Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Shkruan: Jelena JUNG

ÇFARË I KE MENDIMET, TË TILLË E KE MENDJEN, JO JETËN!

    Duke shfrytëzuar pikërisht gjuhën si sistem kompleks i simboleve që përfshinë fjalë, imazhe, tinguj, dhe të gjitha shprehjet me gjeste dhe fytyrë ne mbijetojmë, kemi mundësi të komunikojmë me njerëzit e tjerë, punojmë dhe jetojmë. Flasim, shkruajmë, vizatojmë dhe këndojmë.

            - A keni qenë ndonjëherë në një situate kur keni qenë të shqetësuar me rastin e asaj që ju kalon nëpër mendje? Çfarë ide të çmendura ju vijnë në mendje? Të gjitha vetëm gjëra të shëmtuara, se diçka e tmerrshme mund të ndodhë, juve apo familjarëve tuaj? Sikur mund t’i bëni keq vetes apo tjetrit? Sikur mund të humbni kontrollin dhe të çmendeni? Ndoshta keni mendime të liga nga të cilat vazhdimisht jeni përpjekur të çliroheni, e të cilat në të vërtetë edhe më shumë ju kanë xhindosur? Çfarë mendime bizare mendja juaj ua servon për çdo ditë? Dhe kur e ktheni filmin prapa, kur për të parën herë jeni bërë të vetëdijshëm se nuk jeni miku më i mirë i vetes suaj dhe se mendja juaj flet tregime të shëmtuara? Dhe ju flet se edhe ju jeni të shëmtuar, budalla, të trashë, se nuk do të keni sukses, se jeni të dobët dhe të mjerë, se jeni dështak dhe se asgjë nuk është mjaftueshëm e mirë?

            - A  e keni vërejt se si nganjëherë befas e humbni humorin, e të mos jeni të sigurt se cila mund të jetë arsyeja? A e keni zënë vetën ndonjëherë duke analizuar, vlerësuar, gjykuar veten, jetën dhe njerëzit e tjerë dhe se frikshëm kapeni me të gjithë këto procese? Nuk e di se a ju ka thënë mendja juaj ndonjëherë gjëra të tilla, mendja ime sigurisht se po! Për çdo ditë. Dhe çdo ditë kur e filloj ditën, dyshoj se do t’ja dal, mendoj se do të sëmurem, i them vetes se ajo që bëj nuk është mjaft e mirë. E jo vetëm se i kam të gjitha këto mendime, por ato seriozisht ndërhynë në funksionimin tim të përditshëm. Ndikojnë në arritjet e mia, në vetëbesimin tim, marrëdhëniet e mia me veten dhe për njerëzit e tjerë. Dhe ja këtu është një tjetër mendim: "Të gjithë këta njerëz e tjerë të mrekullueshëm, lum për ta, ata nuk do të kalojnë nëpër këtë. Këta njerëz të tjerë që ne i shohim në rrugë, në autobus, në punë, në ashensor ... aq stabil, përplot vetëbesim, me jetë të rregulluar ". Megjithatë, pasi që kam mundësi që për çdo ditë të dëgjojë njerëzit dhe rrëfimet e tyre intime, përvojat e tyre, gjatë gjithë këtyre viteve unë vërej se nuk ekzistojnë ata të tjerët, që janë stabil, dhe të cilët nuk kalojnë nëpër të gjitha këto gjëra.

            - Dhe pastaj, krejt natyrshëm, shtrohet pyetja, nëse prapë ekzistojnë njerëz që nuk kanë përvoja me këto, atëherë a është prapë kjo normale dhe e natyrshme? Po, secili këtë e tejkalon apo e bartë në mënyrën e vet, e ndryshon, mbrohet, i shmanget, e maskon, e mbulon… por ato janë aty, apo jo? Aty janë për çdo ditë. Dhe nganjëherë kurthurohemi. Por atëherë përse recepti i vjetër i dëshmuar: “Mos mendo për të!” apo “Mendo pozitivisht!”, nuk funksionon? përgjigja është e thjeshtë, mendimet nuk janë nën kontrollin e vullnetit, Kurrfarë urdhri apo kërkese apo dëshirë e madhe këtë nuk mund ta ndryshojë. Kurrfarë “stop” teknike nuk do të na çlirojë përhershëm nga procesi i këtillë i të menduarit. Po, mund ta orientojmë vëmendjen në diçka tjetër, mund të zhvillojmë lloj-lloj strategjish për t’u çliruar. Por në fund, ja ato prapë paraqiten. Aty janë dhe vazhdojmë…prapë prej fillimit.

