Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

BRAHIM IBISH AVDYLI

          Një ndër krijimtaritë më të lëvruara të letërsisë shqiptare, është edhe POEZIA. Gjini e letërsisë ku bota e brendshme, ndjenjat më sublime, frymëzimi hyjnor...  shprehen përmes shkronjave të cilat krijojnë vargje... vargjet, pastaj, shpalosin mendime, mendimet krijojnë energji, energjia ndez dritat e dijës, rrezet e artë të së cilës i japin ngrohtësi zemrës, mendjes dhe shpirtit, e me këtë, edhe kuptim dhuratës më të shtrenjtë, vetë  jetës.

            Që nga Lekë Matrënga e Pjetër Budi, kjo energji nuk u ndalë asnjëherë së hedhuri farën e dijës, duke e kultivuar atë me dashurinë më të çiltër në shpirtin e pastër e fisnik të popullit shqiptarë. Duke i mposhtur të gjitha sfidat e kohës, kjo frymë e shpirtit të popullit, xixat e saja të arta, si një pishtar i shpresës, u bartën gojë më gojë, mendje më mendje, zemër më zemër... brez pas brezi... nga kokat më të ndritura të kombit si: Naimi, Çajupi, Mjeda, Asdreni, Shiroka... për të vazhduar tek Fishta, Konica, Noli, Migjeni... e deri në kohën tonë, duke u kthyer ai pishtarë në flakadan të përhershëm që tashmë nuk ka forcë në botë që mund ta shuaj fuqinë e zjarrit të tij...

            Dua ta falënderoj nga zemra mikun tim dhe poetin e mirënjohur, ADEM ZAPLLUZHA, që me përkushtim të jashtëzakonshëm, vizitorëve të kësaj faqeje, por edhe më gjerë, do t’ua prezantoj disa nga poetët më të njohur të kohës sonë, e me këtë, do e plotësoj e pasuroj edhe mozaikun e mrekullueshëm të letërsisë shqiptare.

(www.sa-kra.ch)

       Përgatiti: Adem ZAPLLUZHA

ANTOLOGJI E POEZISË MODERNE SHQIPE

BRAHIM IBISH AVDYLI

            Hyrje

             I lindur më 1960. Shkrimtar, gazetar e publicist.

            I takoj plejadës së shkrimtarëve të fundviteve shtatëdhjetë dhe të fillimviteve tetëdhjetë të shekullit të kaluar (XX) dhe jam i lindur dhe i rritur në Morinë të Malësisë së Gjakovës, në këtë vend me tradita të njohura kulturore dhe kombëtare. Që në vitet e hershme të rinisë u dhashë pas dy prirjeve: pas artit të fjalës dhe pas lëvizjes konspirative për lirinë dhe bashkimin e kombit shqiptar.

            Katër klasët e para të shkollës fillore "Ganimete Terbeshi" i kam kryer në Morinë të Gjakovës dhe katër klasët e tjera, në fshatin Ponoshec, në kushte të rënda. Kam vazhduar dy klasët e para të gjimnazit “Hajdar Dushi“ në Ponoshec dhe dy klasët e fundit, me rezultat të shkëlqyeshëm, në Gjakovë, duke udhëtuar këmbë apo duke banuar atje, në kushte të vështira.

            Studimet i fillova në Fakultetin Teknik, dega e arkitekturës, të cilat i ndërpreva, për shkaqe ekonomike dhe politike, kështu që u detyrova të emigrojë në Zvicër. Edhe aty kam qenë i ndjekur e i përndjekur. Dy herë kam qenë i përjashtuar prej Zvicrës me vendim federal. Herën e tretë është dashur të pres në burg apo të dalë ilegal nëpër malet e Zvicrës. Kam vuajtur shumë... Pas të gjitha gjërave që më ndodhën, më pranoi Kantoni i St. Gallenit...

