Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

  Përgatiti dhe përktheu: Albert Nikolla

       BOTOHET NË EGJIPT DHE UKRAINË POETI SHQIPTARË JETON KELMENDI

      Një poezi e mendimit dhe ndjenjave shpirtërore, shkruan përkthyesja për poezinë e Jeton Kelmendit, ku e quan autorin Udhëtari nga Dardania. Ajo më tej duke analizuar poezinë e Kelmendit shprehet se poeti, qysh në rininë e tij të hershme është përballur me luftërat e Ballkan, por ka një natyrë tejet interesante, pasi që është i kujdesshëm me fjalën dhe nuk e ngarkon atë me vuajtjet e njerëzve, por e thotë me mjeshtri ndjenjën e tij për këto dhe çështjet e ndryshme.

            JETON KELMENDI BOTOHET NË EGJIPT

            Është botuar në Kajro të Egjiptit libri me poezi i poetit të njohur Shqiptar Jeton Kelmendi.  „Fevasil-lil-hadhf“ që do të thotë “Pikat Eliptike”. Libri është botuar nga edicioni i botimeve  ,,دار شرقيات” (Dar Sharqyat) dhe eshte botim ekskluziv.

          Në parathënien e librit Dr. Sherif El-Xhejar, kritik dhe studiues i lemerise bashkëkohore, shkruan se: Jeton Kelmendi në përmbledhjen e tij poetike „Fevasil-lil-hadhf“ (فواصل للحذف) ka paraqitur përvojën  njerëzore me një vizion të botës ekzistenciale të ndarë në tri boshte kryesore: koha, fjala dhe mendimi,- pastaj  atdheu, dashuria dhe ëndrra, të  cilat i ka përfshirë në  adresimin e tij  poetik  përmes poezive të   tij të njëpasnjëshme. Ai më tej shkruan se, ajo që  të bie në sy dhe që konsiderohet interesante në poezitë e Kelmendit është edhe  besimi i tij  për lirinë e shprehjes, lirinë e mendimit dhe mos  kushtëzimit të  fjalës:

    “Le  të jetojë liria rrjedhshëm

     Le fjalën dhe mendjen që të bisedojnë për çfarëdo,

     që ato  dëshirojnë të flasin për të”

          Kështu pra: fjala, mendimi, liria  vdesin kur ato goditën me heshtjen, prandaj edhe nuk mund t`a  luajnë rolin e tyre për  vendosjen e destinimit, dhe  këtu edhe shihet urtësia e poetit në thënien e tij. Dr. Dherif El-Xhejar vlerëson se Kelmendi është një poet human, i preokupuar  me hallet e njeriut bashkëkohor  kudo dhe  në çdo vend, e në veçanti i preokupuar për lirinë e tij  në  kohën e  konfuzionit dhe absurditetit.

      Nga ana tjetër poetja Heba Essam nga Kajro, pasi shpreh kënaqësinë që lexuesi arab ta ketë një libër të tillë, ndërsa poetin Kelmendi ta bëjë të njohur edhe për lexuesit egjiptian, ajo shprehet se, ky është një poet,  i cili ndjek rrugën e  tij të veçantë, qoftë në aspektin filozofik e qoftë në atë human, i cili me të vërtetë  të lëndon me pikëllim të thellë dhe të pjekur, të argumentuar qoftë edhe me hollësi të imta, të ngulitura dhe  të akumuluara në vet poezinë. Essam, më tej vlerëson se: Kjo na çon në boshtin  e shkrimeve të tij dhe tek lartësia e tij bazike fondamentale „ Fjala“, e cila përsëritet në poezitë e tij  dhe  në formë të dukshme reflekton fillimin dhe përfundimet e  saj.

      Ndërkaq mediet arabe i kanë kushtuar një hapësirë të madhe librit të Poetit Shqiptar Jeton Kelmendi, ndërkaq shkruhet dhe vlerësohet ky libër. Mostafa Babawy një poet Marokien shkruan tek gazeta Lial-huls se edicioni i botimeve Dar Sharqyat, ketë verë u ka bërë dhuratë të mirë lexuesve arab me poezitë e Jeton Kelmendit. Babawy vlerëson poetin Kelmendi si njëri ndër poetët më të mirë të ditëve tona dhe e cilëson një poet me përvojë dhe stil shumë interesant.