            - Pra, nëse kthehemi në supozimin se të gjitha këto procese psikike janë normale dhe të natyrshme të mendjes normale, herët apo vonë, ato procese normale të mendjes sonë normale pashmangshëm do të na çojnë në vuajtje. Duke menduar keq për diçka që do të ndodhë, apo diçka të keqe që do të mund të ndodhë, për ne paraqet një lloj vuajtje. Duke menduar për gjithë këtë, ne e ngjallim këtë, përshkruajmë, gjejmë nocione adekuate dhe shfrytëzojmë gjuhën që gjërat t’i emërtojmë me emër të përshtatshëm dhe për ne kjo bëhet përnjëherë realitet. Më nuk është e rëndësishme se çfarë është e vërtetë, e rëndësishme është ajo që ne përjetojmë, çfarë ndjejmë duke menduar për to.

            - Duke shfrytëzuar pikërisht gjuhën si sistem kompleks i simboleve që përfshinë fjalë, imazhe, tinguj, dhe të gjitha shprehjet me gjeste dhe fytyrë ne mbijetojmë, kemi mundësi të komunikojmë me njerëzit e tjerë, punojmë dhe jetojmë. Flasim, shkruajmë, vizatojmë dhe këndojmë. Nga ana tjetër, po kjo gjuhë mundëson të gjitha ato procese të ndërlikuara kognitive, e cila përfshinë atë që të merremi me vetveten dhe përmbajtjet tona: të mendojmë, imagjinojmë, të ëndërrojmë, të planifikojmë, analizojmë, krahasojmë, vlerësojmë, brengosemi. Me një fjalë, e gjithë kjo është mendja jonë.

            - A po e parashtroni edhe ju një pyetje logjike, se mendja jone a është mike apo armike e jonë? Nëse veç e shfrytëzojmë si mjet për realizimin e arritjeve të ndryshme në jetë, ta jetojmë një jetë kualitative, të shoqërohemi, të punojmë, dhe nga ana tjetër, po kjo mendje di aq shumë të na ngarkojë dhe përkundrazi të na dëmtojë kualitetin e jetës?

            - Nga njëra anë, gjuha me të cilën shërbehemi na ndihmon ta hartojmë dhe planifikojmë jetën tone, të gjendemi dhe të mbijetojmë, të fitojmë dhe shpërndajmë njohuri, të mësojmë nga përvojat, të imagjinojmë gjëra që nuk janë reale, komunikojmë me persona që janë dhe nuk janë prezent, mësojmë prej të tjerëve, Nga ana tjetër,  gjuhën gjithashtu e përdorim për të gënjyer, manipuluar, mashtruar, shpifur, për të nxitur urrejtjen, paragjykimet dhe dhunën, apo për t’u marrë me ngjarjet e dhimbshme të jetës nga e kaluara, për t’u frikësuar me ngjarjet të pakëndshme imagjinare në të ardhmen, për t’u krahasuar, gjykuar, kritikuar, dënuar të tjerët dhe veten.

            - Pasi që gjuha, respektivisht mendja, njëkohësisht edhe na e lehtëson edhe na e vështirëson jetën, atë nuk e kemi as mike as armike. Mendja jonë në të vërtetë është shpatë me ty tehe! Mund të na jetë shumë e dobishme, por nëse nuk mësojmë se si të punojmë me të në mënyrë të drejtë, mund të na lëndojë dhe të na çojë në vuajtje.

            - Mendja në të vërtetë është instrument që na mundëson t’i zgjedhim situatat problematike. Esenca është se vetë fjala “problem” sugjeron diçka të padëshirueshme, diçka që duhet rregulluar apo zgjidhur. Diçka të cilës duhet shmangur, nga diçka që duhet çliruar! Në botën tone fizike e cila na rrethon strategjitë e tilla zakonisht tregohen të suksesshme! Problemin praktik – gjej zgjidhje – largoje nga vetja! Mendja këtu e kryen punën e vet shumë suksesshëm. Duke marrë parasysh se mendja funksionon mire në zgjidhjen e problemeve të botës material, është e logjikshme që ne të besojmë se strategjia e njëjtë mund të funksionojë edhe kur bëhet fjalë për botën tone të brendshme? A nuk është kjo e logjikshme dhe e natyrshme. Ndoshta është e logjikshme, normale dhe e natyrshme, por kur bëhet fjale për botën tonë të brendshme, botën e mendimeve, emocioneve, kujtimeve, sensacioneve dhe nevojave – strategji me të cilën përpiqemi të çlirohemi nga të gjitha ato ngjarje të pakëndshme dhe të pahijshme, thjesht – NUK FUNKSIONON! Nganjëherë mund të kemi përjetimin se nga diçka jemi çliruar, megjithatë, shumë shpejt fillojmë të shohim se të gjitha këto ishin afatshkurta. Atëherë zakonisht, me kalimin e kohës, përfundojmë duke vuajtur edhe me shumë edhe më fuqishëm.

