|
Kush ėshtė Babadimri?
Babadimri, i cili iu jep dhurata fėmijėve, ėshtė nė tė
vėrtetė Shėn Nikolla. Shėn Nikolla ėshtė njė figurė e lashtė, antike, e
thurur me legjenda, pėrralla, mite...
Kulti i Babadimrit ėshtė i pėrhapur tė gjithė
hemisferėn perėndimore, por ndėr shekuj ka pėrjetuar ndryshime rrėnjėsore,
deri sa erdhi nė formėn e sotme bashkėkohore...
Imazhin e Babadimrit nė kohėn moderne ia ka dhėnė dy
shkrimtar amerikanė, tė cilėt janė: Thomas Nast dhe Clement Clarke Moore
Thomas Nast.
Thomas Nast (1840-1902), shkrimtar amerikan, me
prejardhje gjermane, i njohur si babai i karikaturės amerikane, ėshtė i
pari qė e vizatoi si karikaturė pamjen e Babadimrit, me tė cilėn e pėrhapi
imazhin e tij.
Clement Clarke Moore (1779-1863), profesor i Letėrsisė
Orientale dhe Greke nė Kolexhin Kolumbia, qė mė vonė u shdrrue nė
Universitet, qė sot njihet me emrin Columbia University, ka shkrue poemėn
Njė vizitė nga Shėn Nikolla e cila u botue nė Troy, New York me 23 dhjetor
1823.
Me kalim kohe, imazhi i Babadimrit, nėn ndikimin e kėtyre
shkrimtarėve, u pėrpapė pėrmes kėngėve, radios, televizionit, filmave dhe
sot me shpejtėsi, pėr rreth planetit, po pėrhapet pėrmes internetit...
Kush ishte Shėn Nikolla?
Sipas librit The Catholic Encyclopedia (Enciklopedia
Katolike) nuk ka dėshmi historike rreth Shėn Nikollės, pėrveē qė ishte
Peshkop nė Mira, sot quhet Demre, nė Azi tė Vogėl, ku sot ėshtė Turqia. Ka
ndrrue jetė me 6 Dhjetor 345 ose 352...
Ka arsye tė dyshohet, shkruen Enciklopedia Katolike, se
Shėn Nikolla ka qenė i pranishėm nė Koncilin e Nikeas, pėr derisa emri i tij
nuk figuron nė listat e pjesėmarrėsve tė peshkopėve qė ishin nė atė
koncil....
Me gjithė kėto zbrazėti, rreth jetės sė tij, kulti i
Shėn Nikollės ėshtė shumė i popullarizuem nė Greqi, Rusi, Bullgari, Serbi si
edhe nė vendet perėndimore, nė veēanti nė Itali, Gjermani etj.
Emrat e Shėn Nikollės
Sot, nė gjithė hemisferėn perėndimore, Shėn Nikolla
njihet me emrat tė ndryshėm: Nė Shtetet e Bashkuara dhe Kanada si Santa
Clous, nė Gjermani si Weihnachtsmann ose Christind, nė Gjermaninė jugore, nė
Itali si Babbo Natale, qė me njė emėr tė pėrbashkėt ka kuptimin Babai i
Krishtlindjes...
Nė gjuhėn shqipe, nėn ndikimin e sllavėve, Shėn Nikolla
quhet me emrin Babadimri, siē quhet tek serbėt Deda Mraz, nga rusėt Ded
Moroz apo nga bullgarėt Dado Mraz....
Kundėrthėnie rreth babadimrit
Njė pjesė e tė krishterėve e pėrkrahin Babadimrin, pėr
shkaqe fetare, meqė ka njė traditė shekullore, iu duket se ka lidhshmėri me
vlera shpirtėrore....
Ndėrsa, njė pjesė tjetėr e tė krishterėve e kritikojnė
Babadimrin pėr shumė arsye, por mė kryesoret janė: Kulti i Babadimrit ėshtė
me prejardhje pagane, nuk ka themele kristiane dhe nė veēanti, rreth
Bababadimrit, ēdo gjė ėshtė biznes, fitim, tregti....
Babadimri, nga besimi tek fitimi
Shkrimtari, studiuesi, hulumtuesi Jeremy Seal, nė
librin e tij: Nicholas: The Epic Journey from Saint to Santa Clous e
pėrshkruen me hollėsi se si Babadimri ėshtė komercializue, ėshtė bėrė
tregti, veē pėr tė fitue...
Qė nga fiti 1800, deri tani nė vitin 2010, periudhė e
gjatė kohore, Babadimri ėshtė bėrė tregti fitimpruese, nė pėrmasa
botėrore....
Me pak fjalė, kjo ėshtė historia e Shėn Nikollės, Baba
Dimrit, qė ėshtė pėrhapur tek shumė popuj, jo pėr ēėshtje besimi, frymėzimi,
por pėr ēėshtje pėrfitimi...
Ne, shqiptarėt, siē thoshte Hegeli, nga historia e
popujve duhet tė mėsojmė, se popujt nga historia nuk kanė mėsuar sa duhet.
Nėse nuk mėsojmė, atėherė, do tė pėsojmė....
(Autori ėshtė studiues i
religjioneve)
 |
