medicinaalt1

Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

Vegëza

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Psikologji 2 - Medicina alternative (1)

Shkruan: Dr. Endru STENVEJ

Përktheu: Hasan HAMËZBALA

MEDICINA ALTERNATIVE (1)

Udhërrëfyes në terapitë natyrore

VËREJTJET FILLESTARE

Të shkruash libër mbi terapitë mjekësore alternative aspak nuk është e lehtë. Së pari, janë shumë. Fakulteti mjekësor i Universitetit të Romës, më 1973, ftoi Kongresin e parë botëror të mjekësisë alternative dhe programi i përkohshëm i tij përmbante jo më pak se 135 terapi të ndryshme. Është evidente se libri i kësaj madhësie nuk do të mund t’i përmblidhte të gjitha këto, prandaj jam përqendruar në ato që e kanë të kaluarën e ndritshme, të tashmen apo të ardhshmen e dukshme, apo që, thjesht, vetvetiu janë fascinuese. Vërtet nuk shoh shumë dobi nga terapia me uri, e të vogla janë edhe gjasat që terapia me gurë të çmueshëm të ketë ndonjëherë rol të rëndësishëm në sistemin perëndimor të mbrojtjes shëndetësore! Shpresoj se kur kam bërë përzgjedhjen, nuk kam lëshuar asgjë që është me rëndësi, por këtë do të kisha dëshiruar ta dëgjoja nga ndonjë lexues, nëse mendon kështu.

Gjithnjë, deri para disa shekujsh, mjekësia ka qenë një kombinim arti, shkence, miti, religjioni dhe besëtytnie. Sot ajo, në pjesën më të madhe, është zgjerim shkencor i teknologjisë së shekullit njëzet, kurse anët e saj të dyta ose janë bërë të papranueshme, ose janë përqeshur aq shumë sa plotësisht janë devalvuar. Tani në Perëndim po hapen horizontet dhe po rrënohen barrierat. Meditimi, mënyrat e kontrollimit të unit, religjionet e Lindjes, interesimi i shtuar për ushqimin e shëndetshëm, njohja më e gjithanshme e problemit të ndotjes, si dhe vetëdijesimi se njeriu është pjesë e vogël e botës së madhe, përvetësojnë gjithnjë e më tepër simpatizantë. Përkundër tendencës totale për t’iu kthyer natyrës, gjë me të cilën janë të infektuara madje edhe familjet që në asnjë mënyrë nuk do të pranonin të kishin kurrfarë lidhjeje me terapitë alternative aktuale, profesioni i mjekut në Perëndim vijon edhe më tutje të ecën mundimshëm shtegut të pafundmë dhe gjithnjë e më të vështirë të Mbrojtjes Shëndetësore Ortodoksiste. Mjekësia ortodoksiste ka pak kohë për terapitë në fjalë. Përfaqësuesit e mjekësisë ortodoksiste i frikësohen rrezikut real, që mund të kërcënojë me gufimin e pseudomjekëve e të sharlatanëve, të cilët u marrin të holla njerëzve duke u premtuar çdo gjë. Medicina alternative frikësohet se mjekësia ortodoksiste është së tepërmi shpirtngushtë dhe se i mbyllë sytë para faktit se do të mund të frenonte dobinë e terapive alternative në përballje me të dhe se, përgjithësisht, atmosfera është shumë e papërshtatshme. Por, kështu nuk do të duhej të ishte. Mjekësia ortodoksiste ka vendin e vet dhe asnjë terapi alternative nuk mundet e vetme t’u përgjigjet të gjitha problemeve shëndetësore në botë. Shumica, e veçanërisht terapitë si ajo me ngjyra apo Teknikat e Aleksanderit, as vetë nuk pretendojnë të bëhen sisteme tërësore të mbrojtjes shëndetësore, por thjesht t’i ndihmojnë mbrojtjes ekzistuese medicinale.

Si mjek i diplomuar, kam insistuar që këto terapi t’i kundroj në një dritë krejtësisht të re. Mbi terapitë alternative ka të shkruara shumë libra, por pothuajse që të gjitha ato pa përjashtim i kanë shkruar vetë terapeutët. Kjo gjë ka mangësitë e veta, ku nuk është më e vogla as ajo se terapeutët janë aq të lidhur me terapinë e tyre, saqë, me pak përjashtime për respekt, nuk mund të shkëputen e të jenë të paanshëm. Kjo shkakton aq shpesh mbylljen në rrethet mjekësore ortodoksiste dhe krijon lloj të tillë grindjesh të imta çfarë i takojmë edhe në mesin e shkencëtarëve kulminantë të cilët mund të merren vesh vetëm me një grusht njerëzish të nivelit të tyre.

