Njė ndėr krijimtaritė mė tė
lėvruara tė letėrsisė shqiptare, ėshtė edhe POEZIA. Gjini e letėrsisė ku
bota e brendshme, ndjenjat mė sublime, frymėzimi hyjnor... shprehen
pėrmes shkronjave tė cilat krijojnė vargje... vargjet, pastaj, shpalosin
mendime, mendimet krijojnė energji, energjia ndez dritat e dijės, rrezet e
artė tė sė cilės i japin ngrohtėsi zemrės, mendjes dhe shpirtit, e me kėtė,
edhe kuptim dhuratės mė tė shtrenjtė, vetė jetės.
Qė nga Lekė Matrėnga e Pjetėr Budi, kjo energji nuk u ndalė asnjėherė sė
hedhuri farėn e dijės, duke e kultivuar atė me dashurinė mė tė ēiltėr nė
shpirtin e pastėr e fisnik tė popullit shqiptarė. Duke i mposhtur tė gjitha
sfidat e kohės, kjo frymė e shpirtit tė popullit, xixat e saja tė arta, si
njė pishtar i shpresės, u bartėn gojė mė gojė, mendje mė mendje, zemėr mė
zemėr... brez pas brezi... nga kokat mė tė ndritura tė kombit si: Naimi,
Ēajupi, Mjeda, Asdreni, Shiroka... pėr tė vazhduar tek Fishta, Konica, Noli,
Migjeni... e deri nė kohėn tonė, duke u kthyer ai pishtarė nė flakadan tė
pėrhershėm qė tashmė nuk ka forcė nė botė qė mund ta shuaj fuqinė e zjarrit
tė tij...
Dua ta falėnderoj nga zemra mikun tim dhe poetin e mirėnjohur,
ADEM ZAPLLUZHA,
qė me pėrkushtim tė jashtėzakonshėm, vizitorėve tė kėsaj faqeje, por edhe mė
gjerė, do tua prezantoj disa nga poetėt mė tė njohur tė kohės sonė, e me
kėtė, do e plotėsoj e pasuroj edhe mozaikun e mrekullueshėm tė letėrsisė
shqiptare.
(www.sa-kra.ch)
Pėrgatiti:
Adem ZAPLLUZHA
ANTOLOGJI E POEZISĖ MODERNE SHQIPE
ALBERT
HABAZAJ
Hyrje
Albert HABAZAJ ėshtė lindur mė 20 Mars 1960 nė Tėrbaē tė Vlorės. Ėshtė
studiues, bibliograf, poet dhe shkrimtar shqiptar; autor i disa librave me
poezi, me prozė e publicistikė letrare. Ėshtė gjithashtu autor i disa
monografive historiko - kulturore dhe i shumė studimeve etnologjike dhe
antropologjike.
Ka botuar Bibliografinė e botimeve libra tė pedagogėve tė
Universitetit Ismail Qemali, Vlorė. Ka gradėn Master i Shkencave pėr
Etnologji e Folklor, Instituti i Antropologjisė Kulturore dhe i Studimeve tė
Artit, Qendra Ndėruniversitare e Studimeve Albanologjike, Tiranė.
Ėshtė pėrfshirė nė Antologjinė e Tregimit tė Zgjedhur tė
Autorėve Vlonjatė, nė Antologjinė e Poezisė sė Zgjedhur Vlonjate (shqip -
italisht), nė Antologjitė pėr Vlorėn, pėr Detin, pėr Naimin, pėr Nėnė
Terezėn, pėr Dritėroin, nė antologjitė e poezisė shqipe me tematikė tė
Muzgut, nė Antologjinė me Poezi Shqipe Lotėt e virgjėr (Virgin Tears),
2012, Londėr, etj.
Shumė krijime e poezi tė tij, sidomos portrete, pėrkushtime,
kėngė gėzimi apo kėngė tė pėrvajshme, janė pėrfshirė nė libra tė autorėve tė
ndryshėm vlonjatė dhe tė vendit.
Ėshtė veprimtar shoqėror, aktualisht kryetar i Shoqatės sė
Lidhjes sė Shkrimtarėve dhe Artistėve Petro Marko, Vlorė. Ka nė proces
botimi librin Shkrimtarėt vlonjatė dhe roli i tyre nė letėrsinė shqiptare:
profile letrare tė autorėve tė shek. XX, pjesa 1, etj.