            Më vonë, si student me korrespondencë në Fakultetin Filologjik i kreva studimet në Degën e Letërsisë dhe të Gjuhës Shqipe. Pas fatkeqësisë së madhe shëndetësore, kam vazhduar t’i ndjekë studimet pas diplomës në Universitetin Ndërkombëtar të Strugës, në Fakultetin e Shkencave Politike - Marrëdhënie Ndërkombë-tare dhe Diplomaci. Aty e kam mbrojtur temën e magjistraturës, jo të masterit, në tetor të vitit 2010.

            Kam botuar shumë shkrime, artikuj, analiza dhe akte të tjera politiko-organizative, ndërsa gjatë viteve 1990-1995 e kam reda-ktuar dhe udhëhequr revistën gjithëshqiptare „Qëndresa“ në Zvicër, e cila është botuar me vëshirësi jashtëzakonisht të mëdha financiare e politike...

            Në veçanti, për shkollimet apo profesionet e tjera nuk i kam cekur e shkruar...

            Deri tani, kam botuar këto libra:

            - "Në hijen e Alpeve", poezi, Rilindja, Prishtinë, 1983,

            - "Buka e kuqe", poemë, Atdheu, Cyrih, 1990,

            - "Kur zgjohet Dodona", poezi, Rilindja, Prishtinë, 1992.

            - "Pasqyrë e përgjakur", poezi, Marin Barleti, Tiranë, 1994,

            - "Klithje nga fundi i ferrit", poezi, Onufri, Tiranë, 1997,

            - "Gjuha e dheut tim", poezi, Albin, Tiranë, 1999,

            - "Klithje nga fundi i ferrit", botim i dytë, Jeta e Re, Prishtinë, 2000,

            - "Baraspesha e humbur", poezi, Qëndresa, Gjakovë, 2003,

            - "Vragat e një kohe", prozë, Faik Konica, Prishtinë, 2005,

            - "Lëvozhga e vdekjes", prozë, Faik Konica, Prishtinë, 2007,

            - "Stelele Veşniciei /Yjet e Përjetësisë", Poezie albaneză, din Kosova, BKSH të Rumanisë, Bukuresht, 2008,

            - "Zogu i këngës", poezi të zgjedhura, SHB “Pjetër Bogdani”, Has, 2009,

            - "Mërgata shqiptare e Zvicrës dhe roli i saj", politikë e publicistikë, Brezi `81, Prishtinë, 2011,

            - "Qielli i paprekur", poezi, Brezi `81, Prishtinë 2012,

            - "Vetëvrasja e një poeti", teledramë, Shoqata e Intelektualëve "JAKOVA", Gjakovë, 2013,

            - "Shtegtimi i lirisë", poezi, Faik Konica, Prishtinë 2014,

             - "Torzo e shpirtit tim/Der Torso meiner Seele", zgjedhje e poezive në shqip e gjermanisht, Amanda Edit Verlag, 2015,  etj...

            Jam i prezentuar edhe në këto libra:

            - "Rrjedhë e lë gjurmë", poezi e studentëve të Kosovës, Bota e Re, Prishtinë, 1983,

            - Nebil Duraku, "Shkrimtarët e Kosovës, 1945-1985", Rilindja, Prishtinë, 1985,

            - "Poezia dal Kossovo", Antologji e poezisë kosovare, Besa Editrice, Nardò, (Lecce), Itali,1999,

            - Hasan Hasani: "Leksikoni i shkrimtarëve shqiptar, 1501- 2001", Faik Konica, Prishtinë 2003,

            - "Vulcanul răbdării/Vulkani i durimit", Poeme traduse în limba română de Baki Ymeri, Editura Do-Minor, Bukureşti (Bukuresht), 2008,

            - Halil Haxhosaj: "Përkushtime/Poezi kushtuar Din Mehmetit", Klubi Letrar "Gj.N.Kazazi", Gjakovë, 2009,

            - Agim Vinca: "Muza e Mëmëdheut/Njëqind poetë për Atdheun", Antologji, SHB "Eugen" Tiranë dhe "Botimet Artini" Prishtinë, 2012,

