janė njė gjendje tė ndiejnė krizat eliptike.

            "Pacienti eliptik, pėrpara krizės ka njė sekretim tė madh tė adrenalinės dhe shpėrhapja ėshtė parashikuar nga receptorėt nuhatės tė kafshėve", pohon etologu. Edhe nė kėtė, nėse qeni mėson tė japė njė pėrgjigje tė saktė kur nuhat kėtė erė, mund ta ndihmojė pacientin eliptik tė ulet pėrpara krizės.


            Kimia e orėve tė fundit


            Me kėtė mund tė shpjegohen edhe dhuntitė profetike tė Oskarit. "Me sa duket, njė njeri nė prag tė vdekjes lėshon nė ajėr disa substanca kimike qė maēoku i percepton", thotė njė profesor i specializuar nė degėn e mjekėsisė nė universitetin "Brown".

            Por nuk mund tė pėrjashtohet se Oskar ėshtė edhe mendjemprehtė arrin tė dallojė gjendjen e njė pacienti fisnik qė ėshtė nė agoni. Nė tė kaluarėn thuhej se kuajt dinin tė lexonin mendimet e njerėzve, por nė tė vėrtetė nuk kishin asgjė mė shumė sesa njė shpirt tė madh vrojtimi. "Pėr tė zbuluar se si funksionojnė nė tė vėrtetė gjėrat, ėshtė i nevojshėm dokumentimi i lėvizjeve tė Oskarit", thotė pėrgjegjėsi i klinikės sė kafshėve nė shkollėn veterinere nė "Tufas University". "Ėshtė e nevojshme tė shohėsh si ndahet koha mes tė gjallėve dhe tė vdekurve, nėse janė vetėm koincidenca apo jo". Nė pritje pėr tė zbuluar sekretet e tij, nė klinikėn "Providence" i kanė vendosur njė pankartė falėnderimi Oskarit pėr "kurat e tij dashamirėse".

 

            Eksperimenti

            Kur Pamela Smart mbaron punėn, kthehet nė shtėpinė e prindėrve tė saj pėr tė marrė Jaytee, qenin e saj 5-vjeēar dhe ēdo herė qė Jaytee kupton se po vjen Pamela, fillon tė ndiejė ankth.
            Biologu Rupert Sheldrake ka kryer njė sėrė verifikimesh me qenin dhe ai mendon se ka gjetur njė provė tė komunikimit telepatik: "Nėse njė qen i pėrgjigjet me 5 minuta vonesė ngjarjes qė po ndodh, hipoteza telepatike duhet marrė parasysh, sidomos kur kafsha ėshtė e mbyllur nė ndonjė vend dhe era ėshtė ndryshe, pra nėse kushtet nuk janė tė favorshme nė transmetimin e tingujve dhe erėrave".

            Psikologu Richard Wiseman u thirr pėr tė verifikuar eksperimentet e Rupert Sheldrake, duke ndėrruar oraret e hyrjes dhe gjysmėn e orendive tė makinės sė padrones. "Pėrfundimi ishte se Jaytee qėndronte gjatė gjithė kohės nė dritare, pothuajse gjatė gjithė ditės dhe filloi ta rrallonte kėtė proces kur Pamela po kthehej nė shtėpi". Frikė se mos nuk kthehet apo ėshtė vetėm ankth?


            Tė pandarė


            Qenė tė tjerė qė duket sikur e dinė se kur padroni i tyre po kthehet nė shtėpi, me sa duket e njohin sjelljen e njerėzve tė tjerė nė shtėpi.

            Ata e ndiejnė momentin kur shtrohet tavolina, kur ndizen dritat nė disa dhoma dhe janė tė sigurt se mė nė fund padroni ėshtė kthyer nė shtėpi. "Qeni ėshtė njė kafshė sociale. Kėrkon gjithnjė praninė e njeriut dhe shqetėsohet kur padroni i tij largohet. Kjo ėshtė arsyeja qė mezi pret tė kthehet nė shtėpi padroni".