Punon nė Universitetin Ismail Qemali, Vlorė si katalogues e
bibliograf. Ėshtė pėrgjegjės i Sektorit tė Shėrbimeve tė Librit
(Shtypshkronjė dhe E/book), drejtor i Bibliotekės Qendrore Nermin Vlora
Falaschi tė kėtij institucioni. Historia, letėrsia, folkori dhe
bibliotekonomia janė kuarteti i profilit tė kėtij veprimtari tė palodhur dhe
specialisti serioz.
Nė njė nga studimet e tij monografik Lufta e Vlorės - Historia
nė Epikėn historike, (2016) nė 204 faqe trajton krahasimtarisht raportet e
historisė me epikėn historike pėr kėtė ngjarje tė rėndėsishme kombėtare pėr
fatet e vendit, siē ishte Lufta e Njėzetės.
Qysh herėt ėshtė marrė me foklor, si bartės, vėzhgues nė terren,
studiues i folkoristikės dhe etnologjisė shqiptare. Shkrimet e tij pėr
polifoninė labe, kėngėn dhe vallen e rėndė tė Tėrbaēit me emėr dhe tė
krahinės, sidomos pėr polifoninė femėrore tė Tėrbaēit kanė shfaqur interes
nga studiuesit dhe bartėsit e folkorit. Pėr kontribute tė spikatura
shoqėrore ėshtė vlerėsuar Personalitet i Shquar i Labėrisė (2014).
Lidhja Ndėrkombėtare e Poetėve, Shkrimtarėve dhe Artistėve
Pegasi, Albania i jep titullin e lartė pegasian Poeti mė kreativ i vitit
2016, me nr. prot. 52/108, Tiranė, 31 dhjetor 2016. Ėshtė drejtues artistik
i Grupit tė Vajzave tė Tėrbaēit 10 Shqiponjat e Tėrbaēit dhe autor i
teksteve tė kėngės sė kėtij grupi, repertori i tė cilit plotėsohet edhe nga
krijuesit pararendės Xhebro Gjika, Petro Marko, Kujtim Mici, Lefter Ēipa,
Pelivan Bajrami dhe Llambro Hysi.
Ka botuar:
Libra me poezi:
1. Stina e vajzave, 1994,
2. Nata me hėnė, 1996,
3. Buzėqeshje tė grisura, [1999],
4. Penėt krehin dallgėt (b. a), 2005,
5. Mėrgata e Luleve, 2006,
6. Trėndafili spritet me njė stinė hėne, (b. a), 2007,
7. Ujku i marsit nė internet, 2008, (ribotim, 2010, 2012),
8. Dhembin degėt e shqyera, 2015.
Monografi:
1. Hysni Lepenica, 1996,
2. Pėllumbi i Ēikės, 2002,
3. Antologji trimėrie, 2003,
4. Njė burrė i bardhė, 2004,
5. Tokė e spėrkatur me gjak, (b. a), 2005,
6. Shkėlqim i trishtuar, 2005,
7. Psherėtimat e Jonit (b. a), 2007,
8. Kujtim Peēi, intelektual i shquar erudit, 2010,
9. Pėrkėdhelim njė ėndėrr (b. a), 2011,
10. Tahir Hoxha i Tėrbaēit, 2013,
11. Ēinojt nė rrjedhat e kohės, 2014
12. Ėndrrat e Artit, 2015
13. Njeriu me respekt te malet, 2016
Film dokumentar:
1. Ruzhdiu ynė, shoferi i bardhė i Lumit tė Vlorės - skenari dhe regjia,
37:40, gusht 2012
Monografi shkencore:
1. Botime tė pedagogėve tė Universitetit I. Qemali tė Vlorės:
Bibliografi, [Pj. 1], 2006
2. Lufta e Vlorės - Historia nė Epikėn historike, studim monografik
[2013], 2016 etj.
3. [Nė proces botimi] Shkrimtarėt vlonjatė dhe roli i tyre nė letėrsinė
shqiptare: profile letrare tė autorėve tė shek. XX, pjesa 1,
KЁNGЁ PЁR FLAMUR
Pėrshėndetje Pavarėsisė sė Kosovės
Oj, Kosovė, o krahShqiponje
Krah rrebeshesh i plagosur,
Siē kam ty ti nė tonat troje
Kam Ēamėrinė sakatosur.
Vjen me frymė Perėndie
Pėrreth Sheshit tė Flamurit
Yjėsia e Lavdive,
Ku zihet Besa e Burrit!
Tok me Ismail Qemalin
Qėndron baca Boletin -
Emblema jonė krenare
Dhe kur ndrin a bubullin.
Prishtina ime ėshtė Vlorė
Edhe Vlora ėsht Prishtinė.