            - Strategjia e dobishme të cilën do të kishim mundur ta zbatojmë për të gjitha ngjarjet e brendshme të pakontrolluara që na shkaktojnë neve problem ( e kur janë të pakëndshme ne i vlerësojmë si problematike), është pranimi i të gjitha atyre ndodhive, si plotësisht të natyrshme dhe normale, që ngjajnë dhe ekzistojnë në secilin prej nesh.

            Pra, çka janë mendimet në të vërtetë?

            - Mendimet janë një lloj i atyre ngjarjeve të brendshme, gjithmonë prezentë, janë vetëm grumbuj fjalësh dhe imazhesh në kokat tona! Kur lidhemi për to, i japim rëndësi, bëhet problematike pikërisht vet përmbajtja e mendimeve. Por, pse do të merreshim fare me përmbajtjen e mendimeve? Përse ato i evoluojmë dhe i vlerësojmë? Përse i karakterizojmë si të bukura, të këqija, të këndshme dhe të pakëndshme apo edhe më keq si të drejta apo të gabuara, respektivisht të lejuara dhe të ndaluara (kush është në të vërtetë ai i cili i peshon dhe flet kështu)? Kur kemi bindjen se disa mendime janë të ndaluara se janë të tmerrshme dhe të këqija, ndërsa kemi thënë se nuk kemi kontroll mbi to, si mund të ndihemi si pasojë  e kësaj? Me siguri do të jemi të zemëruar në veten tone apo të frikësuar dhe të pikëlluar. Si do që të jetë, është e sigurt se nuk mund të jemi të qetë.

            - Pra, pyetja e parë nuk është  - se a është mendimi është i drejtë apo i gabuar. Pyetja e parë është - se a janë të dobishme për ne mendimet apo jo?

            Mendimet mund të na duken si:

            Absolutisht të vërteta,

            urdhra që duhet t’i zbatojmë apo rregulla që duhet t’i pasojmë,

            kërcënime nga të cilat duhet të çlirohemi sa më pare,

            diçka po ngjanë këtu dhe tani, pavarësisht se ato përmbajtje janë të lidhura me të kaluarën apo të ardhmen,

            diçka jashtëzakonisht e rëndësishme që kërkon gjithë vëmendjen tone,

            diçka që do t’i përmbahemi marrëzisht me çmim edhe të rrezikimit të jetës sonë.

            Mendimet janë:

            Mund por s’do të thotë se duhet të jenë të vërteta,

            sigurisht se nuk janë urdhra që duhet dëgjuar apo rregulla që duhet pasuar,

            është e sigurt se në asnjë mënyrë nuk janë rrezik për ne,

            nuk është diçka që ngjanë në botën fizike vetëm grumbuj fjalësh dhe imazhesh në kokën tone,

            munden por s’do të thotë  të jenë të rëndësishme – kemi mundësinë të vendosim se çfarë rëndësie i kushtojmë,

            mund të shfaqen dhe të zhduken në ritmin e vet pa kurrfarë nevoje për t’i mbajtur apo larguar,

            - Pra, duke i pasur të gjitha këto parasysh, veç në situatën pasuese, kur e gjeni veten se jeni duke u marrë me përmbajtjet tuaja të brendshme, me mendimet tuaj, duke u përpjekur që pasuksesshëm t’i kontrolloni apo t’i largoni, mos e harroni se e gjithë kjo është e natyrshme, se proceset tona mendore janë të pakontrolluara, se ngjarjet tona të brendshme kanë fillimin e vet, rrjedhën dhe fundin. Është plotësisht e mjaftueshme të jenë të vullnetshëm të lejoni të paraqiten dhe të jenë aty… ju vetëm i vështroni, mandej ju vendosni se çfarë është për ju e rëndësishme dhe e vlefshme. Lëreni mendjen të punojë, t’ju dërgojë porosi që do të jeni apo nuk do të jeni të suksesshëm apo se jeni të këtillë apo të atillë. Përfytyroni  mendjen si një mike të mërzitshme e cila gjithë kohës është pranë jush e cila ju kritikon dhe flet keq për ju.

            - Gjatë gjithë kohës mbajeni mend se jeni të sigurt. Thjesht regjistroni dhe lëshonju asaj që ngjanë këtu dhe tani, dhe përqafoni këtë moment! Dhe përpiquni të mos jeni të rreptë ndaj vetes, kjo me siguri nuk do t’ju shkoj për dore menjëherë. Kënaqësia do të vijë më vonë, sepse kjo është shkathtësi që arrihet.

            Fundi i ligjëratës