Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Shkruan: Ferid SELIMI

MIZËKAPUÇËT

Librin me satira të autorit, Ferid Selimi „Mizëkapuçët“, mund ta shkarkoni falas në sektorin:

„Literaturë“

E falënderojmë autorin përzemërsisht për këtë libër  të mrekullueshëm.

            KULTURA NË HENDEK 

            Për të shkruar një vepër sado të shkurtër, shkrimtarit i duhet koxha një kohë e mirë. Nganjëherë edhe vite të tëra, e, ndoshta do ta kalojë një dekadë e fiu...I gjori shkrimtar!Pos që duhet ta ketë gajlen e temës së rrahur, stilit e të shkruarit, duhet të mendojë edhe "e ha pazari apo jo?".   Shkruan ai, pa ndarë dhe shkrimet i mban në sirtarë, derisa t'i sigurojë mjetet për t'i publikuar.Dhe jo vetëm kaq, por edhe pas botimit duhet që distribuimin e librit ta bëjë vetë.Dy-treqind copë shkojnë falas, të tjerat që mbeten...I ha koha !?…Dikush do të thoshte:A është e mundur?E mundur, edhe mirë bile. Kultura jonë e leximit ka rënë hundë e buzë në  "HENDEK" e s'ka kush t'i zgjasë dorën për ta shpëtuar. Po a shpëtohet leximi, hej ?Të rinjtë më parë harxhojnë paratë për pije freskuese dhe kafe esspreso nëpër kafiteri të ndryshme, sesa ta blejnë një libër në ditë. Obobo! I rashë sopatë!Nuk them një libër në muaj, apo edhe në tre muaj, po në ditë! Ç't'i bësh unë jamë realist. Apo pak anoj kah soc-realizmi. Bëj hesapin tim: dy kafe esspreso dhe dy pije freskuese, kushtojnë hiç më pak se pesë marka.Po aq kushton një libër.Kam apo nuk kam të drejtë !?Pastaj e kam për të mirën e të rinjve! Kafeja mund të çrregullojë shtypjen e gjakut. Ndërsa pijet freskuese mund të jenë të ftohëta dhe mund të vijë deri te tonsillopharingitisi dhe ata mund të përfundojnë në terapi antibiotike. Besa në këto kohë të vështira, nëpër barnatoret shtetërore nuk mund të gjenden kurrëfarë lloji i antibiotikëve, andaj, duhet blerë nëpër barnatoret private. E shihni pra? Jo që mund të harxhojnë para sa të kenë blerë gjashtë apo shtatë libra, por do të humbnin kohën të shtrirë në shtrat. Njeriun e shtrirë në shtrat e mbytë monotonia. Patjetër duhet të lexojë ndonjë nga gazetat ditore. Prapë do t'i ngritet shtypja e gjakut kur do të shohë ndonjë të pavërtetë apo edhe rrenë të kulluar. Dhe ç'kanë fituar?!.Sëmundjen de...Po… Ja që, nuk mendojnë si duhet.         Prandaj, kultura jonë e leximit është aty ku është.Nuk ka mbetur shteg tjetër, jo, jo, pos që veprat e autorëve të lexohen e të komentohen vetëm në rrethin e ngusht të kolegëve. Dhe... kultura..., ku është kultura?Ka mbetur de, atje në hendek!E, prapë sillemi si të kulturuar. Formulojmë mendime e thënie të pakontrrolluara dhe rrahim gjoks se jemi popull i kulturuar dhe fisnik. Po, mirë. Ku na mbeti fisnikëria ? E mbajmë në xhepa!  Nuk na interesojnë ëndrrat e imagjinatat e poetëve! -do të thonë. Nuk merremi me ali-mulaja!? Na intereson fitimi. Ku është fitimi, ai na duhet.Heu, bre, po në hall që kemi rënë!Unë flas për kulturë, ata kërkojnë mënyrën e fitimit!? Të gjorët sikur nuk e dijnë se edhe për të fituar duhet pasur kulturë...Hajt bacë e ju rritë mendja!Po si ?!...

            SHUMË E RËNDËSISHME, APO JO? 