Pėr FLAMUR po thur kurorė,
Kėngė yjesh pėr SHQIPTARINĖ.
Sheshi i Flamurit, Vlorė, 17 Shkurt 2008
MIRĖMĖNGJESI, KOSOVĖ!
Mirėmėngjesi, Kosovė, moj e bukura ime,
Si dritė e bukurive mė je veshur fisnikėrisht,
Si shqiponjė dardane merr fluturime,
Me dritė tė do Labėria, me spektėr, sinqerisht!
Me dritė tė do Vlora e Shqipėria,
Me dritė dhe Ēamėria, krahu i plagosur.
Feniksi Dardan merr frymė nga Iliria,
Me klithmat e diellit ende brengosur.
O dhembje krenare, E Bukura e Dheut,
17 Shkurti yt ėshtė edhe imi,
Herė si zanė mitologjike, herė si Prometeu,
Ma shkėlqen emrin me rreze besimi.
Dhe kur vdekja kėndon shqip nė kėto vise,
Dhe kur, vetvetiu, dasma qan shqip me lot lavdie,
Kur globi, me njerėz i populluar, merr ndonjė krisje
Ēuditėrisht, Kosova i fal mimoza mirėsie
GĖZUAR, KOSOVĖ E PAVARUR!
Kosovė e dashur mijėravjeēare
Nėntė vjetorin e Pavarėsisė tėnde
Ta gėzojmė, moj shqiponjė krenare!
Kuēedra serbe nė tėrbim tė ēmendet.
Moj fisnikja ime e bukur dardane,
Mallėngjimi i festės me lot diellor
Plot ma mbush zemrėn, moj kapedane.
Sot unė kam zėnė qiellin me dorė!
Motėr martire e lirisė, e nderit,
Jam kryelartė me ty e kėndoj me gaz.
Shpirti im me shtatė ngjyrat e ylberit
Zbukururohet sa lugati serb tė pėlcasė!
Plastė nga ligėsia, derri i derrit,
O moj luanesha ime e fortė!
Shkjau - nė fund tė rrathėve tė ferrit,
Ne - Flamurin Kombėtar kemi kryezot.
Ty, Kosovė e pavarur nė ballė
Tė vargut, tė kėngės, tė lavdisė tė kam.
Is Boletinėt, Adem Jasharėt gjallė
I mbaj nė gjakun tim, se gjak i tyre jam!
BALADĖ E RE PĖR NJĖ LEGJENDĖ TĖ RE
nderim heroit kosovar Adem Jashari
Kjo tokė filloi tė mėsohet me dhembjen,
Me ėndrrat mbėshtetur nė murin e pushkatimit:
Hiena zgėrdhihet kur shuan njė familje,
Zogjtė e bjeshkėve e ndalėn fluturimin.
Ende plagėt e lirisė kullojnė gjak,
Dhembjen nuk e nxen dot pentagrami epik,
Njė det me lot rreh tė thinjurat dallgė
Pėr Adem Jasharin si Muji kreshnik.
Pėr Adem Jasharin, qė si Mic Sokoli
U ngrit pėr Drenicėn sipėr, mbi legjendė,
Pėr atė qė fjalėn dardane e foli
Si bajraktar mbi hark dielli tė prerė.
RRĖNJĖN E KĖRKON DHEU
Pa e takuar as dhe njė herė titanin,
Pa hapur as dhe tė filmave manuale,
I kam pirė dollinė me adhurim pagani,
As ngaqė u shfaq me Claudia Cardinale.
As yjet botėrorė, me tė cilėt lozi
Spatėn autoritet tek unė, sinqerisht jo.
Arti i Tij drithėrues keq mė marrosi,
Ai detin e Kulturės e ēau si Hero!
As dhe seriali Pėrgjithmonė Xhulia,
As Odiseja, ku Ai qe vetė Ulisi,
Nuk mė tunduan dot pėr tė mė prishur mendjen
Sa dinjiteti i pashkulur i Atij lisi.
Dhe kur e ngjeshi nėn kėmbė sojin sharlatan
U bė rrėnjė e zgjimit nė zemėr tė dheut.
Dhe nga Lumbardha Prizreni hirin i shpėrndan
Tė sjellė bekim pėr ujėrat e Mesdheut.
Fregata kosovare nė dallg, tym e stuhi,
Bėhet shqiponjė mali e shqiponjė deti
Dhe fluturon qiejve tė botės si verģ
Ti pėrmbushet Bekim Fehmiut amaneti.
