Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Shkruan: Adem ZAPLLUZHA

ATDHEUT TIM

(Poemë, në 103 vjetorin e shtetit shqiptar)

PROLOG

Po të mos ishe Ti,

Unë do isha ankth në zemrën e gurit,

Atdheu im,

Do isha një askush,

Pa trastë e pa një kacidhe buke.

Ti linde,

Para njëqind viteve,

Kur babai im ishte një pjesë,

E ashtit të babagjyshit.

Thonë se për shtatë ditë,

I shkeli, me shputat e ngrira,

Ashpërsinë e maleve shqiptare,

Dhe ditën e tetë, e zuri me dorë,

Diellin në Vlorë.

Im gjysh,

Atë ditë i kalëronte vetëtimat,

Kur u përqafua me plakun,

Mjekër-dëborë.

U gjunjëzua,

Dhe e puthi shpendin e shenjtë,

Para dhjetë dekadave,
Dikur, atje... në Vlorë.

(PËR ÇDO DEKADË NGA NJË BALADË)

1.

Përtej gërmadhave të këtyre fjalëve,

Nuk kam se ku të shkoj.

Më vranë,

E më kafshuan çakajtë.

Akoma pa i çelur sytë,

Lotoi guri.

Im at’,

Në gjumin e brejtësve,

Përkund’te djepin,

Duke mos e ndalur këngën,

Majëkrahut.

U këndoj zanave,

Që e mëkonin atdheun e grisur.

Me qindra vite nuk e rroki kazmën,

U ngjiz me dyfekun,

Lisave  u bënte shoqëri.

Dhe i thërriste baladat,

T’i japin ujë gjokut.

Edhe foshnjat,

Akoma pa lindur,

Përpëlitnin,

Në zemrat e nënave.

S’kishin durim të presin,

Deri sa të burrërohen.

Rriteshin para kohe,

T’u ndihmojnë baballarëve,

Me nga një krismë pushke.

2.

Ishin kohërat e vështira,

Sa që barra na e thyente ashtin.

Nuk kalonte asnjë këlthitje,

Këlthitje çafkash,

Pa i shkulur lisat.

Dikush mallkoi Zotin,

E tjetri Atdheun.

Kur qepallat u sterrën,

Dita lindi nga loti i mjegullave.

Kudo qielli u nxi.

Në lotin e Shën-Mërisë,

Derdhej balsami i trishtimit,

Derdhej një gjak  kuq e zi.

Vetëm për Ty,

O Atdhe i vrarë,

E i bluar në dhëmballa djajsh,

I lëmë peng eshtrat tona.

Ky truall i grisur e i çar,

Nga kafshimet e ujqërve,

Përjetoi golgotën e dhëmbjeve,
një trishtim të paparë.

Ky tregim biblik ,

Zvarritet që nga mosha e re.

Ne s’deshëm,

Ose s’patëm kaçik.

O veç një djall na ndau,

Dhe na copëtoi,

Kur dhelpërisht hyri ndër ne.

3.

Disa lloje veladonësh,

Hynë në vallen e mortit,

Dhe na i shembën murishtat,
kudo gur muri,

Kodo ogur i zi.

Eh ç’të gjeti kështu,

Moj nënë Shqipëri?

Të katandisën bejlerët,

Të copëtuan agallarët!

Sa mallkime në shpirt,

E sa plagë i ke në trup,

S’di a të mburrem,

Apo nga ti të kem turp.

O fati im i drunjtë,

Mbi ty kalëruan shekujt.

Ti, kali im i zbrazët,

Kryqi im i akullt.

4.

Këtu përjetuan shumë trishtime,

Kur netët ballkanike,

Kur s’patën çka të han,

I pjekën lisat për së gjalli.

Kafshuan palcën e dheut,

Për ca pika shiu,

Dolën matanë lumit,

Dhe atje e keqja mbiu

Ishin të gjata netët,

Kur nëpër kusia bakri,

Për mysafirët e paftuar,

Zihej guri i strallit.

Për një bisht cigareje,

Eshka kallej flakë,

Drunjtë thyheshin nga acari,

Me qindra vite,  këndej ,

Nuk mbiu bari!

5.

Më është shterë truri.

Asnjë pikë loti,

Nuk lëshon kafka ime,

E rrjepur.

Drurët qajnë.

Lisat lotojnë pika kryqesh.

Ky mallkim i shekullit ulërinë,

Në lotin e Shën-Mërisë.

Jam ulur mbi një kërcu,

Dhe tallem me vdekjen,

Si vdekja që tallet me ne,

Kur lehin daullet e luftës.

Tej shkurreve të zeza,

Përdridhen disa hije,

Gërmadhe njerëzish te murishtat,

Bartin kryqin e ditës.

Më duket se sot është tepër vonë,

Siç ishte dje tepër herët.

Asnjë këmishë si fle trupit tonë,

Jakat e palara i ndërsejnë qentë.

Lehjet s’janë duke pushuar,

Po çohen peshë!

Netët e mrrolura aziatike,

Në majat e minareve lozin shpirtrat.

Diku ngre kokë kryqi,

E diku gjysmëhëna!

Loti im mes kudhrës dhe çekanit,

Dielli i përskuqur shikon me pabesi.

6.

Sa herë që hymë,

Nëpër rrugët e baladave,

U takuam me lashtësinë e trishtuar.

Gjergji akoma s’qenka zgjuar.

Çfarë është ky gjumë?

Çfarë arome paska vdekja?

Nëna ime,

Nënëlokja e ime e mjerë!