            Pasi përfundova skeletin e një komedie, kërkova mendim prej disa shokëve. Një prej tyre nuk ishte i kënaqur, pse kisha zgjedhur personazhin kryesor (katundaren) e (jo qytetaren). Tjetri ma zinte për të madhe pse e kisha zgjedhur për temë shëndetësinë. I treti, pse e kisha vënë gjyqin etj.etj.Asnjëri nga lexuesit e parë nuk ma dha ndonjë vërejtje ideo-artistike apo edhe estetike, të cilat më interesonin më tepër. Ishin kapur për një fije të kashtës e cila do të këputej shpejt. Secili jepte vërejtje aty ku i dhimbte. Njëri ishte i punësuar në shëndetësi, tjetri ishte katundar, i treti punonte në gjyq, etj.etj.Sipas tyre duhej t'i pyesja për numrin e personazheve në komedi. Cili duhej të ishte më naivi, ku duhej të ndodhte e tërë ngjarja dhe kështu me rradhë. E po, qejfi nuk mund t'i plotësohej secilit. E drejtë imja ishte që të shtroj një naivitet apo edhe një ndodhi të qenë apo edhe të imagjinuar. E them këtë, nga fakti se kjo komedi imja nuk kishte të bëjë me ndonjë histori apo edhe ndonjë ndodhi të vërtetë. Kujtoj se e tërë ngjarja kishte të bënte me situatën në të cilën gjendeshim dhe amullia e cila na mbulonte disa kohë.Njëri prej tyre që e lexoi me "vëmendje" pasi m'i dha disa mendime "të shëndosha" më propozoi që këtë komedi t'ia ofroj ndonjë regjisori eminent, i cili do ta filmojë. -Merre me mend -më tha -Do të bëjë bum në kinematografi. U ndala dhe mendova në vete.     A është e mundur? I  njëjti person të më propozojë një gjë të tillë. E kuptova se vërejtja e tij nuk ishte e shëndoshë. Po të mendonte sinqerisht , s'do të jepte një propozim të tillë.  Tjetri më propozoi që t'i ndërroja karakteret. -E çka mendon ti me shprehjen karakter? -e pyeta. -Karakter i njeriut -më tha.Nuk e zgjata më. Nuk kishte lidhje me kuptimin e kësaj shprehjeje. Ka dëgjuar "Herifi" për karakterin dhe tash duhet dikund ta shtrojë si problem. E shtroi drejtë apo jo, krejt një. E drejtë e tij është, nuk mund t'ia mohojë askush. Ai e "njeh" teorinë e lertësisë. Bile së paku ka dëgjuar.I "njeh" burri i botës edhe figurat stilistike. E po ç'nuk di se?! Ne që pak a shumë e njohim letërsinë nuk dimë (sipas tij) t'i përdorim me vend ato figura. Nuk e dimë ç'është krahasimi, ironia, hiperbola etj.etj. Dhe ai duhet të na mbajë ligjëratë për to.

             I  LUMI AI !!!…

            Besa edhe të lumët ne që kemi njerëz të tillë. Shkrim-leximin e kanë mësuar në klasën e parë fillore. Emrin dhe mbiemrin e dijnë përmendësh.

             Prapë:

             I  LUMI AI !!!…

            Ka edhe të tillë që nuk dijnë shkrim-leximin. Po. Për shembull, nëna ime s'e ka asnjë ditë shkollë, por ajo nuk përzihet në punë të tilla. Jo që nuk i interesojnë, por nuk i kupton, sepse nuk di të lexojë. Edhe pse analfabete, pasi i lexova një pjesë të një romani "historik" ajo desh u çmend nga habia.

             -Si mundet -më tha -që njeriu i vdekur në roman, ende të jetojë  jetën e përditëshme. -E mundur -i thashë. -Me ju diçka nuk është në rregull. -Jo me ne, por me atë që e ka shkruar romanin. -Krejt një -më tha -ju e lexoni dhe i besoni. Historia nuk  shtrembërohet. Edhe pse analfabete, ajo e kishte kuptuar se tema e shkruar në atë roman ishte vetëm trillim. E ne vazhdojmë të botojmë romane të tilla dhe i ngrisim në qiell. Këto si duket nuk ia vrasin syrin askujt. Ndërsa komedia që bën fjalë për një të metë tonën i preokupon njerëzit dhe flasin burrat e botës: duhet ndërrohen karakteret, personazhi kryesor të mos jetë katundar...

