Njė ndėr krijimtaritė mė tė
lėvruara tė letėrsisė shqiptare, ėshtė edhe POEZIA. Gjini e letėrsisė ku
bota e brendshme, ndjenjat mė sublime, frymėzimi hyjnor... shprehen pėrmes
shkronjave tė cilat krijojnė vargje... vargjet, pastaj, shpalosin mendime,
mendimet krijojnė energji, energjia ndez dritat e dijės, rrezet e artė tė sė
cilės i japin ngrohtėsi zemrės, mendjes dhe shpirtit, e me kėtė, edhe kuptim
dhuratės mė tė shtrenjtė, vetė jetės.
Qė nga Lekė Matrėnga e
Pjetėr Budi, kjo energji nuk u ndalė asnjėherė sė hedhuri farėn e dijės,
duke e kultivuar atė me dashurinė mė tė ēiltėr nė shpirtin e pastėr e fisnik
tė popullit shqiptarė. Duke i mposhtur tė gjitha sfidat e kohės, kjo frymė e
shpirtit tė popullit, xixat e saja tė arta, si njė pishtar i shpresės, u
bartėn gojė mė gojė, mendje mė mendje, zemėr mė zemėr... brez pas brezi...
nga kokat mė tė ndritura tė kombit si: Naimi, Ēajupi, Mjeda, Asdreni,
Shiroka... pėr tė vazhduar tek Fishta, Konica, Noli, Migjeni... e deri nė
kohėn tonė, duke u kthyer ai pishtarė nė flakadan tė pėrhershėm qė tashmė
nuk ka forcė nė botė qė mund ta shuaj fuqinė e zjarrit tė tij...
Dua ta falėnderoj nga zemra
mikun tim dhe poetin e mirėnjohur,
ADEM ZAPLLUZHA, qė me pėrkushtim tė
jashtėzakonshėm, vizitorėve tė kėsaj faqeje, por edhe mė gjerė, do tua
prezantoj disa nga poetėt mė tė njohur tė kohės sonė, e me kėtė, do e
plotėsoj e pasuroj edhe mozaikun e mrekullueshėm tė letėrsisė shqiptare.
(www.sa-kra.ch)
Pėrgatiti:
Adem ZAPLLUZHA
ANTOLOGJI E POEZISĖ MODERNE SHQIPE
DEDĖ
PREQI
Hyrje
Dedė Preqi
lindi mė 1955, nė fshatin Doblibare (Balldrin) ku e kreu dhe shkollėn
fillore dhe gjimnazin nė Klinė, ndėrsa SHLAP, nė Gjakovė, nė degėn e Gjuhės
dhe Letėrsisė Shqipe.
Shkrimet e
para i filloi
qė nė bankat fillore, nė
gazetėn "Pionieri", "Rilindja pėr fėmijė" , "Zėri i Rinisė", e tjera, ndėrsa
mė vonė dhe nė kohėn e okupatorit bashkėpunoi
me gazetėn "Republika" (me
pseudonim), e cila botohej nė atė kohė nė Slloveni.
Dedė Preqi, poet, ėshtė emėr i cili po lė gjurmė nė letėrsinė
Shqipe, i cili prezentohet me njė mori librash dhe vepra poetike, pėr tė
vegjėl dhe tė mėdhenj, kjo do tė thotė se krijuesi ka depėrtuar nė gjitha
kategoritė e lexuesve, por duke qenė dhe mė interesant, poezitė e tij
manifestojnė tė gjitha motivet qė mėton ti arrijė ēdo poet.
Nga tėrė kjo frymė krijuese e poetit Preqi, qė nga vepra e parė
"Jeta frymon pėrsėri", jep pėrshkrimin e realitetit jetė-kohė, dhe gjitha
atyre mundėsive pėr ta parė dhe pėr ta kapur tė mirėn dhe tė keqėn nė
bardhėsinė e saj. Nė kėtė rast, fatin e popullit tė vet dhe kohėn qė e jetoj
vetė poeti e nxjerr jo vetėm nė njė frymėzim poetik e imagjinativ, por e
pėrshkruan aq bukur herė nė rimė, e herė nė modernizimin krijues, duke
kėngėtuar me mallė, me vajė dhe me ligjėrimė emocionale.
Jeta qė bėri nė fėmijėri, mbjell humanizėm te poeti dhe mė vonė
duke bėrė gjatė jetės edhe punė pedagogu, poeti frymėzohet tė shkruaj edhe
pėr humanisten e madhe tė njerėzimit Nėnė Terezėn, ku ia dedikon edhe njė
vepėr poetike "Ti ishe njė porosi". Nė mesin e veprave, qė janė shumė nga
poezitė me pėrkushtim, poeti Dedė Preqi, nxjerr njė blen poetik pėr tė
vegjėl, duke u radhitur nė lektyrat shkollore nė disa Biblioteka, dhe bėhėt
njė poet i kėrkuar nga lexuesit e vegjėl.