            - Betti Fichtl, "Bahnhof der Träume", Edition Wendepunkt, Weiden/D, 2013,

            - Lulzim Logu, Muharrem Kurti: “Antologji e poetëve të Malësisë së Gjakovës”, Klubi Letrar “Gjon N. Kazazi”- Gjakovë dhe Klubi i Shkrimtarëve dhe artistëve-Tropojë, Gjakovë, 2013,

            - Gëzim Ajgeraj, "Në rrjedhën e Drinit-2", Metafora, Prizren 2014,

            - Lan Çyçalla & Ali Prebreza, "Mall poetik”, Manifestimi letrar-Edicioni i parë, SHSH "Naim Frashëri", Fushë-Kosovë, 2014,

            - Mark Simoni, "Antologji poetike për udhën", 6, Muzgu, Tiranë 2014,

            - Mark Simoni, "Antologji poetike për sendet", 7, Muzgu, Tiranë 2014,

            - Lidhja e Krijuesve Shqiptarë në Mërgatë, "Promenadë mërgimtare-Takimet tradicionale të Krijuesve nga Mërgata dhe Diaspora", Ministria e Diasporës, Prishtinë 2014,

            - Mark Simoni, "Antologji poetike për qytetin", 10, Muzgu, Tiranë 2015, etj...

            Ndër të tjera, një shpërblim i pamarrur:

            Libri i parë poetik „Në hijen e Alpeve“ ka hyrë në zgjedhje të ngushtë për shpërblimin “Hivzi Sulejmani“ që filloi të jepej në vitin 1983 për librin më të mirë të autorëve të rinj.

            Në zgjedhjen përfundimtare kemi qenë tre poetë: Milazim Krasniqi, Basri Çapriqi dhe unë (Brahim Avdyli).

            Mua, nuk mu dha ky shpërblim. Në të vërtetë, këtë shpërblim e mori Basri Çapriqi...

            Disa shpërblime të marrura në perëndim:

            Jam fitues i vendit të dytë në konkursin letrar, me rastin e 28 Nëntorit, më 1997, të organit të LPK „Zëri i Kosovës“; i Penës së Artë në takimet pranverore të krijuesve shqiptarë të Diasporës, më 2001. Me 25 prill 2009 kam marrë edhe Shpërblimin e Parë “Agim Ramadani” për poezi, në Konkursin e hapur pranë Qendrës Kulturore Shqiptare, në Cyrih të Zvicrës.

            Shpërblimin e dytë për poezinë më të mirë të lexuar në Konkursin Letrar e mora me 1.5.2010, si dhe Shpërblimin e parëpër poezinë më të mirë të dërguar në Konkursin Letrar, të lexuar me 25.4.2011, e kam marrë në Orët e mëdha Tradicionale Letrare për Pavarësinë e Kosovës, të organizuar nga Lidhja e Shkrimtarëve, Artistëve e Krijuesve Shqiptarë të Gjermanisë, në Koblenz të Gjermanisë. Nga e njëjta “Lidhje...”, në të njëjtin vend, e kam marrë Çmimin e parë për poezitë e konkuruara dhe të lexuara atje, më 23.03.2013, në të cilën e kam prezantuar edhe Shoqatën e Krijuesve Shqiptarë të Zvicrës.

            Shpërblimet e marra në kohën e fundit, janë cekur në fusnotë edhe në librin poetik, "Shtegtimi i lirisë".

            Me 01 maj 2015 e kam marrë përsëri Çmimin e Parë për poezi, në Festivalin e VII tradicional poetik, në Bad-Neuenahr/D, nga LKSHM-ja, anëtar i Kryesisë së të cilës jam.

BURIM I SHTERUR

Me hapat

që lëkunden nga malli

kthehem çdoherë

te një burim i shterur

i këngës sime...

As lot nuk dalin

nga damarët e vargjeve

që kanë tretur stinët,

as gjëma e ngrirë

në gëzimin e tharë

nuk dëgjohet!…

Shekuj paskan kaluar

në një pikë vetmie-

pranë kohës së heshtur

e zbrazëtirave

të lindjes së dështuar

janë rritur

drizat e egër etjes!