            Shumë e rëndësishme apo jo?

            "JURI SE JO MAHI" 

            A ka më keq se t'i mëshosh vetes?!Jo!Epo ka edhe të tillë. Bile ata nuk janë njerëz të rëndomtë. Veten e marrin për studiues të shkëlqyeshëm. Dhe u shkon fjala. Merren me gjithçka: Me kulturë, me politikë, me shkrime, me reçensione e me çka jo… Janë të gjithanshëm.Në një premierë, njëri nga këta studiues apo njohës të artit tha: "Në një aspekt, nga kjo premierë nxora konkluzionin se janë kaluar kufijt e amatorizmit".I njëjti person pas disa ditësh jep deklaratën tjetër: "Drama shqipe (fjalën e kishte për këtë premierë) është kthyer për pesëdhjetë vjet më pas".A është e mundur...E mundur. Dhe e saktë. Njerëzit nuk zgjedhin mjete për të arritur deri te një qëllim. Qëllimi ishte që në festival (në suaza amatore) të ngritej një "tekst" që nuk ishte tekst dhe një "dramë" që nuk ishte dramë.Dhe...E ngriti deri në qiell. Me ndihmën e tij shfaqja mori shpërblimet e jurisë së festivalit, por jo edhe mendimin e publikut. Kjo ndodh gjithkund e gjithnjë: Nëpër festivale të ndryshme, caktohet juria që a priori "zgjedh" të shpërblyerit dhe mbaron puna.            Shpeshherë, simpatia mund çdo gjë. Mund që recituesi të mos ketë fare zë e të fitojë vendin e parë në festival.Juria thotë ashtu.Mund që këngëtari të harrojë edhe tekstin (hiç melodinë) dhe prapë të fitojë… Juria vendos.E publiku?Publiku ka të drejtë të paguaj biletën dhe vetëm të përcjellë programin. Ose, nuk ka të drejtë të hyjë në sallë!? Edhe pa ta bën?!Po, festivalet për kë organizohen?Për jurinë!Jo more?Po? Po!Po nuk pati juri, nuk do të ketë festival. Po, nuk pati festival nuk do të ketë juri.Ndërsa publik do të ketë gjithnjë. Për një pordhë të lëshuar, publik do të ketë. Por, ata nuk kanë të drejtë të përzihen në punët e jurisë.  Nuk dinë gjë, prandaj janë publik.E...            Festivale ka me bollëk andaj edhe juri ka sa të duash. JURI SE JO MAHI?!