Iku njė njeri i bukur e burrė i bukur,
Iku njė artist i bukur globit fluturim,
Eshtrėn e Kombit me palcė pėr tė mbushur
E vetė pėr tu mbushur me shkėlqim e trishtim...
RAPSODI TRIMĖRORE PĖR HERONJTĖ E KAĒANIKUT
Dėshmorėve tė Lirisė sė Kosovės: Agim Bajrami, Besnik Begunca, Xheladin
Kurtaj me trima
Ēdo ditė jave, muaj, viti,
Ēdo dit tė jetės qė kemi,
Me dhembje e plagė shpirti
Tek dėshmorėt tanė vemi.
Dhe jo vetėm ēdo dhjetė gusht,
Jo vetėm pėr ti kujtuar,
Shkojmė e mblidhemi njė grusht,
Na vjen turp pėr ti takuar
Kemi gabuar me ta,
Me ata qė u bėnė fli,
Ėndrrabukurit sa ska,
Sakrificat pėr liri.
Apo jo, komandant Zefi,
Agim Bajrami i qeshur,
Ti se dhe jetėn nga qejfi,
Re dėshmor pėr tė mos vdekur.
Se tė deshi Nėnė Kosova
Ty, Besnikun, Xheladinin,
Po kaq shpejt nuk e mendova
Gjethet e lavdisė tė binin
S bien gjethet e lavdisė,
Le tė zvarriten zuzarėt,
Si bishtok tė neverisė,
Ju pėr ne jeni krenarėt.
O Agim Bajram me trimat
E Ushtrisė Ēlirimtare,
Me kėrrab zut vetėtimat
Pėr Kosovėn legjendare.
Rroba ngrin e shkrin nė trup,
Ju - pėrleshje me rrufetė,
Njė cifėl u zė nė sup,
Klithma qielli derdhėn retė.
Dimėr tė mos kish Kosova
U bėtė legjendė lirie,
Fluturim pėr shqipet tona
Pėrmbi kreshta shqiptarie.
Ngrohtėsi qe ideali
Historia pėrsėritet,
Kur lindin shqiponja mali
Perandoria tronditet:
Legjenda Idriz Seferi
Mbi osmanė bėri kėrdi,
Ti, Agim Bajram si dreri -
Mbi barbarin serb tė zi.
Fryma jote nė tri jetė,
O yll i bukur i botės!
Njėrėn e gėzove vetė
Dhe dy ja fale Kosovės!...
Vetėm 36 vite
Bėre komandant Agimi,
Sot ndriēon me rreze drite
Nė monument pėrjetėsimi.
Komandant Zefi, lavdia
Tė ka marr nė krah tė saj,
Pėrcjell trimin pavdekėsia
Stafetė nderi skaj mė skaj.
Eshtėr e Adem Jasharit,
Ti i mposhte mbret e krajle,
Dhe pėr fisin e shqiptarit
Mbete spaletė morale.
Nga Kosova, Ēamėria,
Shfaqesh ėndėrr e lirisė,
Nga Dibra, Plava, Gucia -
Majave tė historisė,
Nga Kaēaniku nė Vlorė
Nderi yt i larė me diell,
O trim i zgjedhur me dorė,
Emri yt flamur nė qiell.
TUNGJATJETA, ILIR SHQIPTARI!
(Kur isha mėrgimtar nė Itali, duke dėgjuar kasetėn Shkėlqimi i plisit)
Nė malėsitė xheloze akuilane,
Mes njė gjelbėrimi tė ftohtė e tė errėt,
Dėgjoj kėngėn shqipe tė Ilir Shaqirit;
Kraharori mė hapet si qiell i ēelur.
Dhe mendoj, nė vend tė huaj, se Shqipėria
Lindi pishtarėt qė u tretėn si qiriri,
Sot, kur nė hall ėsht e ka nevojė NĖNA,
Njė rilindas i ri bėhet Ilir Shaqiri.
Kosovė e Ēamėri, Ulqin e Dibėr ngrysur,
Jemi tanėt qė kėndojmė e qajmė shqip;
Gjurma e pėllumbit nė paqe tė hidhur,
Kėngėn dhe ėndrrės nė grykė ia lidh
Tė faleminderit, Ilir Shaqiri!
Tungjatjeta, o i miri Ilir Shqiptari,
Plis i vure si kup shpirtit tė qiellit,
Tė bardhė si bora, tė shtrenjtė si ari.
Tė faleminderit, qė mė mbushe me besim,
Ma freskove krenarinė, sma le tė thahej.
Shtatė kontinente larg mendimin loti ma lag:
Shqipėria tė bėhet, nė kėmbė tė mbahet!
|