Duke shkruar këtë libër kam këmbëngulur shumë që para sysh të kem ose personin që ka zbuluar terapinë, ose bashkëpunëtorët dhe simpatizantët e tij. Shpresoj të kem arritur që t’i paraqes sa më besnikërisht. Me kohë, siç dihet, të gjitha hulumtimet dhe ndërmarrjet e suksesshme zhvillohen, por zhvillimi shpeshherë sjell si pasojë tjetërsimin dhe shtrembërimin e premisave fillestare. Shpresoj se, duke iu përmbajtur fuqishëm punës së themeluesit të terapisë, në masë të duhur i kam ikur këtij problemi.

Është e kuptueshme se si mjek nuk mund t’ju rekomandoj të gjitha terapitë që përmenden këtu. Para së gjithash, thjesht nuk kam mjaft përvojë në shumicën prej tyre për të qenë krejt i sigurt, dhe tjetra – nuk do të doja të isha aq i pamatur sa t’i rekomandoja pacientit (apo lexuesit) diçka pa e njohur kurrë personalisht dhe pa e sprovuar. Megjithatë, duke njohur mjekë, të cilët gjithnjë apo herë-herë merren me këto terapi, jam bindur se çdonjëra prej tyre ndikon pozitivisht në gjendje të caktuara. Për asnjërën nga këto terapi nuk thuhet se i shëron të gjitha sëmundjet dhe mendoj se, përgjithësisht, personat që merren me terapitë në fjalë janë shumë më të përgatitur ta pranojnë këtë fakt sesa mjekët ortodoksistë.

Për fund, nuk dua të arsyetohem pse pacientëve u qasem si krijesa jashtëzakonisht të ndërlikuara fizike e shpirtërore. “Mekanika” e mjekësisë moderne nuk më tërheqë dhe nga përvoja e di se në këtë drejtim nuk jam i vetëm. Përgjimi pesëmbëdhjetëvjeçar i zërit të popullit dhe shkrimi i librave e artikujve për popull më kanë mësuar se njerëzit duan sistem të mbrojtjes shëndetësore i cili do t’ua mundësonte që të përmirësohen me sa më pak intervenime, qofshin ato ekzaminime, barna apo operacione. Vetë natyra e sistemit mbrojtës shëndetësor, i cili ndaj të gjithë pacientëve me të njëjtën sëmundje vepron si të ishin një person i vetëm, pamundëson qasje individuale shërimi, çfarë njerëzit presin nga mbrojtja shëndetësore, të cilës aq shumë i gëzohen. Shiriti lëvizës i mjekësisë bashkëkohore shpeshherë nuk i sheh njerëzit si individë – për keqardhjen e dyanshme të pacientit dhe të mjekut.

Terapitë mjekësore alternative të përfshira në këtë libër meritojnë që bashkësitë shkencore e medicinale seriozisht t’i shqyrtojnë. Por vetë natyra e tyre këtë e vështirëson dhe, meqë kjo është mjaft vështirë, shumë njerëz janë të gatshëm që teoritë në fjalë shumë lehtë t’i hedhin si diçka të papërdorshme. Hulumtimi im tregon se shumica e këtyre terapive ka anë shumë më të mira sesa që shumë njerëz janë të vetëdijshëm, se këtyre duhet kushtuar më tepër vëmendje dhe se sa më urgjentisht duhet bërë numër sa më të madh hulumtimesh në këtë drejtim. Është pak e besueshme se këtë hap do ta bëjnë përfaqësuesit e profesionit mjekësor – prandaj mbetet që ju diçka të ndërmerrni!