            TË FOLURIT E BERBERIT 

            Ju ka rastisur ndonjëherë të takoni individë që e duan dhe e flasin mirë gjuhën letrare?! Jeni kënaqur duke i dëgjuar, apo jo?Veshi juaj e ka pranuar më mirë se kurrë më parë, çdo shprehje të tij. Sa bukur! (keni thënë me vete) tingëllon gjuha letrare dhe keni provuar që edhe ju t'ua ktheni me po atë mënyrë, por me që nuk jeni mësuar me shprehje të tilla ju ka dukur vetja artificiale dhe prapë keni vazhduar me të vjetrën.Kështu bre vëlla jemi mësuar!?Ju ka rastisur poashtu të takoni njerëz që kanë provuar të flasin gjuhën letrare, por gjatë të folurit kanë bërë njëmijë e njëqind gabime dhe sigurisht me vete keni thënë:Fare nuk tingëllon mirë dhe ua keni bërë bajat. Po, po, ua keni bërë bajat dhe u keni thënë: Mos fol vëlla me gramatikë kur nuk di...E po, pse tani të përdoret këtu shprehja "Gramatikë", ç'lidhë punë gjuha letrare me problemet gramatikore. Ja që në popull për të folurit e letrarishtes thuhet "me gramatikë" e kjo nuk ka të bëjë fare me të, por ç'e do...Prapë keni takuar njerëz që kanë tentuar gjatë të folurit të tyre të përdorin po ashtu disa shprehje që për ta kinse janë të leksikut të letrarishtes dhe jeni shqyer së qeshuri nga radhitja e fjalëve dhe deformimi që u është bërë...Mua më ndodhi kështu...Derisa isha te berberi, aty ku çdo herë qethi flokët, takova një person që veten e quan "alamet" këngëtari. Po, po, ai veten e sheh çdo ditë në televizionet lokale, pastaj dëgjon këngët dhe zërin e vet nëpër kasetat që ka inçizuar me financim të vetin dhe i ka hyrë vetja në huj. Ata që njohin muzikën, nuk prajnë duke kritikuar. Këndon KIÇ -i thonë, por ai sikur nuk i dëgjon dhe vazhdon me të veten.Sidoqoftë, ai edhe aty (në berberhane) këndonte me zë të ulët dhe priste rend për ta rruar mjekrën. Dikush e ftoi jashtë.Berberi (mjeshtri i mjekrës dhe i leshit tim) filloi ta lavdërojë aq shumë saqë m'u duk se do ta bënte yll të muzikës shqiptare. Provova ta ndal me një mendim timin, por ai nuk prante duke e lavdëruar dhe mes tjerash më tha:-Ky i "imponon" këngët vetë (deshi të thoshte komponon), por meqë nuk e dinte domethënien e shprehjeve "imponim" e "komponim" nuk e zgjata më tepër, por i thashë:-Meqë, "imponuaka" muzikën e vet, atëherë, njëmend qenka i mirë...-E po unë çka po flas deri më tani. -Hajde tash ta ngremë një dolli.           Nxori nga fioka e tavolinës një uiski dhe dy gota të vogla me ujë mineral.-Gëzore, gëzore!-Heu bre, shprehje të çuditshme, por…Unë u pata bërë si i shurdhër kur ai më pyeti: - T'i heq këto qime këtu? - Heqi edhe këto tjerat .- S'ka problema, -më tha. - Pa, pa, pa, edhe një shprehje tjetër e re. Nga kureshtja për të mësuar se nga i kishte mësuar këto shprehje të reja e pyeta se ku i kishte lexuar…  E, ai, duke rrahur gjoks më tha:-Unë, zotëri e përcjell shtypin dhe fjalorin!?!...-E përcjell, e përcjell edhe fort mirë bile, pirolla të qoftë!?-Harrova ta pyes se cilin fjalor dhe cilin shtyp e përcjell. Në cilën faqe të tyre kishte hasur në shprehje të tilla.Sidoqoftë, ai kishte formuluar disa shprehje në thesarin e vet të të folurit që e quante "Të folurit e gramatikës së shqipes" dhe tani mburrej para botës për kinse fjalorin e pasur të të shprehurit. Dhe… Nuk është vetëm berberi im që flet kështu. Të tillë ka mjaft. Ç't'i bësh, nganjëherë njeriu duhet të bëhet shurdhmemec e të mos dëgjojë të tilla shprehje nga individë të tillë.

            -Duhet po si?...

            HAPNI SYTË …

            Në jetë, thonë çdo gjë është relative, dhe çdo gjë e mundur. Megjithatë, nganjëherë dëgjohet edhe fjala "absolute". Keni dëgjuar për ndonjë imperator apo sundues, të thonë se ka pushtet absolut. Nuk mund t'i ikë asgjë nga dora. Ndoshta ka të tillë, por edhe atë e sundon dikush.

            E po, kush është ai që mund ta sundojë imperatorin? Kujt i frikësohet ai?

            Po, ja: Imperatori ka grua. Gruaja është ajo që ka lindur tri ditë para dreqit dhe e vetmja qenie në botë që ka mundur ndonjëherë ta mashtrojë atë.

            Ajo, pra e ka futur dreqin në shishe. Cili nga burrat e ka bërë këtë? Dhe cili do ta bënte se?

