|
Shmangni peshat e rėnda, ruani aftėsinė e trupit
pėr tė lėvizur nė mėnyrė organike
Shiatikėt, lumbalgjitė (kėputja e mishit),
dhimbjet e mesit, tashmė janė bėrė tė njohura, veēanėrisht nė qytete tė
mėdha, ku njerėzit punojnė nė ambiente tė mbyllura dhe tė automatizuara dhe
ku pak kohė mbetet pėr tė bėrė lėvizje tė gjalla, qė mund tė mbajnė nė formė
trupin, kolonėn vertebrore, aftėsinė e trupit pėr tė lėvizur nė mėnyrė tė
shkathėt, tė shpejtė dhe organike.
Ose nė tė kundėrt, njerėzit janė tė detyruar tė
bėjnė tė njėjtat lėvizje, qė tė ēojnė drejt sėmundjeve profesionale dhe, sė
pari, edhe tek sėmundjet e shiatikut.
Shumė njerėz, pėr vite me radhė, vuajnė nga
dhimbjet e shpinės dhe tė kurrizit. Lumbalgjitė (kėputjet e mishit),
shiatik, hernie
ajo qė njerėzit zakonisht e quajnė dhimbje tė mesit. Njė
pėrqindje e madhe ankohen se vuajnė nga lumbalgjitė, dhimbje tė mesit rreth
veshkave, etj. Por shkaqet mund tė jenė tė shumta. Sigurisht, ato nuk duhen
lėnė pas dore: menjėherė duhet ndėrhyrė, qė jeta juaj tė mos bėhet e
dhimbshme fizikisht.
Siē dihet, midis dy vertebrave tė shtyllės
kurrizore ndodhet njė kėrci nė formė disku, disk ky qė ndihmon pėr
mosfėrkimin e sipėrfaqeve tė kockave me njėra tjetrėn, duke siguruar
njėkohėsisht elasticitetin, shpėrndarjen e peshės dhe lehtėsimin e
lėvizjeve. Kur kjo mbėshtetje dėmtohet, ai zhvendoset dhe i humb funksionet
e veta duke shtypur rrėnjėt e nervave dhe shkaktuar dhimbjet: ky ėshtė
shiatiku.
Nga lumbalgjitė tek hernia diskale
Ju vuani nga njė nevralgji lumbare kur nyja e
diskut vertebral, apo njė fragment i tij del nga unaza fijezore. Ky aksion
ēliron enzima (fosfolipaze A2) me njė fuqi tė madhe inflamatore. Sėmundja,
para sė gjithash, ėshtė shkak i inflamacionit tė rrėnjės nervore nga kėto
enzima. Ēdo kompresion dhe shtypje e nervit tė ngacmuar sjell kėtė fenomen.
Nėse hernia ėshtė nė pjesėn e pasme (posteriore)
tė diskut, ajo mund tė jetė nė kontakt me nervin e shtyllės kurrizore. Pra
shkaktohet njė shkarkesė elektrike nga irritimi dhe shtypja e nervit dhe
dhimbja mund tė pėrhapet nė tė gjithė zgjatimin e nervit.
Sipas shkallės vertebrale tė rrėnjės nervore
mund tė bėhet fjalė pėr njė shiatik (nervi shiatik qė ēon nervat nė pjesėn e
pasme tė kofshės dhe kėmbės), ose njė cruralgie (kryralgji nervi crural
qė gjendet nė pjesėn e pėrparme, nė rrėzė tė kofshės).
Lumbalgji apo dhimbje mesi?
Historia e lumbalgjisė ėshtė pothuaj e njėjtė.
Ėshtė historia e atij, qė si tė thuash ka blerė biletėn e kinemasė, por para
se tė hyjė, ajo i bie: ai ulet me rrėmbim ta marrė dhe nga kjo lėvizje e
vrullshme ndjen dhimbje.
Rezultati: ai nuk arriti ta shohė filmin atė
natė, pasi u bllokua nga dhimbja. Dhe kjo ndodh shpesh kur ngremė pesha tė
rėnda. Nė kėtė rast nyja diskale shtypet nga njė peshė e rėndė dhe nė mėnyrė
tė menjėhershme. Pikėrisht nė kėtė moment nyja diskale kėput disa shtresėza
tė unazės fijezore.
