Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

PETRAQ RISTO

          Një ndër krijimtaritë më të lëvruara të letërsisë shqiptare, është edhe POEZIA. Gjini e letërsisë ku bota e brendshme, ndjenjat më sublime, frymëzimi hyjnor...  shprehen përmes shkronjave të cilat krijojnë vargje... vargjet, pastaj, shpalosin mendime, mendimet krijojnë energji, energjia ndez dritat e dijës, rrezet e artë të së cilës i japin ngrohtësi zemrës, mendjes dhe shpirtit, e me këtë, edhe kuptim dhuratës më të shtrenjtë, vetë  jetës.

            Që nga Lekë Matrënga e Pjetër Budi, kjo energji nuk u ndalë asnjëherë së hedhuri farën e dijës, duke e kultivuar atë me dashurinë më të çiltër në shpirtin e pastër e fisnik të popullit shqiptarë. Duke i mposhtur të gjitha sfidat e kohës, kjo frymë e shpirtit të popullit, xixat e saja të arta, si një pishtar i shpresës, u bartën gojë më gojë, mendje më mendje, zemër më zemër... brez pas brezi... nga kokat më të ndritura të kombit si: Naimi, Çajupi, Mjeda, Asdreni, Shiroka... për të vazhduar tek Fishta, Konica, Noli, Migjeni... e deri në kohën tonë, duke u kthyer ai pishtarë në flakadan të përhershëm që tashmë nuk ka forcë në botë që mund ta shuaj fuqinë e zjarrit të tij...

            Dua ta falënderoj nga zemra mikun tim dhe poetin e mirënjohur, ADEM ZAPLLUZHA, që me përkushtim të jashtëzakonshëm, vizitorëve të kësaj faqeje, por edhe më gjerë, do t’ua prezantoj disa nga poetët më të njohur të kohës sonë, e me këtë, do e plotësoj e pasuroj edhe mozaikun e mrekullueshëm të letërsisë shqiptare.

(www.sa-kra.ch)

       Përgatiti: Adem ZAPLLUZHA

ANTOLOGJI E POEZISË MODERNE SHQIPE

PETRAQ RISTO

             Hyrje

            Petraq Risto ka lindur në Durrës më 9 qershor 1952. Ka kryer studimet e larta për gazetari dhe një vit pasuniversitar për kritik teatri. Ka punuar si gazetar dhe libretist. Pas viteve ’90 shtëpia e tij botuese “Globus R”, ka publikuar me qindra libra e autorë seriozë.

            Librat më të spikatur janë në poezi:  “Mollë zhvirgjëruar nga rrufetë”, “Lojë shahu në shekullin XXI”, “Engjëlli me virus H5N1”, “Hallelulja”, “Lexuesi i buzëve: ar+sy+eja!”; “Apo-ka-lypsi”, “Miq të dyshimit” “Udhëtar me pluhur ferri”; “Unë quhem Dje”.

            Romanet: “Avioni ‘Madam Baterflaj 9/11’”, “Bukuroshja fantazmë dhe unë zoti Prek Vdek”, “Një grua me Urdhrin e Ujkut”.

            Vëllimet me tregime: “Vdekja e palaços”, “Ndalohet vrasja e ujqërve”, etj.

            Librat e tij poetikë janë përkthyer në vende të ndryshme të botës si në Francë, Meksikë, Rumani, SHBA, etj. Gjithashtu është publikuar në revista dhe në antologji të ndryshme në SHBA, Spanjë, Itali, Angli, Meksikë, Maqedoni, Rumani, etj.

            Poezia e tij bie në sy për figuracionin xixëllues, ndjesitë e holla, zhgënjimin, dhembjen dhe rebelimin qytetar.

EKZISTON NJË VEND...

Ekziston një vend ku gjethet përdoren për kartmonedha

të blerta si dollarët,  si floriri të verdha.

Ekziston një vend ku gjethet përdoren për kartmonedha.

Me një gjethe të verdhë blen një mëz prej reje me yzengji rrufeje

me një gjethe të blertë blen një bilbil me grykën të ndezur prej këngëve.