LËVOZHGA E PIKËLLIMIT

Frymën ta ndalë

po të mbështjellë  

në embrionin e dhembjes

nëpër buzë fjala të vdes

para se të shqiptohet,

ëndrrat e humbin

ngjyrën e shpresës-

durimi shndërrohet

në njollë të trishtë

të vetmisë që tallet

e krimbur pranë teje,

as vrimë nuk gjënë

për të plasur lotin-

rrjedha e ditëve bëhet

kortezh i pangjyrë

i hapësirës së ndrydhur…

Vetëm kënga e grisë

lëvozhgën e mallkuar!

PËRMASAT E SHTEGËTIMIT

Kam ecur pafund

nëpër shtegun e shqetësimeve

për ta gjetur njeriun e humbur

dhe kam ndihmuar ëndrrën e tij

që të mbijë e gjelbër

në fushën e hapur të përpjekjes.

Nuk e di kush ka vrapuar më shumë

ditë e natë përmbi dallgë

me këmbët e qullura të këngës

diellin e fshehur për të zënë

përtej reve të mbarsura në vetëtima!

Shpesh kam braktisur vetveten

e shembur jam nga ankthet e mbledhura

nëpër skutat e ferrit

por kotjen e kam ndjekur nga sytë

vetëm gjumi të mos na zërë

në prehrin djallëzor të dështimit!…

Nuk di kur jam nisur së pari,

nuk di kur jam ndalur së fundi

për të qetësuar unin e sfilitur,

zemrën e kam lëshuar prore në fluturim

që të vizatojë diellin e shpirtit

me krahët e praruar të dashurisë

në mes të horizontit

dhe ndjekur e kam pastaj nëpër kohë

deri në pikën e panjohur

të ngarendjes së pafund!…

ENGJUJT E HIDHËRUAR

Nuk i prek më vaji i nënave

për kufomat e zhdukura të fëmijëve,

nuk i prek rënkimi i etërve

për bijtë e zhdukur nga lubitë

asaj nate të kobshme

mbi trojet e përgjakura të lirisë,

nuk i pikëllon as gjëma

e atyre që ranë papritur

në zjarrin e çmendur të ferrit

që nën cytjet e Satanës mori frymë!

Nuk i pikëllon asgjë e dhimbshme

nga njëmijë dramat shqiptare,

madje as thirrjet e pareshtura

të atyre që mbijetuan të gjymtë

në emër të drejtësisë së pritur!…

Prandaj, nuk e di pse priremi

t`i shohim me flatra të bardha

ata që buzëqeshjet i kanë ngrirë

hapësirës së futur në kornizë

dhe vazhdimisht pështyjnë

mbi ëndrrën tonë të lirë!…

UDHA E SUKSESIT

Vjen një zanë perëndimi

e ndërron vendin e gurëve

në vatrën e pafajësisë fëmijërore  

të vendlindjes sime.

I thotë hirushës sonë

se do ta bëjë mis bukurie

në mes të kodrave të tejkaluara

të konkurencës së plakur,

se do t`ia hapë udhën e suksesit

në tunelin e pafund të botës!...

Kjo ishte ëndrra e saj

që të dalë në mesin e margaritarëve

pa leckat e nderit

të së kaluarës që ka ndërruar

pamjen e mendimit.

Tani, në pasqyrën e ditëve

fytyrën e grisur të shpresave

e shikon plot dhembje-

përtej xhamit oshtinë

kaosi i fjalëve

që pikëpyetjet i gëlltit…

nuk e gjënë dot çelësin e kohës

për të hapur

kutinë e kujtimeve të ndrydhura,

ndaj, lotët i bien

në hirin e psherëtimave

dhe tretet ndër shqetësime

shtigjeve të përpira nga hapësira!

CUNGIMI I LIRISË (IV)

Liria

nuk guxon të jetë

rrokje e këputur,

torzo e fjalës

as klithmë

e ndrydhur në mes!