ENDRU STENVEJ

HYRJE

Para se të fillojmë t’i shqyrtojmë llojet e ndryshme të mjekësisë alternative dhe atë që çdonjëra prej tyre ofron, është e dobishme të shqyrtohet modeli ekzistues i mbrojtjes mjekësore në Perëndim. Në të vërtetë, mjekësia alternative, sipas vetë definicionit, është alternativë e diçkahi tjetër. Kjo “diçka tjetër” është mjekësia moderne, perëndimore. Por, para se të nisemi tej, është me rëndësi të kuptoni se në këtë libër nuk flitet për ndonjë alternativë të caktuar të mjekësisë ortodoksiste – thjesht për një, apo, më saktë, për shumë alternativa. Kuptimi i alternativës është relativ, kurse opinioni publik dhe ai mjekësor për çdo ditë ndërron. Ajo që dje ka qenë alternativë, sot ndoshta është pjesë e mjekësisë ortodoksiste. Së këndejmi, terapitë e përfshira në këtë libër është mirë t’i kuptoni si shtesë të mjekësisë ortodoksiste, meqë unë – siç do të shihni – askund nuk pohoj se ato do të duhej pranuar në vend të mjekësisë perëndimore.

Shumë nga këto terapi kaherë cilësohen si “komplementare”. Në fjalor, termi “komplement” shpjegohet si “diçka që shërben për t’u ndërtuar tërësia” dhe për shumë teori të cilat përmenden këtu do të mund të mendohej në këtë mënyrë. Ka njerëz që mendojnë se për të gjitha duhet të ekzistojë fjala e caktuar, dhe meqë sipas mendimit të tyre këto teori ia mundësojnë individit të ndërtojë tërësinë, meritojnë edhe të quhen “komplementare”. Shumica, megjithatë, mendojnë se termi “komplementar” do të thotë se të dy llojet e terapive duhet të shfrytëzohen paralelisht, ashtu që pacienti do të mund t’i shfrytëzojë anët më të mira të njërit dhe të llojit tjetër. Kjo parimisht është në rregull, por në praktikë nuk është lehtë të arrihet, meqë shumica e mjekëve ortodoksistë assesi nuk mund ta paramendojnë se terapitë e përshkruara në këtë libër mund të jenë plotësim i përvojës së tyre. Dhe meqë terapitë e ashtuquajtura komplementare shëndetin, sëmundjen dhe shërimin nuk i marrin njësoj si ato ortodoksiste, mjekët shpesh nuk pajtohen pikërisht me premisat themelore të këtyre terapive. Së këndejmi, mund të ndodhë që ndonjë mjek të mendojë se është në gjendje të mësojë shërimin me bimë për dy apo tri ditë, apo se mund të bëhet akupunkturolog pas një kursi të shkurtër. As njëra, as tjetra, natyrisht, nuk janë të mundura, për arsye se edhe njëra, edhe tjetra kërkojnë ndryshim përmbajtësor në të kuptuarit e shëndetit dhe të sëmundjes, meqë pikëpamjet themelore të terapive natyrore dallojnë shumë nga ato ortodoksiste. Një shumësi mjekësh mendojnë se mund të shfrytëzohen anët më të mira të terapive alternative dhe t’ia shtojnë praktikës së tyre të trasuar, si kur sigurohet ndonjë aparat i ri mjekësor, ndërkaq terapeuti natyror këtë e kupton si edhe një mashtrim të shkathët të mjekëve ortodoksistë, të cilët përpiqen t’i bashkëngjiten drejtimit bashkëkohor në modë të “natyrshmërisë”.

Për shkak të këtyre dhe arsyeve tjera të shumta mendoj se terapitë natyrore edhe për një kohë të gjatë do të jenë “alternativë”. Mendimit të tanishëm mjekësor, në pajtim edhe me pikëpamjet karteziane, i janë nevojitur shumë shekuj për t’u zhvilluar dhe s’ka kurrfarë shenjash reale se mjekët së frikti do t’i ndryshojnë seriozisht pikëpamjet e veta, por do të vazhdojnë edhe më tej vetëm t’i përzgjedhin, t’i pranojnë dhe në mënyrën më të përciptë t’i praktikojnë disa nga terapitë alternative pak më shumë të njohura. Nuk ka dëshmi se në filozofinë e mjekësisë ortodoksiste po ndodhin ndryshimesh të rëndësishme në harmoni me terapitë natyrore – e këto ndryshime janë më se të nevojshme.

Sipas mendimit tim, për zgjidhjen e kësaj dileme do të duhej që terapitë e paraqitura në këtë libër të quhen “terapi natyrore”. Kjo nuk do të thotë se mjekësia perëndimore është jonatyrore, por se shumë – nëse jo shumica – nga terapitë që quhen “alternative” bazohen në pikëpamjen se natyra sjell shërimin – e se njeriu në këtë vetëm i ndihmon. Ajo që është “natyrore”, natyrisht se nuk është vetvetiu edhe më e mira, por kur fjala është për terapitë natyrore konsiderohet se kjo më së shpeshti është pikërisht ashtu. Meqë mendohet, siç do të shohim, se një numër i madh gjendjesh kalojnë vetvetiu, andaj ka nevojë që trupit t’i jepet vetëm “materiali i njomë” që vetë të shërohet. Duket se mjekësia perëndimore shpesh vepron pikërisht në të kundërtën e kësaj.