Me dy gjethe blen dy sy dhe një buzëqeshje...

- Po me tre lule a mund të blejë një burrë ëndrre?

- Jo me lule nuk blihet, me lule vetëm gënjehet.

Ekziston një vend ku gjethet përdoren për kartmonedha.

Me katër gjethe të verdha mund të blesh një plazh

të populluar nga sirena. Mund të marrësh dhe një varkë

me një pirat dhe dy vela.

Me pesë gjethe të blerta ble gjithçka: një dallëndyshe, një bletë,

një pilivesë me krahët si fleta: letër dashurie nga pranvera.

- Po me dy qershi a mund të ble një kolo-vajzë gëzimi?

- Me fruta nuk blihet, me fruta vetëm gënjehet.

Ekziston një vend ku gjethet përdoren për kartmonedha

të blerta si dollarët, si floriri të verdha.

TREKËNDËSHI I BERMUDËS

Një trekëndësh bën një Pitagorë.

Në një trekëndësh varet një njeri

ai mund të shërbejë si pendul për çdo orë

që merr përsipër të bëjë histori.

Një rreth brenda trekëndëshit bën një prangë

pranga nuk bën dot pa dorë…

hape grushtin e globit me pesë gishtërinj

Abrakadabra - trekëndëshi i zi.

Dy trekëndësha bëjnë një yll Davidi

Në tre kënde rrinë tre çifutë

Në tre kënde tre kamikazë

(Propozim i trishtë:

A mundet Rripin e Gazës

ta përdorim si rrip për orën e dorës,

 pa pranga, natyrisht?...)

Tre trekëndësha bëjnë një piramidë

Brenda tyre fle një faraon

po flenë dhe miliona skllevër

grushte shteti

palma gjaku

dete helmi

dhe sipër të gjithave: ballsam.

Mes tankeve: Betlehemi

Katër trekëndësha bëjnë tre arkivolë

dhe një revolver. Një fushë mariuane

dhe tre policë. Tre bosë dhe një jaht

një prostitutë dhe tre meshkuj. Tre lumenj

dhe një oqean.

Mes tankeve: Betlehemi.

Pesë trekëndësha bëjnë një vapor dhe

katër direkë. Katër rryma dhe një peshkaqen.

Një thirrje dhe katër “sos!”…

Dhe të gjithë: Pitagora

                        Davidi

                        çifutët

                        kamikazët

                        Rripi i Gazës

                        Ora

                        prangat

                        I varuri

                        globi

                        faraoni

                        skllevërit

                        Betlehemi

                        marihuana

                        revolveri

                        arkivolet

                        policët

                        bosët

                        jahti

                        prostituta

                        e mbase dhe… UNË

                        biem në atë grackën me emrin ekzotik:

                        BERMUDË.

HIJA MË E NDERSHME SE MISHI

Ky mendim i ngadaltë si zhvleftësimi i të Pavdekshmëve në të Vdekshëm

si kthimi i Hadit në një lum qesharak dhe Karontit: në doganier të tmerrshëm.

Ky mendim i ngadaltë me vetvrasjen – zgjidhje në fund të tunelit

ku pika e dritës përpëlitet – krah fluture në përcëllim. Me shpirt ky mendim.

Dhe ti me mantel të hirtë Demiurgu, me hijen që s’të bindet të vijë në rrëfim

(Hija më e ndershme se mishi). Teh karamanjolle: ky mendim.

I prerë: Engjëll i zi me shpatë argjendi

me brumin e ardhur të mendimit të gatshëm të kthehet në bukë mëshire

ku të uriturit zgjasin duart: bimësi shpellare drejt një pikdrite.

Hija më e ndershme se mishi. Ky mendim vetërrotullues si dallga

arrin bregun me supin e tjetrit dhe ne ndjejmë ofshamën e largët

Ky mendim i gatshëm të ndezë të gjitha shqisat apo të rigojë mbi vlimin

të loz e të tretet në vlim, të lusë hijen të kthehet në mish amëshimi.