      Jeton Kelmendi është poeti më i përkthyer shqiptar, poezitë e tij janë përkthyer ne 25 gjuhë të botës.

            BOTOHET NË UKRAINË POETI SHQIPTARË JETON KELMENDI

            Libri me poezi  (На верхів’ї часу) “në krye të kohës”, të cilin  e përktheu Anna Bagriana është përzgjedhje poezish nga vetë përkthyesja dhe i ofrohet lexuesit Ukrainas në kuadër të serisë së poetëve të shquar nga Ballkani.

            Një poezi e mendimit dhe ndjenjave shpirtërore, shkruan përkthyesja për poezinë e Jeton Kelmendit, ku e quan autorin Udhëtari nga Dardania. Ajo më tej duke analizuar poezinë e Kelmendit shprehet se poeti, qysh në rininë e tij të hershme është përballur me luftërat e Ballkan, por ka një natyrë tejet interesante, pasi që është i kujdesshëm me fjalën dhe nuk e ngarkon atë me vuajtjet e njerëzve, por e thotë me mjeshtri ndjenjën e tij për këto dhe çështjet e ndryshme.

            Nga ana tjetër Dmitry Chystyak, shkruan në parathënien e librit se duke lexuar Jeton Kelmendin, e mëson fjalën se si me dashtë dhe e mbush shpirtin plotë me lirikë. Chystyak më tej shkruan se edhe pse një poet i ri në moshë, bëhet fjalë për një poet me përvojë të madhe dhe sfond kulturor prej akademiku, ku secila fjalë të bënë të mendosh dhe ta analizosh, gjithnjë duke përdorur një gjuhë specifike dhe me simbole të cilat spikasin referenca nga mitet e popullit të tij deri tek kultet e përmasave botërore. Me një fjalë Jeton Kelmendi është sot njëri nga poetët e njohur të Evropës i cili ka krijuar emër jo vetëm në poezinë shqipe por edhe në atë evropiane, prandaj si e tillë kjo poezi ka lexuesit e vet tanimë edhe në Ukrainë, për çka duhet falënderuar Anna Bagriana që e solli tek lexuesi ynë ketë mjeshtër të fjalës dhe ligjërimit poetik.  

            Nga Dmytro TCHYSTIAK

JETON KELMENDI, POETI I PERSOSMERISE

            Takimi me poezinë e poetit Jeton Kelmendi, me ka rezervuar momente dritëruese në thellësi të qenies. Ky shkrimtar i ri shqiptar, i njohur tashmë në shkallë internacionale, ka mundur te krijojë një botë poetike krejtësisht të tij, një botë që i tejkalon konfliktet dhe mënyrat e pandershme me të cilat ajo mundohet të operojë. E gjitha kjo për të shprehur çaste  ku jeta fale imazheve të një shpirtualiteti të spikatur, dhe të meditimeve të befasishme të një ame të mbushur dhe të shenjtë. Thellësisht natyrë lirike, poezia e Kelmendit duket se njëkohësisht , tenton të rikrijojë një univers Epik, të marrë nën kontroll një kohë të  ri-dëshiruar e gjendur në kontakt me tharmin shpirtëror, të përmbytur nga fjalët. Lirika dhe epika nuk janë gjë tjetër veçse dy anët e të njëjtës përpjekje, nga cila ngjan se kanë buruar të gjitha poezitë e vërteta, dhe kjo që nga fillimet e krijimit të universit poetik.  Këtë përpjekje mundet ta përcaktojmë si  restaurimin e lidhjeve me Shpirtin e Botës, substancë origjinale bashkimi mes të gjitha nivelet e krijimit kozmik.

