|
Së fundi e konsiderojnë si
patologji dhe kësisoj kanë gjetur edhe ilaçin: minielektroda dhe opium
Të gjithë e dimë se për të qetësuar dhimbjet prej pesëmijë
vjetësh është përdorur morfina. Megjithatë, sot nuk duhet të bazohemi më tek
ajo, por tek arritjet më të fundit të teknologjisë: mini-elektroda brenda
trurit, që futen në kokë me age shumë të holla. Nuk përdoret fare përcaktimi
i një ndërhyrjeje kirurgjikale që ndihmon trurin të vërë në veprim të gjitha
armët kundër vuajtjes. Strategjitë për luftën kundër dhimbjeve
(armik për të cilin nuk është e lehtë të bësh një përcaktim) janë të shumta
dhe në rritje të vazhdueshme. Disa antike dhe shumë të përhapura, ndërsa
disa të tjera tërësisht moderne dhe të rezervuara vetëm për rastet e
dhimbjeve ekstreme.
Një stimul për zhvillimin e këtyre strategjive të reja, bën të
ditur e përjavshmja amerikane "Newsweek", vjen në këto momente pikërisht nga
luftërat dhe nga nevoja për të kuruar mijëra ushtarë të shpërndarë nga Iraku
në Afganistan, por edhe shumë veteranë të luftërave që kanë prekur botën. Në
të vërtetë, mjekët ushtarakë që punojnë në Irak kanë vendosur të adoptojnë
metoda të fuqishme kundër dhimbjeve, për t‘i eliminuar që nga momenti kur
ato nisin të shfaqen. "Kjo sepse dhimbja fizike në fakt është një sëmundje
më vete", ka shpjeguar për prestigjiozen "Newsweek" drejtori i "Fondacionit
amerikan kundër dhimbjeve", Will Rove. Po ashtu, sa më parë të trajtohet, aq
më pak dëme shkakton.
Për të evituar gjendjen mes miliona veteranëve të ngërthyer nga
dhimbjet kronike (një pjesë e mirë e tyre të detyruar për të përdorur
morfinën), doktor Chester Buckenmaier i spitalit për veteranët, "Walter rend
Army Medical center", po kryen një eksperiment me ushtarakët në frontin e
luftës. Menjëherë pas plagosjes, apo ndërhyrjes kirurgjikale në një numër
gjithmonë e më të madh ushtarësh, po mendohet që të aplikohet një pompë që
injekton doza të vogla qetësuesish në mënyrë të vazhdueshme. Kështu, pas
disa vitesh do të dihet të sulmohet dhimbja me ilaçe të fuqishme dhe në doza
jo të mëdha, që do të përfaqësojnë një strategji të mirë për të evituar
dhimbjet kronike te njerëzit.
Të ashtuquajturat "pompa me shpërndarje të vogël", që injektojnë
analgjezik në trup, nuk janë një risi një fushën e terapive kundër
dhimbjeve. Por, fakti që ato kanë mbërritur në fushat e betejës, na bën të
mendojmë se duhet të jenë të kushtueshme. Në shumë vende të mëdha të botës,
që kanë dhjetëra spitale, nuk ka reparte të specializuara në kurimin e
vuajtjeve. Një metodë shumë e mirë kjo për të kuruar me kujdes dhimbjet e
çdo pacienti. Në fakt nuk është e thënë që terapia e dhimbjes të bëhet
sinonim i morfinës, ose ilaçeve të tjera me opium.
Kohët e fundit, në vende të ndryshme të Evropës është futur një
ilaç i përgatitur nga helmi që molusqet përdorin për të vrarë gjahun e tyre.