            E shihni? Gruaja e sundon imperatorin, apo edhe e mashtron. Do të thotë se as imperatori më i egër nuk mund të ketë pushtet absolut.

            Tash dikush do të pyes: Ç'të hyn në punë kjo gjë? Sikur nuk ke se me çfarë të merresh.

            Megjithatë unë do të merrem, por jo me pushtetin e imperatorit apo të sunduesit por me relativitetin dhe të mundurën.

            Sa i përket definicionit dhe teorisë, atë ia lë fizikanëve dhe shkencëtarëve që u morën me këtë çështje… Por, do të shpaloj diçka tjetër.

            Çdo gjë është e mundur.

            Mund të vdesësh dhe prapë të ringjallesh.

            Bile kështu e thotë libri i shenjtë.

            Do të ringjallemi në moshën tridhjetë e dy vjeçare. Mosha më e mirë e njeriut. E mundur është që pasi të ringjallemi të hamë gjellërat e të pijmë pijet më të mira që kurrë në jetën tonë nuk kemi mundur t'i kërkojmë.

            Pastaj e mundur është që të shoqërohemi dhe mbase të hyjmë në vallen e dashurisë me femrat më të bukura që ekzistojnë.

            E mundur është që shpirti jonë pas vdekjes të zë vend në trupin e ndonjë insekti apo kafshe të butë a të egër.

            Në jetën tjetër që do të kemi pas vdekjes, do të mund të bëhemi artistë Holivudi apo këngëtarë opere etj.etj.

            E shihni pra, çdo gjë është e mundur.

            Por, edhe në këtë jetë është e mundur që nga një bari dhensh, apo nga një zejtar të bëhet njeriu politikan me zë. Apo e kundërta nga një politikan i shquar të kthehet në bari dhensh apo zejtar, ose edhe në lypës rruge.

            Po, po, edhe të tillë që do të jetonin në kurriz të qendrës sociale apo të ndonjë shoqateje tjetër bëmirëse.

            Mirëpo të shpallet njeriu për së gjalli i vdekur këtë nuk e kam menduar asnjëherë. Jo që s'kam menduar por as më ka shkuar mendja se mund të ndodhë ndonjëherë. Megjithatë edhe kjo ndodh në ditët e sotit. Ndoshta ka ndodhur edhe më parë. Porse kjo të ndodhë në kohën e kompjuterizmit e të punës së robotëve?!.

            Shkoi Herifi në ofiqari për të kërkuar veten në listën zgjedhore. Pasi u kontrrolluan të gjitha listat, u konstatua se emri i tij, nuk figuronte askund.

            Kërkuan pastaj letërnjoftimin, për çudinë e të gjithëve, në numrin rendor të tij shkruante  "i vdekur".

            -E pamundur?!... -u habit ai.

            -E mundur edhe mirë bile. -ia ktheu nëpunësi.

            -Me ju diçka nuk është në rregull apo më duket...

            -Ndoshta... por, të lutemi lëshojeni zyrën se kemi punë.

            -E po si do t'ia bëjmë kësaj pune?

            -Kësaj pune i kemi vënë kapakun me vdekjen e këtij personi.

            -Po unë...

            -Ti ik nga ke ardhur sa nuk e kemi ftuar policinë.

            -Po unë...

            -Çka ti?

            -Unë jam personi që ju mendoni se ka vdekur.

            -E pa mundur. Ky person ka vdekur dhe pikë.

            -Shikojeni fotografinë në letërnjoftim, i ngjajë unë atij, apo jo?

            -I ngjan vëlla, si veja vesë.

            -E shihni, pra?

            Tani shko. Eja një ditë tjetër shkruaje një kërkesë për të të kthyer në librin amëz të të gjallëve. Deri atëherë, ruaju mos të të ndodhë diçka se nuk do të përgjigjet askush...

            Dyshoni ende në formulimin: çdo gjë është e mundur? Andaj ju sugjeroj të keni kujdes dhe…

            HAPNI SYTË…         

Pjesë nga libri me satira „Mizëkapuçët“