Liria

nuk guxon të jetë

ëndërr e bjerrë,

as kalë trojan

që futë tradhtinë

në kalanë e djegur

të shpresave!…

Liria

nuk guxon të jetë

plaf i argjendtë

i mjegullave

që ulen mbi fushë

për të mbuluar

bjeshkët e rrënuara

të mendimit,

as cung i cunguar

i gjysmë këngëve

që këndohen

së prapthi!...

DREÇI I VERDHË

Së pari e futi bishtin

pastaj kokën dhe trupin

në shtëpinë tonë,

me buzëqeshje të shtirur

zu vend ballë oxhakut,

gjarprin e shtëpisë

e përpiu menjëherë

dhe strofullën mbaroi

në sytë e botës…

Pa i lodhur duart

më rrahu për vdekje

e më hodhi për dritare,

më përzuri përtej detit

tek brenë miza hekur!…

Me dy hapa më zuri

edhe në skaj të botës,

këlyshët e saj tani

batërdisin qetësinë time

të fundit-

kohë e dreqit të verdhë

me fasadën e rrejshme

të bukurisë

që të gllabëron

e të përtyp ngadalë!…

LUFTË E HUMBUR

Pa dyshim

e kam humbur luftën

që kur djalli u fut

në shtëpinë tonë-

as mirëkuptim

as ndihmë nuk gjen

nga shpirtrat

e atyre

që paska pushtuar

e Liga!…

Pa dyshim

e kam humbur luftën,

por kapitullimin

për të gjallë

nuk e pranoj!

KASNECI I ZGJIMIT

A e patë të bredhë shesh më shesh

me zemrën e shndërruar në tupan

e mushkëritë e bëra rrëshiq

për të zgjuar kohën e fjetur

mëngjeset të mos vriten në pabesi,

duke gëlltitur lotin e plasur

përpëlitjeve kur nuk del fjala

duke zgjuar mendimet për të nesërmen

nata pa i ndrydhur nën shqelmat e territ?!

Ai gishtat i shtorri duke u rënë ditëve

për t`i shkundur nga kujtimet e hidhura

nga dhembjet e çasteve të vjedhura!...

Merreni përdore pra kasnecin e zgjimit

e shpinin t`a ndjejë ngritjen e diellit

në altarin e pavdekësisë,

që t`i njohë shenjat e para të thirrjeve

në detin e harrimit të mos vdesim!

ZOGU I KËNGËS

Rob e patën zënë

drizat e stinëve të ndrydhura

të shterpëzimit,

dhembjet e përgjakën

furtunat e çmendura të dhunës

dhe etja e këngës...

ndaj, me cuklat e shpresës

e hapi shtegun e guximit

në strofullën e kërcënuar,

të mbledhur sa një vezë

në gojë të gjarprit.

Qiellit të këngës fluturoi

duke mundur heshtjen e lidhur

lëmsh në fyt

nga vdekja e përpirë,

me sqepin e tij të vogël

shpoi në qiellin e fatkeqësisë

vrimën e cicërimës së lirë

nëpër të cilën rrjedhin

vrushkujt e dritës!...

MBIJETESA

Damarëve të jetës së ndrydhur

orakujt e dritës mbollën ca vargje,

ndjenjat e mbijetuara

i ngritën në këmbë

gjymtyrët e mbetura gjallë

nën shqelmat e pamëshirshëm të dhunës

dhe formësuan bërthamën

e këngës së pavdekshme!...

Kështu u ngrit shkalla e parë e guximit

për të ndërtuar kullën e qëndresës

e për t´ua zënë pritën

stuhive të çmendura!…

Tani mund të themi lirisht

se nuk vdiqëm tërësisht

se nuk qemë të humbur,

se gjallë na kishte mbajtur

një fitil i pashuar i këngës!

GJUHA E UJIT

1.

Uji është

jeta që rrjedhë

drejtë Krijimit,

është dëshira e ndezur

për t`u kthyer në Burim

e për të rrjedhë

me mendimin e përtërirë

drejtë këngës që nuk vdes.

