Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

NACIONALE

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Shkruan: Sadik H. LALA

Keshilla Mjekesore

ÇFARË ËSHTË ÇRREGULLIMI DELUZIONAL?

Pavarësisht se “fiksimet’’ e tyre janë të qartësisht të pabesueshme për të tjerët përreth, personat që vuajnë nga ky çrregullim nuk paraqesin dëmtime të aftësive të tyre psiko-sociale dhe personat zakonisht nuk e pranojnë që janë të sëmurë.

SIMPTOMAT LLOJET, TRAJTIMI

Ky post informativ ka për qëllim, të informojë familjarë në nevojë për të ndihmuar njerëz me probleme të ngjashme, por dhe për të rritur njohuritë tuaja në fushën e shëndetit mendor.

Në këtë post mora shkas nga një email i një të njohurit tim: “…mendoj se babai ka probleme të shëndetit mendor. Siç e dini ai është 77 vjeç. Ai mendon se mamaja ime (72 vjeçare) i përvidhet tinëz për të takuar të dashurin dhe kjo tradhti sipas tij ka vazhduar prej vitesh prapa shpinës së tij, në mos që në rini... Prindërit e mi kanë qenë njerëz me status të nderuat dhe kanë patur një jetë të qetë e marrëdhënie të shkëlqyera gjatë gjithë jetës. Të gjithë ne fëmijët, xhaxhallarët e të tjerë të afërm habitemi me këto imagjinatat e babait sepse asgjë nuk është e vërtetë nga ato që shpreh. Ai është shumë agresiv, shpesh herë i hakërrohet nënës me zë të lartë dhe ka raste që ushtron edhe dhunë fizike mbi të. Përveç kësaj, ai është bërë i çuditshëm sepse edhe nëse dikush do të kollitet në prani të tij do ta interpretojë sikur personi e ka me të… si sinjal me domethënie të veçantë për të. Apo, edhe nëse dëgjohet ndonjë zhurmë e çfarëdoshme jashtë ambientit ku ndodhet babai im, ai do ta interpretojë si diçka që lidhet patjetër me të. Në një rast tjetër i bërtiti papritur një kamarieri në lokal, duke i thënë se “unë e di që ti e ke me mua, prandaj mos i përplas pjatat kot se nuk të ecën me mua’’. Gjendja po bëhet shumë kritike. Mamaja ime dhe të gjithë ne si familje po e vuajmë shumë këtë situatë, e cila po bëhet e padurueshme edhe për ne që nuk jetojmë me ta. Nuk dimë as se si mund ta bindim që mund të ketë nevojë për t`u konsultuar me një specialist, Ju lutem më ndihmoni me ndonjë këshillë…”

KOMENT:

Rasti i mësipërm nga të dhënat në distance me sa shprehet familjari ka gjasa të vuajë nga çrregulimi deluzional-i tipit xhelozi patologjike.

ÇFARË JANË DELUZIONET?

Deluzionet janë bindje të gabuara (natyrisht të rreme) që vazhdojnë të jenë të ngulitura fort në mendjen e vuajtëseve nga ky çrregullim, pavarësisht nga provat për të kundërtën të cilat bazohen në logjikë apo me fakte të pamohueshme nga familjarët apo njerëz të tjerë të rrethit të tyre familjar e social. Çrregullimi deluzional mund të shfaqet në çdo moshë por më e zakonshme është pas moshës 40 vjeç.

SIMPTOMAT

Thelbi i këtij çrregullimi janë deluzionet të cilat mund të jenë të tipave të ndryshme si: xhelozi, erotomani, persekutim, besime të fokusuara në funksionet apo ndjesi të natyrës trupore, deluzionet e madhështisë etj. Pavarësisht se “fiksimet’’ e tyre janë të qartësisht të pabesueshme për të tjerët përreth, personat që vuajnë nga ky çrregullim nuk paraqesin dëmtime të aftësive të tyre psiko-sociale dhe personat zakonisht nuk e pranojnë që janë të sëmurë dhe rrallë, shumë rrallë pranojnë mjekim apo konsulta te specialisti, Pacientët mund të kalojnë një episod akut ose episode të përsëritura me kalimin e viteve, zakonisht me periudha të veçanta përmirësimesh të pjesshme ndërsa bindja deluzionale qëndron gjithnjë përbrenda individit.

CILI ËSHTË SHKAKTARI I ÇRREGULLIMIT DELUSIONAL ?

Etiologjia (shkaku) i çrregullimit delusional, i quajtur ndryshe dhe Sindromi Othello është i panjohur. Ajo që dihet është se meshkujt kanë më shumë gjasa se sa femrat për të zhvilluar deluzione paranojake, ndërsa gratë kanë më shumë gjasa sesa burrat për të zhvilluar deluzione të tipit erotomaniakal. Pas Çrregullimit deluzional të tipit persekutues, çrregullimi deluzional i tipit paranoid e më pas ai xhelozisë janë çrregullimet më të shpeshtë në 6 nëntipat kryesore të çrregullimeve deluzionale.

VLERËSIMI I RREZIKUT PËR VETE DHE PËR TË TJERËT

Është shumë i rëndësishëm vlerësimi i ideve vetëvrasëse apo rrezikut për të tjerët veçanërisht në rastet e deluzioneve persekutuese dhe të xhelozisë patologjike të pabazë. Veçanërisht urgjentë është nevoja e fillimit të trajtimit dhe e vlerësimit të rrezikut për të dëmtuar vetveten apo të tjerët në varësi të tipit të çrregullimit deluzional. Xhelozia mund të ngjallë zemërim, akte sistematike dhune ndaj partnerit përkatës dhe të gjitha këto justifikohen nga personat vuajtës si “vendosje e drejtësisë’’ ndaj pabesisë dhe tradhtisë së partnerit/partneres, duke rezultuar deri procese gjyqësore paradoksale. Çrregullim deluzional është një çrregullim si gjithë të tjerët që ka nevojë urgjente për trajtim të specializuar mjekësor. Rekomandohet të shmangen konfrontimet e drejtpërdrejta në funksion të rritjes së shanseve për të pranuar marrjen e mjekimit dhe konsultat periodike.

SI TRAJTOHET ÇRREGULLIMI DELUZIONAL ?

Trajtimi me medikamente (kryesisht doza të kontrolluara të barnave antipsikotikë së bashku me teknika psikoteraputike, kryesisht të tipit psikoterapi mbështetëse apo CBT) ulin zemërimin dhe sjelljen e dhunshme si dhe zbusin dukshëm simptomat deluzionale. Në rastet e çrregullimeve deluzionale të tipit somatik, rekomandohen në raste specifike përdorimi njëkohësisht edhe i dozave të kombinuara me kujdes i antidepresantëve të tipit frenuaes të rikapjes së serotoninës (SSRI). Alternativa më e mirë për të gjitha tipat është fillimi sa më herët i mjekimit me barna dhe kontrollet periodike të gjendjes, për minimizimit e rrezikut. Ligji aktual shqiptar i shëndetit mendor (2012) në kreun e pestë të tij, ka 6 nene të posaçme, (nga neni 19 deri në nenin 24), në të cilat përcaktohen qartë të gjitha opsionet e mundshme të trajtimit të pacientëve që paraqesin rrezik për vete dhe për të tjerët, si dhe të gjitha detyrimet përkatëse mjek-pacient (familjarë).