Hija më e ndershme se mishi: HIJA ËSHTË MENDIM.

Nëse ky mendim është hije dhe shpirti është hije

dhe ky trëndafil në shkëndijim flijohet në hije

dhe mishi i ndezur në ekstazë        

me hijen që s’i bindet të shkoj në rrëfim

lut Demiurgun të gjej shpëtim

nëse nëse nëse...atëherë jemi thjesht: anije në mbytje

anije në mbytje...

Të ngrihet Mendimi!

Ky Mendim i kulluar në sita floriri

sfidues: shkëndijim trëndafilash të kuq

mbi hijen pa shkëndija të trëndafilit.

Demiurgu duhet të vdesë si hija e trëndafilit në çpetalizim

Engjëlli i zi duhet kthyer në hije, Shpata e argjendtë: në dritë

Një Noe i madh të shpëtoj anijen dhe Hija të kthehet në Mish.

Mendimi të vishet me shpirt.

Hija më e ndershme se mishi: HIJA ËSHTË MENDIM.

KRIJIMI I FJALORTHIT SHQIP

nga udhëtari gjerman Arnold fon Harff më 1497

Udhëtonte për te varri i Krishtit

Deti për të ishte rrugë me histori

dhe malet në krah: papiruse që shkruheshin nga Dielli.

Nga kapiteni i thinjur i anijes “Durazzo”

mësoi diçka më shumë për Gjergj Kastriotin

për shqiptarët e ikur në Italinë jugore

mësoi dhe urimin “Mirëse të ndesha!

Pastaj fjalët: Bukë

                        Kripë

                        Verë

                        Peshk

                        Tavernë

Atëherë vendosi: do të ndalem!

Spiranca jo më kot ka formë zemre.

Vera dhe peshku i ndezën dëshirat.

Pa një vashëz me bucelë në sup: u hepua.

Harroi se dhe këtu kish vashëza

prej shkume dallge dhe bore: u freskua.

E pyeti për pak fjalë: Ujë

                                    Kalë

                                    Elb

                                    Njeri

                                    Grua

tha vajza dhe qeshi.

Nuk e pyeti për fjalën Dashuri

sepse ajo iku pas një flete të gurtë papirusi.

Pastaj takoi një plak

të verbër nga shikimi i tepërt:         Mirë se vjen

                                                           Qiri

                                                           Dreq

                                                           Keq

Plaku e mësoi se burrat luftëtarë

zbërthejnë fatin e tyre

nga loja e flakëve në shpatullat lakuriqe.

Në muzg te lumi takoi një nënë

me një mall pagan:   Mirëmbrëma

                                   Zot

                                   Lamë një këmishë...

Arnold fon Harffi shënonte në fletoren e vockël

ato fjalë të vockëla.

Ishte pranverë

sepse kur shkoi te varri i Krishtit

rastësisht i ra fletorja dhe fjalët shqip

ende mbanin aromë trëndeline.

TESTAMENT

Nuk dua asgjë, asgjë nuk dua: merri muret, po jo dritaret

Merre kopshtin po  jo zogun e kuq mbi kumbullën e lulëzuar

Veç tyre asgjë nuk dua.

Nuk dua asgjë, asgjë nuk dua: merre sixhadenë me sfinks

Orën e madhe me lavjerësin joshës si grua

Veç kohën kur të desha, ma lë mua.

Me murin merre dhe tablonë e Pikasos

Merre dhe pianon me tastierat si krua

Veç lotët në faqe lërmi mua.

Merre pishinën, “Jaguarin” e ri

Dhe rrugën me mozaik të shtruar

Veç kantinën me verë ma lë mua.

Merri të gjitha dhe pyllin e vogël

Lëndinën e ëndërrt mbështetur në panja

Lermë veç hënën që kërcen sa herë hapet shampanja.

Mos harro të më lësh dhe hapat e tua

Gishtërinjtë e dritës mbi tastierë

Dhe zemrën dhe zemrën patjetër e dua...

Veç kështu Testamenti ka vlerë...