Njerëzit gjithmonë kanë dëshiruar të kenë trajta alternative ndaj terapive të mjekësisë ekzistuese, por sot në Perëndim kjo nevojë është dukshëm më e madhe se kurrë ndonjëherë më parë. Ka sigurisht pesë arsye kryesore: Njerëzit shohin se terapitë ortodoksiste nuk kanë sukses në shërimin e disa gjendjeve të caktuara (sidomos kronike) dhe iu vjen rëndë që këtë ta pranojnë; shumica e njerëzve frikësohen t’i dorëzohen shërimit mjekësor perëndimor, shkaku i operacioneve dhe i ndikimit të mundshëm dytësor të barnave; disa njerëz nga arsyet religjioze dhe filozofike u kundërvihen veprimeve të caktuara të mjekësisë perëndimore; rritet numri i njerëzve i të gjitha grupmoshave që mendojnë se ka ardhur koha të protestojnë kundër veprimeve ekzistuese të shërimit dhe, në fund, përherë ka pasur – e besojmë se përherë edhe do të ketë – njerëz të caktuar të cilët thjesht kanë nevojë të dallojnë nga të tjerët dhe të eksperimentojnë, e kjo nevojë e tyre shtrihet edhe tek lloje të mbrojtjes mjekësore. Por, pa marrë parasysh se nga cilat arsye zgjidhen qoftë terapitë ortodoksiste apo ato natyrore, pikënisja është e njëjtë – personi i sëmurë.

Një mori e konsiderueshme njerëzish nuk ndërmarrin fare asgjë kur janë në pyetje dhembjet e buta, të përhershme, vështirësitë dhe dhembjet e përditshme, e megjithatë gjendja u përmirësohet. Këtë duhet pasur parasysh që nga fillimi; numër i madh vështirësish kalojnë vetvetiu, pavarësisht nga ajo se çfarë ndërmerr i sëmuri. Ekziston, natyrisht, një hap ndërmjet mosmarrjes së ndonjë veprimi dhe kërkimit të ndihmës nga jashtë, e kjo është shërimi i vetvetes. Miliona njerëz anembanë botës për çdo ditë e bëjnë pikërisht këtë: Ekziston një mori barnash “të gjyshes” për ftohje e flamë dhe çdo popull e çdo vend i ka barnat e veta të veçanta për sëmundjet e caktuara. Industritë farmaceutike dhe të tjera stimulojnë vetëshërimin dhe gjithkund në botë ekzistojnë mjete të reja shërimi, të cilat për pak para premtojnë gjëra të mëdha. Por, edhe përkundër këtyre ngjashmërive me pjesët tjera të botës, mjekësia perëndimore dallon së tepërmi; në Perëndim dominon shërimi me mjekësinë teknologjike, kurse profesioni mjekësor ortodoksist ka kontribuar që çdo tip tjetër shërimi të merret si jo-legjitim dhe i papranueshëm në aspektin shoqëror. Siç do të shohim në faqen 36, ka disa shenja trimëruese se gjërat po ndryshojnë.

Kur dikush kërkon ndihmën mjekësore, rëndom e mundon një nga katër grupet ekzistuese të gjendjeve. Siç kemi parë më herët, gjendja mund të kalojë vetvetiu; ajo mund të jetë kronike me shërim të ndryshueshëm dhe kthim të sëmundjes (“përsëri dhembja ime e kahershme!”); mund të jetë me prejardhje psikologjike (e shkaktuar nga vështirësitë në familje dhe marrëdhëniet ndërpersonale, nga puna e pakëndshme, nga kushtet e këqija të banimit, nga problemet financiare e të tjera); ose mund të jetë gjendje shëndetësore vërtet akute.