Dhimbja shkaktohet nga irritimi i nervit sinu-vertebral
qė ushqen me nerv periferinė e diskut. Dhimbja shkakton njė reaksion
mbrojtės, ēka sjell si rezultat kontraktimin e dhimbshėm tė muskujve lumbarė.
Lumbalgjitė me origjinė artikulare tė pasme
Le tė kujtojmė qė vertebrat artikulohen midis
tyre pėrmes diskut intervertebral dhe dy artikulacioneve. Nė tė gjitha
lėvizjet kėto artikulacione luajnė rolin e drejtimit.
Lumbalgjitė, si pasojė e artikulacioneve tė
pasme, korrespondojnė me mbingarkesa ose njė shtypje tė zgjatur nė njė
pozicion tė keq. Ato mund tė shfaqen dhe tek fėmijėt e adoleshentėt me njė
aksentim tė lordozė (gropė) lumbare, veēanėrisht te vajzat, ose nga
mbingarkesa sportive.
Te personat e moshuar, mungesa e kombinimit tė
kompresioneve dhe tė dekompresioneve tė diskut intervertebral keqėson me
shpejtėsi sipėrfaqen e kėrcit tė artikulacionit dhe atėherė kemi fillimin e
njė artroze. Mbingarkesa vjen shpesh me njė shtim nė peshė ose nga njė
disk-artrozė (plakje e diskut). Pra disku nuk luan mė rolin e tij dhe pesha
e trupit mbahet nga artikulacionet e pasme.
Lumbalgjia ėshtė njė krizė e dhimbjeve tė mesit,
tė forta ose pak tė forta. Shpesh kriza vjen gjatė ngritjes sė peshave,
kollės sė fortė, etj. Rrethanat e shkaktimit tė krizės janė identike me ato
tė lumbo-shiatikut, por prekin gjithashtu dhe harkun e mbrapme vertebral dhe
ku ēekuilibri ka efekt mbi disk. Ajo qė dallon lumbalgon nga lumbalgo-shiatiku
i fortė ėshtė mungesa e dhimbjeve nga shiatiku. Shenjat lumbare janė tė
njėjta.
Dhimbja e mesit, a ėshtė e trashėgueshme?
Degjenerimi i diskut intervertebral ndodh tek tė
gjithė njerėzit dhe lidhet, pa dyshim, me moshėn. Tek fėmija, disqet janė
shumė tė pasur me ujė dhe pak nga pak ato bėhen me fibra pėr t iu adaptuar
rritjes sė shtyllės kurrizore dhe shtimit tė peshės trupore.
Tek i rrituri, disku fillon tė rrėnohet, pra
degjenerohet pak ose shumė me shpejtėsi, ēka varet nga personi. Kjo vihet re
mė shumė tek burrat sesa tek gratė. Kur disku intervertebral ėshtė i
tejpėrdorur dhe i holluar ai nuk mund tė luajė rolin e tij si amortizator
natyral.
Shiatiku, njė dhimbje e tmerrshme
Kur ju ndėrroni shtėpi dhe pėrpiqeni tė ngrini
kartona tė rėndė, papritmas njė dhimbje e fortė paralizon kėmbėn tuaj.
Dhimbja duket se kalon nga vithet, kofsha dhe kėmba, gjer nė shputėn e
kėmbės. Madje njė tkurrje e kolonės mund ta pengojė personin tė pėrkulet
pėrpara. Ndonjėherė dhimbja shkon deri nė gju dhe faktori qė e shkakton kėtė
nuk kuptohet lehtė. Dhimbja shtohet nga pėrpjekja qė bėjmė, kolla apo
teshtimat. Presionet dhe forcat e pėrkuljes pėrqendrohen nė bazėn e kolonės
vertebrale. Kėshtu, nervat qė preken mė shpesh janė ata tė rrėnjės lumbare
tė parė dhe tė 5-tė (sacrale).
Shiatiku shkaktohet edhe nga shkaqe tė mjedisit,
stresit, obeziteti, pirja e duhanit dhe rėnia psikologjike. Por nė tė
shumtėn e rasteve mjekėt e lidhin shiatikun me disqet intervertebrale.
|