Librat e botuar:
- "Jeta frymon pėrsėri", Gjakovė 2004
- "Kur zgjohet dielli", Gjakovė 2004
- "Unė Jam", Gjakovė 2007
-"Jeta ėshtė Agimi", Gjakovė 2007
- "Ti ishe njė Porosi", Gjakovė 2008
- "Fshati im Balldrin", Gjakovė 2011
- "Etje e Ngjyrave", Gjakovė 2011
- "Adonisi dhe Gjyshi", Gjakovė 2011
- "Njė fund pa pikė",Bukuresht 2014.
Poeti Preqi, pėrveq qė e shijon me njė pėrkushtim tė veqantė dhe
me pasion rrugėn poetike, merret edhe me publicistikė. ėshtė autor i qindra
shkrimeve nė gazetėn "Bota sot", me ērast nga kjo pėrvojė e nxjerrė njė
diamant tė veqantė me publicistikė, duke i ndarė nė tri vėllime
publicistike: "Kushtrime nga Mėrgimi", Lot Atdheu", dhe "Meditime
Mėrgimtare" (2013, Bukuresht), tė cilat i boton nė bashkėpunim me
Bashkėsinė Kulturore tė Shqiptarėve nė Bukuresht tė Rumanisė. Dhe me
iniciativėn e veprimtarit, pėrkthyesit dhe iluministit shqiptarė z.Baki
Ymeri, e pėrkthen nė gjuhėn rumune librin me poezi " Bekimi i Lotėve", me
ērast parathėnjėn e librit e bėnė poeti Lucian Gruia, me tė cilin libėr
merr pjesė nė Antologjinė letrare "Zjarri i Shenjtė", sė bashku me shumė
poet shqiptarė dhe poet tė tjerė nga Rumania, nė kuadrin e redaksisė sė
revistės Shqiptari, tė udhėhequr nga redaktori i njohur z.Baki Ymeri. Poeti
Dedė Preqi i takon gjeneratės sė re krijuese, i cili jeton dhe krijon nė
Zvicėrr.
Poezitė janė tė marra nga libri mė i ri "Njė fund pa pikė"
KOHA
Koha
Gjithė ecėn,
Fuqinė tėnd
Emerr me vete.
Erėrat nuk pushojnė
I shtrembėrojnė eshtrat
Me diellin rrėshqet
Ndėr duart e vokėta
Duke lėnė gjurmė
Pas gjumit tė butė
Pa dhėmbje
Pa ofshamė.
NJĖ FUND PA PIKĖ
Nė qenjėn tėnde
O, njeri i dashur
Mėshihet diēka brenda
Njė lule e re zbėrthenė.
Nėse njerėzimi nė vrapa
Dikund bezdiset nė hapa,
Vogėlushėt si rrufeja
Porositin kėpucėt e reja.
Fundi nuk ka pikė
E ka vetėm njė presė,
Njė lind, e tjetri vdes
Kjo ėshtė pjella yte
EGĖRSIA E DHUNĖS-
I mendoj dhe i pėrziej ato hije
Tė trajtės sė bishave,
Duke i zhdarravitė pamjet
E trungjeve dhe loisave.
E ftohtė bėhėt jeta
Mė ftohtė se vdekja,
Ndėr duar tė mallkimit
Mbi gjymtyrėt e ftohtė
Shuhet etja e dhunės.
As njėherė nuk desha
Me vdekė nė kėtė dashuri,
Edhe gurėt e varrit zgjohen
Me kryqa zjarri nė kėtė ēmenduri.
ĖNDĖRRA E ZGJUAR-
Ėndėrroja kohėn
Mė interesante
Njė kohė tė argjendit
Por edhe tė paqės.
Njerėzimi pushonte
Nga luftat dhe hasmėria,
Por edhe nga pasuria.
Kjo ėndėrr mė jepte shpresė
Dhe natėn ma bėnte dritė,
Zemren ma mbushte dashuri
Dhe vetja mė dukej tamam njeri.
Nuk doja tė ndahem nga kjo ėndėrr
Dhe nuk doja fare tė zgjohem,
Ta shoh ashtu tė vėrtetėn
Si njerėzimi e pėrqafonte jetėn
Jo, me ato zemra tė thyera tė mbetjes
Duke parė pa pushuar shtretėrit e vdekjes.
SVICRRA-
Nė mesin e detrave tė botės
Nga rrufetė dhe vetėtimat
Je aty, si njė ujdhesė e shenjtė
Atdheu dhe vendlindja e paqės
Djepi i lirisė dhe parajsės.
Je ajka e njė bote qė gjallėron
E pastėr dhe e vetme nga toka,
Plagėt tė panumėrta i shėron.
Bjeshkėt e tua tė kulluara
Rrjedhin tėmbėl paqėje,
Dhe nė ēdo qoshe tė punon ora
Ku ēdo pėllembė e prek dora,
Ėshtė kjo mbarėsia e jote.
KY QĖ JAM
Nuk jam mė shumė
Vetėm ky, qė jam
Mė shumė pėr mua
Nuk duhet shkruar.
Sikur tė doni
Mos harroni,
Ku nuk e vura gishtin
Mos ia shtoni bishtin.
Dhe mos mė ngritėni
Nė piedestal pa nevojė,
Ditėn e fundit
Nėse nuk e meritoj.
|