Të gjithë këta njerëz vërtet janë të sëmurë dhe do të kenë dobi nga ndonjëra mënyrë e shërimit. Ata me sëmundjet që do të kalonin vetvetiu, edhe ashtu do të shëroheshin; të sëmurëve kronikë mund t’u zbuten simptomat, por ata e dinë se gjendja e tyre ndryshon dhe se mjekimi ndoshta edhe nuk ua ka sjellë përmirësimin; grupi i atyre me mundimet me prejardhje psikike kanë nevojë për mirëkuptim dhe ndihmë (e cila nuk është e thënë që, domosdoshmërisht, të jetë mjekësore), kurse grupi i fundit i të sëmurëve, nga mjekësia moderne perëndimore ka më së tepërmi dobi.

Fatkeqësia e shumicës së njerëzve të botës perëndimore qëndron në atë se mendojnë se mjekët kohën e tyre e kalojnë duke i kontrolluar dhe duke i shëruar njerëzit e grupi të fundit. Në realitet këtë grup e përbëjnë më pak se 20% nga gjithë ata që e vizitojnë mjekun. Tetëdhjetëpërqindëshi tjetër bën pjesë në tri grupet e para dhe - thjesht – vetvetiu nuk kanë nevojë për mjekësinë perëndimore. Shumë prej tyre do të ndjeheshin fare mirë edhe po të mos jetonin në botën e zhvilluar të perëndimit dhe nga këndvështrimi sociologjik shumica prej tyre do të ndjeheshin më mirë në shoqëritë ku lidhjet familjare janë më të forta, kurse ndjenja e ndihmës së afërt të bashkësisë ka më tepër kuptim sesa që sot ka në Perëndim.

Është përhapur gjithashtu mendimi se përparimi i mjekësisë në botën perëndimore mundëson jetë më të gjatë. Kjo nuk do të thotë se është e vërtetë. Kërkimi pas ilaçeve për gjithë mjerimet tona si dhe pas mënyrave për të zgjatur jetën, me shekuj ka munduar shpirtin njerëzor. Në të vërtetë, pikërisht paaftësia për të pranuar se fatkeqësitë janë të pashmangshme edhe i ka shtyrë njerëzit që të interesohen për mjekësinë si disiplinë.

Në të kaluarën, shkaku i luftërave, i urisë dhe i murtajës, një numër i vogël prej atyre që kanë mbijetuar sëmundjet infektive fëmijërore, kanë përjetuar kohën e pjekurisë e edhe më pak e kanë arritur pleqërinë. Në artikullin e botuar në Medical Journal of Australia, në vitin 1964, shkruan se foshnja e lindur në kohën e perandorit Avgust do të mund të priste se do të jetojë vetëm 25 vjet. Në atë artikull shkruan se “gjatë Mesjetës shekulli i jetës njerëzore pothuajse fare nuk është zgjatur, kurse gjatë periudhës moderne gjasat për jetë më të gjatë gradualisht janë shtuar dhe se gjatë vitit 1850 shekulli mesatar i jetës ka arritur dyzet vjet. Sot, në shumicën e vendeve perëndimore, me vetë lindjen gjasat për jetë të gjatë kanë arritur shifrën impresive prej shtatëdhjetë vjetësh.” Por autori vazhdon dhe sugjeron: “Megjithatë, vetëkënaqësinë tonë të fryrë duhet korrigjuar. Derisa në shekullin e fundit shkenca mjekësore ka arritur që gjasat për jetë të gjatë që me lindje t’i shtojë për nja njëzet vjet, gjasat për jetë të mëtutjeshme për një gjashtëdhjetepesëvjeçar në të njëjtën periudhë janë shtuar për më pak se një vit. Thënë shkurt e qartë, derisa plotësisht i kemi çrrënjosur sëmundjet infektive të fëmijërisë dhe të moshës së pjekurisë, nuk kemi arritur të ndërpresim proceset degjeneruese dhe zhvillimet malinje, dy rreziqet më të shpeshta të mesomoshës dhe të moshës së vjetërsisë.”

Ky gjykim esëll nuk është i vetmuar, e madje nuk është as ekstrem. Qysh herët, në shekullin XVII, astronomi anglez, Edmand Hejlli (Halley), krijoi skicat e para të jetës. Ai kishte konstatuar se më 1687 një gjashtëdhjetëvjeçar do të mund të priste se do të jetonte vetëm 12.09 vjet. Dyqind vjet më vonë gjashtëdhjetëvjeçari do të mund të jetonte mesatarisht 12.2 vjet, kurse më 1950 shekulli i tij i jetës do të mund të zgjaste 15.7 vjet. Së këndejmi, 263 vjet pas hulumtimeve të para, gjashtëdhjetëvjeçari jeton saktë 3.5 vjet më gjatë. Triumf i mjekësisë moderne? Nuk do të ketë.

