|
Gazeta e parė nė botė.
Ndėr shekuj, njerėzit janė njoftuar nė forma tė ndryshme. Ndėrsa
nė vitin 1605, u shtyp gazeta e parė nė botė. Pėr herė tė parė njerėzit u
njoftuan mbi ngjarjet dhe informacionet qė tregojnė gjendjen e botės. Sot,
njerėzit marrin informata pėrmes TV, Internetit dhe mjeteve tė ndryshme tė
informacionit.
Sindroma Marfan
Nga koha kur njerėzit e parė kanė egzistuar nė tokė, janė
shfaqur edhe sėmundjet. Njė e tillė ėshtė edhe sindroma Marfan. Nė
literaturėn mjekėsore, ndryshe njihet edhe si Teori e Incesit. Sipas
mjekėsisė, shkaktarėt kryesor tė kėsaj sėmundje janė martesat brenda
famijles. Pasojat e kėsaj syndrome janė: Deformimet fizike, Dėmtimet nė tru
etj. Shembujt mė tė mirė tė kėsaj syndrome, janė martesat familjare nė
Egjiptin e lashtė. Atėherė janė martuar motra me tė vėllanė, nė mėnyrė qė tė
trashėgohet fronti mbretėor. Faraoni Tutan-Khamon vuantenga kjo sindromė,
pasi ishte martuar me gjysmėmotrėn e tij Ankesenamon.
Pseudonimet
Qė nga fillimi i botės, dhe deri nė kohėt modern pseudonimet
janė pjesė e pandarė e personalitetit tonė. Ndėr pseudonimet e para,
pėrmendim kėto: Krishti I mirosur, i vajosur, apo Emanuel qė do tė thotė
Hyji/Zoti me ne (Figurė kyce kristiane). Emri Jezu (qė nga hebraishtja do tė
thotė i mirosur, i vajosur i perėndisė). Nė shkrimin e shenjtė Biblik, tek
ungjilli i Mateut tregohet kėshtu: Nga Virgjėra Mari do tė lind njė djalė, e
do tė ia vėnė emrin Emanue, qė do tė thotė Hyji me Ne.
Sparta
Shteti spartan, ishte ndėr qytet shtetet mė me nam nė Greqinė
Antike. Poashtu, ky shtet u krijua nė krahinėn e Lakonisė. Ishte vend mjaftė
i pasur me cdo gjė.
Popullsia e nėnshtruar shpesh ēonte krye, kėshtu qė historia mė e vjetėr e
Spartės ėshtė e mbushur me kryengritje dhe ērregullime. Sipas ligjeve
spartane, nėse fėmijėt deri nė moshėn 5 vjecare, nuk ishin tė fortė
fizikisht, dhe nuk arrinin tė mėsoninashtu si duhet, hudheshin nė humenra.
Kjo ndodhte sepse kėta fėmijė nuk ishin tė denjė pėr shtetin Spartan nė tė
gjitha fushat.
Kurora
Pėr herė tė parė, kurora u pėrdorė nė Egjiptin e Lashtė.
Nefertit, gruaja e faraonit Akhenaton, ishte e para grua qė mbarti kurorėn.
Akhenatondhe bashkėshortja e tij (qė ishte edhe gjysėm motra), qėndruan nė
pushtet pėr 10 vite rresht.
Deti Zi.
Pse Deti i Zi quhet kėshtu?
Arsyea pse Deti i Zi quhet kėshtu, se pėrqindja e vogėl e kripės
ėshtė vetėm 1.9 pėrqind. Dhe kjo pėrqindje e vogėl e krypės i jep Detit te
Zi njė ngjyrė tė errėt karakteristike.
Inkasit e vjetėr Peru
Inkasit e vjetėr (peruanėt e sotshėm), ishin ndėr popujt mė tė
vjetėr nė botė. Pėrmes kulturės, religjionit, gjuhės dhe zakoneve tė tyre, i
dhanė ngjyrim historik mbarė globit. Nė aspektin religjioz, ata (inkasit)
ishin mjaftė rigoroz. Respektimi i rregullave hyjnore, ishte mbi cdo gjė.
Njė ritual jo i zakonshėm ndodhte vetėm nė Peru. Nė cdo ritual fetar, tė
vdekurit nxirreshin nga varret dhe festonin bashkė me tė gjallėt. Sipas
riteve tė tyre fetare, njerėzit edhe pse kanė (vdekur) ata jetojnė edhe mė
tutje. Gjatė festimeve tė tyre, inkasit iu jepnin tė vdekurve ushqim, iu
veshnin rroba tė ndryshme dhe i stolisnin me rruaza dhe gjėra tė ndryshme.
Kjo tregonte raportin inkas me Zot/Zotėrat e tyre, se si adhuroheshin nga
populli inkas.
Tempujt e parė Monoteist nė botė.
Tempulli i parė monotheist nė botė u ndėrtua nė Egjipt, nė vitin
1344 p.e.s. Faraoni Akhenaton gjatė mbretėrimit tė tij dhjetėvjecare, e
ndėrtoi tempullin e parė monotheist nė vend. Tempulli Amarna. Qėllimi kėtij
tempulli ishte besimi nė njė zot tė vetėm Diellin. Sipas faraonit nė
fjalė, dielli pėrbėhej prej dy gjinive: Mashkull dhe Femėr. Pėr 10 vite,
Egjipti nėn udhėheqjen e Akhenaton, kishte arritur nė kulmin e zhvillimit nė
tė gjitha fushat e jetės. Pas vdekjes sė Faraonit, u rrėnuan tė gjitha
gjėrat qė ishin ndėrtuar nė kėtė mbretėrim.
Shkrimet e Shenjta Hebraike
Hebrenjtė si populli mė i vjetėr dhe i pėrvuajtur nė botė,
shquhen pėr besnikėrinė dhe besimin ndaj Zotit. Sipas shkrimit Hebraik,
Lejla ishte gruaja e parė nė botė. Mė poshtė do tė shohim disa nga rregullat
nga kėto shkrime:
-Secili njeri qė nuk ėshtė hebre, ėshtė shtazarak,
-Nėse njė hebre/je martohet me njė jo hebre, ėshtė i barabartė
me njė shtazė,
-Sipas hebrazimit, nėse njė femėr takohet me tė tjerėt (qoftė
edhe nė marrėdhėnie sexuale) ėshtė prostituė.
Ndėrsa tempulli i parė monoteist hebre, llogaritet tė jetė ai i
mbretit Solomon. Tempulli i Solomonit. Sipas liturgjisė hebreje, Solomoni
ishte dijetarė, dhe mbret nė Izrael. Hebrenjtė mbėshteten nė sintagmėn: Kemi
prejardhje Abrahamike dhe dije Solomonike.
Prill 2017
|