            Në të vërtetë do të ishte mirë të kujtonim kush është thelbi  i gjenezës së lirikës si formë letrare. Në poezinë antike (si në melikun Grek apo në haïku-n Japonez) poezia lirike synonte të fiksonte një moment të fortë dhe intensiv në ndjenja, dhe në raste të tjera një meditim të thellë, që ngjante se dilte nga dalja prej një ekzistence profane në drejtim të mbinatyrshmes, në imazhet e një jete që ikën shpejt ndërkohë që nisur nga krijimi individual ne do të tentonim të mendonim që poeti i bashkohet me energji krijuese universit.  Në të vërtetë të gjithë narratorët e poezisë antike  ngjan se e kanë dëshiruar ta gjejnë energjinë pozitive, të humbur në Shpirtin e Botës  për shkak të pamjeve që ofron momenti, duke i bërë thirrje që të rikthehet tërësia e humbur që rrjedh nga gjeneza.  Nëse në kohën e sinktetizmit Mitologjik imazhi poetik  dhe shenjtëria e zbritur nga lart nuk përbënin veçse një thelb të vetëm (Modeli ishte Apoloni) më pas imazhi kaloi në rangun e simbolit, si ekuivalent i pjesshëm hyjnor, (vera sjell pas vetes bukën e Krishtit), më pas është kthyer në një figurë stilistike për polin metaforik në sajtë të një lidhje aluzive (vihet re kjo kur Jetoni thotë “I kthej fjalët e mia në zogj, cicërimat e tyre na zgjojnë) dhe ne e dimë mirë se pas imazheve të tij fshihen imazhe ornitologjike:  zogjtë si dyzime të një shpirti të dashuruar, si atribute të Venus-it etj.).

            Dhe nëse e kam lënë veten të kthehem një çast të shkurtër në antikitet, shkaku kryesor është fakti që shumica e studimeve mitologjike bashkëkohore kanë treguar që çdo tekst letrar  janë xheneruar nga imazhe origjinale të mitologjisë universale. Ne kemi të drejtë të nënvizojmë se Jeton Kelmendi është një poet i fillimit të shekullit të XXI, dhe që vetëm pas 26 shekujve na takon të rikthehemi në thesaret fillestare të Melikut Grek. Ka me qindra  rryma letrare  të cilat kanë piketuar peizazhin  e poezisë moderne, me mijëra autorë kanë krijuar universin e tyre, krejt të veçantë, por kjo tendencë  e procedimit me poezinë moderne, tek Jeton Kelmendi me duket mjaft e fortë, dhe e dukshme qartësisht.  Ajo pra duhet,-siç na thotë edhe Maurice Meaterlinck “ të japë impresionin e përjetësisë”. E në të vërtetë mundësitë e realizimit të këtij projekti shkrimi janë  të shumëllojshëm. Po ju citoj vetëmse disa shembuj më të dukshëm se të tjerët.

            Por s’mund të kalohet pa u vënë re koncepcionet dashurore të jetonit, në saj të maksimumit të ndjenjave në të cilat ai është i përfshirë, të cilat nuk janë thjesht një kontakt sensual në fundin e një frymëmarrje të thellë, por shumë më tepër, janë një meditacion i shenjtë  që rigjen kohën zero ose më saktë kohën e përjetshme të Shpirtit të Botës.

            “Të kam gjetur pa pranverë! – thotë Jetoni asaj që e don shumë. Ja një formulë  e bukur për të përcaktuar një kalim jashtë kohës profane, madje gjer edhe në pjalmonën e tij, që në fund të fundit të shkohet më larg në shije drejt një transformimit të shenjtë në një “tjetër sezon”, “ose në një tjetër kohë”. Një kohë ku e shenjta e përjetshme nuk ishte veçse në një kalim të përkohshëm,  por nga ana tjetër, e konsideruar si një kohë e pasur nga ana shpirtërore,  me sensuale gjithashtu, një kohë e pasur me tharmin e gjërave dhe vetë qenies.

            Në gjithçka e paparashikueshme është ajo gjithashtu?

            Pranverën e fundit,

            E kemi lënë në një tjetër stinë,

            Vera ka djersitur mbi fytyrën e saj,

            (...)
            Një kohë tjetër na ka vënë nën thundër,

            Në vazhdim ditët mundet të ndërrojnë lëkurë.