Ku të katandisën djajtë,

Në duart e kujt,

I lë peng,

Këmishët e gjakosura!

Nën trapazan,

Kanë heshtur pushkët.

Meshkujt, ecin kokulur nëpër lamë.

Për qumështin e kërthinjve,

Nuset lërojnë tokën,

Tokën e pazot,

Nënëlokja e ime e mjerë!

Deri kur do të kurrizemi?

Kjo ecje nuk i përngjan fisit tonë!

Jemi apo nuk jemi askurrkund?

Atdheu do flijim,

Atdheu do të mos flemë,

E të mos jetojmë,

Kështu në trishtim

7.

Kjo fushë nekrologësh,

Paska mbirë për së mbrapshti.

Asnjë kalli misri,

Në rrënjët e mështeknave.

Kaluan disa vite të vështira,

Nëpër varre mbollëm pemë tropikale.

Mermerët s’duronin rrënjët,

Që përtypin dheun e shkriftë.

Një kolonë gurësh çapitej,

Tej hurdhave.

Motet e përjargura shtypeshin,

Nga një forcë e padukshme bizantine.

Kur dolëm në sheshin e kujtesës,

Asgjë s’kishte mbetur në këmbë.

Vitet mbyteshin në dallgët e turbullta,

Peshqit këndonin me nostalgjinë.

Në kundërshtimin e gjetheve,

Nuk kuptove se si rritet mështekna.

Ato vite ishin të egra,

Kur dhëmballët kafshonin dhëmballën.

8.

Kur u takuam me vetveten,

Ishim larg nga ëndrrat.

Shumë vonë u zgjuam,

Për tu këndellur si duhet.

Ky gjumë që fle,

Nëpër sirtarët biblike ,

Nuk ka asnjë qëllim përpos,

Ta kafshoj vetveten.

Kur u zgjuam pamë se kishim fjetur,

Gati një shekull.

Akoma po flemë, si i dehuri,

Dhe në brendinë tonë ,i mëkojmë gjarpinjtë.

Atdheu s’ka nevojë për premtime,

Në syrin e Tij, rriten plepat.

Vetëm zogu i shenjtë mund të ulet,

Në prehrin e këtyre gjetheve.

Sot ky shi i furishëm gjelbërimi,

I zgjon baladat epike.

Nëpër telat e qemanes,

Zbresin yjet në dasmën e madhe.

9.

Nuk di se ç’ka do të isha,

Po mos të kishe qenë Ti,

Atdheu im.

Këto gurë,

Që më njohin,

Kujtesën e kanë më të lashtë,

Se sa lashtësia e tokës.

Një mori historish,

Dhe prostitutash kaluan mbi Ty.

Veladonët e zinj t’i kafshuan germat.

Nëpër kolonada çapitën,

Të kërrusurit,

Dhe akoma mbete,

Sa i egër po aq edhe krenar,

Atdheu i im  i vrarë. 

 

Nuk di,

Edhe sa do të ecim në këtë mënyrë,

Por rruga e jonë është e gjatë.

Do të mbërrijmë një ditë,

T’i djegim këmishët gjarpinjve.

Këtë ta kemi borxh Ty, Atdhe,

Bastunëve të gjyshërve.

Një borxh i papaguar,

Për të nesërmen e madhe.

10.

Sikur ta kisha kapelën tënde,

Atdhe,

Do isha mbret ,

Mbi mbretër,

Do i zhdukja të gjitha yjet,

Që nuk vezullojnë,

Në detin e shpirtit tënd.

Edhe vashat më të bukura,

Do të kishin zili,

Se unë do isha Atdhe,

Kurse ti poeti,

Që i këndon bukurisë.

Do kalonim dorëpërdore,

Deri te burimet e yjeve,

Do na mëkojnë meteorët,

Me qumështin e lopëve të diellit.

Do ishim flutura,

E me një mall të zjarrtë,

Do i përqafonim,

Brigjet e ëndrrave e tua,

Atdheu im i vrarë,

Atdheu im i kafshuar!

EPILOG

Sonte, kur kjo dëborë e kuqe,

I mbulon flokët e shprishura,

O atdheu i im,

Ti , diku larg, në brigjet e Jonit,

E end pëlhurën e Penelopës.

Në këtë çast,

Sa qenkan të brishta kujtimet,

Kur derdhen mes këtyre gjetheve,

Nga lotët e kukullave sybajame,

Këputen yjet e vendlindjes.

Njëkohësisht, paskam uri,

Dhe etje.

Si të ngopem me kujtimet për Ty,
Çezma ime e drunjtë,

Si ta shuaj etjen,

Me mallin tënd të paçmuar,
Ooo  Atdhe!

Kalldrëmet janë shkulur nga kujtesa.

Si ta shuaj zjarrin,

Që nuk e shuajnë me vite të reshurat.

Ky rrap i uritur,
Paska mbetur pa fije loti.

Të lutem më fal,

Por vajet  i përkasin burrave.

(Besa, edhe kuajve,

Kur i humbin dizgjinët).

Një mall që nuk shuhet,

Me vite ndizet në brendinë kraharorit.

Po kam frikë,

Se sonte,  do bëhet vonë,

Tepër vonë ,

Për të t’i mëkua plagët.

Më ndje Atdheu im i grisur:  
-Të lutem, më fal për këto dhembje!

Edhe sikur të kisha qenë gur,

Do të pikonin si përherë,

Këta lot të hidhur,

Nga syri i shkëmbit strall,

Strall e mall.