Duhet të përballemi me faktin se mjekësia moderne, që ne e njohim, në krahasim me përparësitë që shoqërisë ia sollën kushtet e mira sanitare në shtëpi, kushtet më të mira të banimit, familjet më të vogla dhe përmirësimet tjera në shoqëri, pak kanë bërë që të shërohen apo që të parandalohen sëmundjet.

Dëshmi se kjo është kështu mund të gjejmë pothuaj në çdo raport vjetor të inspektorëve për shëndetësi dhe gjendje shëndetësore. Në vitin 1873, inspektori për shëndetësi për kuartin londinez Karlton shkroi: “Zotërinj, në raportin tim të fundit vjetor ju kam njoftuar se viti1872 ka qenë veçanërisht vit i shëndetshëm, kurse vdekshmëria veçanërisht e ulët dhe i lumtur jam që me këtë rast mund të deklaroj se i njëjti standard i lartë shëndetësor është mbajtur edhe gjatë vititr 1873. Vdekshmërinë e ulët, të cilën e vërejmë një kohë të caktuar, mund t’ia atribuojmë kontrollit të suksesshëm të autoriteteve, respektivisht mënjanimit në kohë të duhur të të gjitha burimeve të njohura të papastërtive dhe sëmundjeve.”

Atë vit nuk kishte pasur asnjë rast kolere, e ishte shënuar vetëm një rast i tifos. Që kjo e dhënë të shihet në dritën e vërtetë, duhet të thuhet se në Britani gjithnjë deri në mesin e shekullit XIX nuk ka qenë aspak e jashtëzakonshme që këto sëmundje për çdo vit të marrin mija jetë njerëzish.

Raportin e këtij inspektori të shëndetësisë e bën edhe më bindës fakti se është i shkruar dhjetë vjet para se shkenca e mjekësisë të zbulojë se shkaktarët e kolerës dhe të tifos janë bakteret – e ka qenë tejet larg nga zbulimi i barnave të cilat ato baktere do t’i asgjësonin.

Nuk ka dyshim se disa lloje barnash të reja, për shembull antibiotikët, i kanë rritur gjasat për jetë të gjatë. Por mos lejoni të mashtroheni se ata kanë shpëtuar aq miliona jetë, sa do të mund të mendohet. Përndryshe, në epokën paraantibiotike nuk kanë vdekur të gjithë, madje edhe ata që kanë qenë të sëmurë nga sëmundje ngjitëse shumë serioze, gjë të cilën do ta vërtetonte çdo mjek i mirë i praktikës së përgjithshme apo tekniku medicinal i asaj kohe dhe shumica e sëmundjeve ngjitëse vdekjeprurëse janë zhdukur shpejt shumë vite para se të gjendeshin barnat për shërimin e tyre! Madje edhe sëmundja vdekjeprurëse, siç është tuberkulozi, për të cilin supozohet se e kanë çrrënjosur antibiotikët, në të vërtetë nuk e kanë çrrënjosur këto barna, sa kushtet e përmirësuara sociale. Realisht, ka disa barna vërtet të dobishme të cilat dukshëm i kanë kontribuar çrrënjosjes së disa sëmundjeve dhe zvogëlimit të vdekshmërisë, por ata gjithsesi janë pak. Sot mjekët që kanë përgjegjësinë e duhur shumë më tepër janë të brengosur për miliona njerëz që panevojshëm marrin antibiotikë (e kjo në masë të madhe vlen edhe për barna tjera). Konsumimi i tepruar i barnave shkakton lloje të reja sëmundjesh, pra sëmundje të cilat i shkaktojnë vetë mjekët. Anketa të shumta të bëra me qëllim që të përcaktohet numri i sëmundjeve të shkaktuara nga barnat tregon se diku ndërmjet 3 e 18 për qind e gjithë të sëmurëve nëpër spitale vuajnë nga ndikimet dytësore të barnave me të cilat janë shëruar. Këtu nuk janë të llogaritur miliona njerëz të cilët vuajnë nga ndikimet dytësore të barnave e të cilët e jetojnë jetën e tyre duke mos u ndjerë “krejtësisht mirë”, por që nuk janë mjaft të sëmurë sa për të shkuar në spital. Për këtë gjendje duhet të ekzistojë alternativa.

Vazhdon...

(2) (3) (4) (5) (6)