Aq e fuqishme është kjo substancë, sa që duhet injektuar me një shpërndarës
të vazhdueshëm dhe në doza minimale. Në raste jo të rralla, kur një
ndërhyrje kirurgjikale për hernien fiskale nuk e zgjidh problemin e
dhimbjes, teknologjia mjekësore ka futur një simulator elektrik peridural,
që vepron duke gjeneruar goditje të vogla elektrike në shtyllën kurrizore
dhe duke bllokuar sinjalin e dhimbjeve të drejtuara drejt trurit. Elektrodat
brenda në tru shfrytëzojnë mekanizmat që organizmi ynë disponon për të na
mbrojtur nga dhimbjet e mëdha. Shumë nga këto teknika janë shumë kodekse dhe
të kushtueshme për t‘u përdorur nga të gjithë njerëzit në botë që vuajnë nga
dhimbjet kronike. Megjithatë, ato të bëjnë të kuptosh se problemi kryesor në
luftën kundër dhimbjes nuk është mungesa e mjeteve efikase.
"Sikur të mund të largohesh nga dhimbja, ashtu siç mund të largohesh nga një
qytet"
Victor Hygo
Fjala "dhimbje" vjen nga latinishtja, "dolor", dhe tregonte
efektin e vuajtjes. Dhimbja është një ndjesi trupore, një ndjenjë vuajtjeje
që i detyrohet efektit të një dhimbjeje fizike. Për shembull, mund të kemi
dhimbje dhëmbi, kockash, koke, apo dhimbje të tjera.
Mes dhimbjeve më të forta, të studiuara deri më sot,
konsiderohen ato të lindjes, ndaj sot shumë nëna zgjedhin të ashtuquajturën
lindje pa dhimbje. Ideja e dhimbjes është e shoqëruar zakonisht me atë të
sëmundjes, ndaj flitet për krevat dhimbjeje, për të treguar krevatin ku vuan
një i sëmurë. Në teori të ndryshme filozofike dhe psikologjike dhimbja dhe
kënaqësia janë ndjenjat thelbësore nga të cilat dalin gjithë të tjerat.
Kështu, sipas një filozofi të shquar grek, që ka jetuar në vitet
500 para Krishtit, dhimbja ka një funksion pozitiv shumë të rëndësishëm.
Falë dhimbjes, qeniet e gjalla mund të kuptojnë para kohe momentet kur trupi
i tyre ka rrezik të "shkatërrohet". Kjo intuitë u thellua akoma më shumë në
epokën moderne në fushën e mjekësisë dhe të fiziologjisë. Edhe në sport, të
dëmtuarit përdorin ilaçe kundër dhimbjeve për të arritur në përfundimin e
garës apo turneut. Ilaçet e përdorura kundër dhimbjeve fizike mund të
krahasohen me efektet e drogës apo alkoolit në sistemim nervor.
Dhimbja dhe kënaqësia janë ndjesi të kundërta, por edhe që
plotësojnë njëra-tjetrën, mirëpo raporti i tyre është më kompleks se ai që
duket me shikim të parë. Dhimbjet fizike varen nga stimujt e jashtëm. Ato
mund të lehtësohen duke eliminuar shkaqet direkte, apo duke qetësuar
ndjenjat që i "transportojnë". Ndërkaq, kënaqësia derivon nga një perceptim
aktiv që ripunon një stimul të jashtëm. Intensiteti i saj nuk është i lidhur
menjëherë me intensitetin e vet stimulit. Dhimbja mund të jetë si fizike,
ashtu edhe shpirtërore. Ajo mund të jetë ndjenjë e mungesës së lumturisë, që
nuk varet nga trumat fizike, por nga pasione dhe vuajtje shpirtërore. Kjo
provohet më shumë në rastet e tradhtisë, për një qortim, në rast fatkeqësie
për humbjen e një personi të dashur. Dhimbje quhet edhe ngjarja, gjëja ose
personi që e provokon. Dhimbja e shpirtit prej kohësh ka qenë edhe një nga
temat më të dashura dhe më të prekura nga shkrimtarët më të mëdhenj të të
gjitha kohërave. Në vendet katolike, ashtu si dhe në shumë rajone të tjera
të botës, dhimbja fizike dhe mundimi shpirtëror prej kohësh janë përdorur
për të arritur pastërtinë dhe shpëtimin e shpirtit.
Marrë nga "Gazeta Shqip"
|
