HELENA E TROJĖS, LEGJENDAT DHE TĖ VĖRTET AT
2.500 VJEĒARE
Emri i saj vjen nga larg, shumė larg
Janė 2 500
vjet qė kur Helena e Trojės, mė e bukura e grave vdekatare u dashurua nga tė
gjithė burrat dhe me tė njėjtėn forcė u urrye nga femrat. Jo pa shkak
Prej
saj u shkatėrruan shtete dhe popuj. Thonė se gjithēka ishte prej dashurisė
sė saj me Paridin. Sa e vėrtetė ėshtė kjo? Ndiqni njė rrėfim ndryshe pėr
Helenėn e Trojės, pėr tė mėsuar mbi legjendat dhe tė vėrtetat e njė historie
2500-vjeēare.
Bija e Zeusit
E ėma e saj, Leda, ishte gruaja e Tindareut,
mbret i Spartės me tė cilin ka pasur dy fėmijė, Klitemnestrėn dhe djalin,
Kastorin. Me bukurinė e vet Leda e ka magjepsur edhe vetė Zeusin dhe me tė
ka pasur dy fėmijė: Helenėn dhe djalin Polideuk. Tindareu nuk ka pasur asgjė
kundėr pjesėmarrjes sė Zeusit nė shumimin e familjes sė tij, prandaj fėmijėt
e vet dhe thjeshtrit, i ka rritur si duhet. Me djemtė nuk ka pasur
vėshtirėsi tė posaēme.
Qė tė dy u bėnė trima tė famshėm dhe arritėn nė
qiell ku edhe sot ndriēojnė si Bineqėt ose Dioskurėt. Edhe me Klitemnestrėn,
sė paku deri sa ishte e re, nuk ka pasur vėshtirėsi. E martoi me Agamemnonin,
mbretin e Mikenės. Vėshtirėsi mė tė mėdha ka pasur me Helenėn. Ishte ende
vajzė tejet e re, ndėrsa pėr bukurinė e saj ėshtė folur larg, andaj e
dėshironte Tezeu, mbreti i Athinės dhe me ndihmėn e shokut tė vet, Piritout,
e rrėmbeu. E ēliruan vėllezėrit Kastor dhe Polideuk dhe e kthyen nė shtėpi.
Sė shpejti nė Spartė erdhėn krushqit e rinj pėr Helenėn. Me kohė aty u
gjenden tė gjithė mbretėrit dhe fėmijėt e mbretėrve akeas, tė cilėt
dėshironin tė martohen.
Grindjet e tyre rreth Helenės gati e sollėn
Greqinė deri te gremina e luftės. Katastrofėn e pengoi mendjemprehtėsia e
Odiseut, mbretit tė Itakės. Ai nė mėnyrė tė thjeshtė, origjinale, e
kėshillon Tindareun qė t'i lėrė anash tė gjitha konsideratat dinastike dhe
politike e t'i lejojė Helenės qė ta zgjedhė burrin sipas dėshirės sė vet.
Krushqit u pajtuan me kėtė mendim dhe me betim u obliguan se zgjedhjen e saj
do ta pranojnė pa kurrfarė kundėrshtimi dhe se fituesin nuk do ta vrasin dhe
nė asnjė mėnyrė nuk do ta fyejnė, por nė ēdo gjė do t'i ndihmojnė. Me fat
ose pa fat, i zgjedhuri i saj ishte Menelau, vėllau i Agamemnonit. Pas
martesės i lindi e bija, Hermiona, dhe kur Tindareu vdiq, Menelau trashėgoi
fronin spartan. Ēdo gjė ka qenė nė rregull, madje as Menelau dhe as Helena
nuk kanė parandjerė se ēka po u pėrgatit ndėrkohė fati.
Molla pėr mė tė bukurėn
Atėkohė nė shpellėn e kentaurėve ishte dasma e
Peleut, mbretit tė Ftisė me Tetidėn, hyjneshėn e detit, nė tė cilėn kanė
marrė pjesė tė gjithė zotėrat. Vetėm Erida, hyjnesha e grindjes, nuk ka qenė
e ftuar qė tė mos ua prishte harenė. Erida e fyer, pėr t u hakmarrė, nė
mesin e hyjneshave Afrodita, Hera dhe Athina e hodhi mollėn e artė, nė tė
cilėn shkruante Mė tė bukurės". Hyjneshat menjėherė dėshironin ta merrnin
mollėn, sepse secila prej tyre, e konsideronte veten mė tė bukur. Ndėrkaq
nga kjo lindi grindja nė zgjidhjen e sė cilės nuk ka dashur tė ndėrhyjė as
zoti suprem, Zeusi. Dėshironte tė kishte qetėsinė e vet, prandaj i urdhėroi
zotit Hermes qė ta marrė mollėn dhe t“i dėrgojė hyjneshat nė malin Ida, jo
larg Trojės, ku jeton bariu i quajtur Parid. Ky le ta zgjidhė kėtė
mosmarrėveshje. Paridi ishte i biri i Priamit, mbretit trojan. Arsye e mirė
e vendimit tė Zeusit ka qenė, sepse jetonte nė mal dhe jo nė pallatin
mbretėror. Para lindjes sė Paridit, e ėma e tij ka ėndėrruar se do tė lindė
njė eshkė tė ndezur, e cila do ta ndezė Trojėn. Magjistari ia ka shpjeguar
ėndrrėn nė mėnyrė qė djali qė do tė lindė do tė jetė shkaktar i shkatėrrimit
tė Trojės. Pėr kėtė arsye mbreti i Trojės urdhėroi qė fėmija menjėherė pas
lindjes tė dėrgohet nė malin Ida dhe atje tė vendoset nė kaēubėn e pyllit.
Fėmijėn e mori dhe e ushqeu arusha, e pastaj e gjet bariu Agelau, qė e rriti
si fėmijėn e tij. Pėr prejardhjen mbretėrore tė Paridit e ka ditur vetėm
Zeusi.
Kur Paridi e pa Hermesin, lajmėtarin e Zeusit,
deshi tė ikė, por i ra ndėrmend se Hermesi do ta arrijė gjithsesi dhe kėshtu
e dėgjoi urdhrin e tij. Paridi e mori mollėn dhe filloi t i shikojė
hyjneshat. Tė triat i dukeshin njėsoj tė bukura. Mendoi gjatė dhe vendosi
atėherė kur hyjneshat ndikuan nė tė nė mėnyrė qė ligjet dhe gjyqet njerėzore
nė esencė nuk lejojnė. Gruaja e Zeusit, Hera, i premtoi pushtet mbi tėrė
Azinė, hyjnesha e luftės Athina, famėn luftarake, ndėrsa hyjnesha e
dashurisė dhe e bukurisė Afrodita gruan mė tė bukur nė botė. Dhe Paridi
mollėn ia dha Afroditės.
Pjesė nga libri "Triumfi shqiptar"
|