Ai flet me njomësinë

e ringjalljes së ngadalshme

por të sigurt,

flet me begatinë e kristaltë

e të tejdukshme

të Rrjedhës së pafund

nga kujtesa kaotike

e asgjësë

deri te Qenësia e freskët!

2.

Kur vërshojnë

rrjedhat e gjalla të përtëritjes

qull i bëjnë udhët

që vrasin kohën,

i veshin pastaj

me kostumin e gjelbër të barit

për të mos i njohur

gjurmët

e shterpësisë së përmbytur.

3.

Aty ku nuk rrjedhë syri

Uji e krijon gjollin e vet

dhe i buzëqeshë ëndrrës

për t`u bërë avull i dashurisë

e të fluturojë pastaj

nëpër qiellin e ngrysur,

që të kthehet në shi

e të bëhet rrjedhë e lumit

që degdiset përtej kodrave-

digave të liga të thatësisë,

dhe të përtërijë bimën

e mbetur peng

në shkretëtirën e heshtjes!

4.

Një pikë Uji

është një shpresë e rritës

për degën dhe rrënjët,

për gjethin që teret në hapësirë!

Pa Ujë dielli e thanë

mugullimin e ditëve,

ngrohtësia e tepruar

e kthen malin në pyll të djegur,

në këngë të tymosur

nga flaka e fjalëve…

Vetëtimat e ngjeshura nga etjet

janë dalldisjet e plasura të durimit

për freskinë që mungon

hapësirave të djegura!

5.

Shtegu i Ujit kalon

nga palca e gurit

deri te lartësia e padukshme,

ai është gurgullima rebele

e vërshimeve,

trupi i ngjeshur i furtunave

dhe shpërbërësi i papritur

i kripës së ditëve!

6.

Blerimi dridhet

duke pritur fëshfërimën e padëgjuar

të Përtëritjes

që ecë drejtë sheshit

të pikëpjekjes së madhe,

gjethi vërshëllen

gëzimin e gjallërisë

kur e prekë Uji

me maje të gjuhës

e tretet pastaj

nga heshtja e pikëlluar,

Fryti i pemës sonë

aq i këndshëm bëhet

kur e ledhatojnë

pikat e zhvillimit

nëpër palcën e trungut…

sepse Uji është

dhurata më e bukur e Krijuesit,

fjala kryesore

në vijën transformuese

të Bukurisë!…

ÇAMËRIA

-Qamë o nënë

me lot të gjallë

që të këndellin

nga kolera e shfarosjes!

-Qamë o nënë,

qajmë pra sot

që po zvarritem

në themelet e hershme

të tempujve

kur zotat më lanë

të braktisur

e të përgjakur

nën A-thinë!

-Qamë nën-o,

se nuk qaj dot

duke pas qenë

një rrënjë e lashtë

e I l i r i s ë-

djep trimërie,

sofër e shkelur

apo kokë e prerë

me dredhi!…

BESË E PATHYER

-Babait tim, Ibish (Sadri) Avdyli

1.

Që në vegjëli

ma mësove artin e thurjes,

thurës i mirë deshe që të jem

e të vendos çdo thupër

aty ku e ka vendin

në gardhin e gjatë të përpjekjeve.

Ishe mësues i sprovuar

në të gjitha betejat e vetmuara,

lavdinë e truallit e ruajte-

plisin e hekurt të familjes

që gjak i dha lirisë,

e ballë për ballë luftuam

që t`i ketë hije Dukagjinit

plisi i dhembjes krenare,

ndaj ende shpresoj

se mund t`ua hapim shtigjet

karvanëve të Fitores!

2.

Përpjekjet nuk i kursyem

duke ecur me llambë në dorë

e shpirt të bardhë

ditën dhe natën,

as hijes sonë nuk i besuam

që të mos na rrëzojë

me ndërskëmcat e papritura

por ç`t`u bësh batakçinjve

që ujin e paskan ndalur

e mulliri i sukseseve tona

ka rënë në të thatë!?…

Mbaje mend plakush im

se kurrë s`ua kam thyer

Besën e Shenjtë të Atdheut,

as në ditët më të liga

kur s`më përfillej Fjala!…