            Në poemat e tij me tharm epik, jetoni na sugjeron të njëjtën procedurë: Krijon një univers gjuhësor që tejkalon thelbin, dhe në këtë univers  fjalësh të zgjedhura me një meny të kujdesshme, gjemë imazhin e vendit të lindjes, i cili është gjithashtu një mbartës i tërësive të shenjta të pakohshme, që është qendra e gravitetit të shpirtit të popullit, në të gjitha fillet e historisë, dhe që nuk është gjë tjetër veçse një lloj avatari  në shpirtin e botës. Një imazh, atë të rrëzëllimit “pa përmasa” dhe të zgjimit mendim-prurës.  Qartësia dihet që ka qenë  në të vërtetë një atribut i së mirës së Platonit, ose thënë ndryshe të një Platoni përpara Atit të Shenjtë që u ishte dedikuar veçse të Zotit të krishterë.

            Gjithashtu ai flet mbi Ilirinë,

            Peshën  fluide të  trupit tënd ,

            Forcën e përkundjes  në ajrin e heshtjes

            artin e ikjes apo të qëndresës ,

            që janë të pamatshëm,

            ashtu si drita jote pasqyruese,

            marrë jashtë të gjitha limiteve të jetës.

            Shkëlqimi yt është i pamatshëm,

            (...)
            Pjesa e bekuar e trashëgimisë sime

            Si shqiptar.

            Gjemë tek Jeton Kelmendi poezi  të pastra shpirtërore, që kurrsesi nuk do të ishte e drejtë ti klasifikonim si fetare, aq me tepër që ky term u ka shërbyer pseudo-poetëve, për të trajtuar ngjarje të shenjta pa ndonjë imagjinacion të fortë poetik. Në shumë poema të Jetonit, dhe sigurisht në “Si mund të shkojmë drejt vetvetes” ne zbulojmë risi për hir të formës. I trajton ngjarjet biblike  në një mënyrë paradoksale, dhe i shikon më afër  më duket ekzaktësisht në traditën kristiane (dhe ezoterike) origjinale.  Ne shohim imazhin e një Miku si një iniciator të një udhëtimi alkimist në të cilin pika kulminante do të jetë kufijtë mes “meje dhe asaj” “Shëtitës duar-bashkuar në ditë dhe në netë”, Miku është njëkohësisht “krijesa sublime”, “Zonja e parë”, “ Porta e shpirtit tim” që do të thotë një Zot që është duke ardhur.  Por narratori nga ana e tij “ në të parin agim” pëson një metamorfozë kapitale; përgjatë një bashkimi sensual dhe shpirtëror me “Një” divin ai shpall:

            Këtu....unë duhet të pranoj,

            Që ti, jeton brenda meje,

            Po, ti je ai që quhet UN!

            Sa rrugë të  gjata kemi përshkuar,

            Për të arritur më në fund brenda vetes!

            Gjithashtu vepra në të kuqe alkimike, pështjellimi shëndërrues  nga UN në VETVETJA, ka mundur të ndodhë, gjë që ka qenë qëllimi suprem i kalimit tonë në këtë Rruzullim, ashtu siç ka pas sugjeruar Jan Van  Ruysbroeck dhe gjithashtu Helena Blavatsky.

            Ne e kuptojmë që poeti është i fortë në përjetimet poetike, një perceptim jetik i vetë fjalës.  Në kohët tona, kur fjala po bëhet gjithnjë e më shumë një lojë apo një thashethem, një imazhe i zbehtë që nuk është aspak imazhi i së shenjtës (Që është një kontradite e madhe me esencën e poetikës), Jeton Kelmendi  e ka kuptuar kah-moti  që angazhimi për poezinë, është një angazhim për tu ripërtëritur në përpjekje për të plotësuar pjesët e humbura të Shpirtit të botës, në mënyra të ndryshme, për të rikapur, ato pjesë që tentojnë të shpërbëhen:

            Një varg,

            Në lartësitë e kohës e cila ka ikur.

            Një formulë vërtet e bukur që na jep në të njëjtën kohë më shumë shpresë në faktin që poezia është ende e aftë të bëjë më jetëgjatë Botën në prag të shuarjes.

            Seneffe-Genève-Kiev, Gusht-Shtator 2012