INDIVIDI PA DINJITET SMUND TĖ PRODHOJĖ VEPRA DINJITOZE
Jorge Francisco Isidoro Luis Borges do ti mjaftonte vetėm
njė fjali pėr ta dhėnė mrekullisht thelbin e dinjitetit: Individ dinjitoz
ėshtė ai qė ia del tė jetė nė paqe me veten dhe me tė tjerėt.
Thėnia e njohur e Immanuel Kantit se Individi pa dinjitet
smund tė prodhojė vepra dinjitoze, duket qė u pėrket atyre postulateve qė
svjetrohen kurrė, pavarėsisht konotacioneve
qė mund tė fitojė fjala dinjitet nė kohėrat moderne apo postmoderne.
Nė Fjalorin e Gjuhės Shqipe, pėrmes njė shprehje fare pak
dinjitoze, jepen dy shpjegime tė fjalės dinjitet: 1. Tėrėsia e vlerave
morale tė njeriut a tė njė grupi njerėzish (nderi, krenaria etj.); vetėdija
qė ka njeriu a njė grup njerėzish pėr kėto vlera e pėr tė drejtat e veta nė
shoqėri dhe nderimi i tij pėr vetveten; shfaqja e jashtme e kėsaj vetėdije
dhe e kėtij nderimi.
Dinjiteti kombėtar.
Dinjiteti i njeriut (i familjes, i ndėrmarrjes, i
institutit). Me (pa, plot) dinjitet. Ngre (ul, fyen, merr nėpėr kėmbė)
dinjitetin. Ska pikė dinjiteti. Flet (sillet) me dinjitet. 2. Cilėsia e
mirė a vlera e lartė e diēkaje qė e bėn atė tė ēmohet. Me dinjitet artistik.
Vepėr plot dinjitet.
A ka dinjitet shkrimtari i sotėm shqiptar?
Jo pa dhimbje, derisa flas edhe pėr veten mė duhet tė
pėrgjigjem (zė-ulėt): Jo.
Si pėr ta ngushėlluar veten dhe kolegėt e mi, po shtoj se problematika nė
fjalė, domethėnė dinjiteti i humbur i shkrimtarit duket sė ėshtė njė
shqetėsim mbarė-kombėtar ēka lidhet, me siguri, me dinjitetin e humbur tė
vetė letėrsisė.
Sipas studiuesit Ridvan Dibra Konsumizmi i shfrenuar,
triumfi i imazhit, realitetet elektronikė, ekspansioni i medias etj. duket
se vėrtet ia kanė lėkundur letėrsisė dinjitetin e
dikurshėm. (Nė parantezė, gjithherė e kam fjalėn pėr autorė dhe letėrsi
serioze, qė rreken tu rezistojnė kohėrave dhe ndėrrimit tė pėrvitshėm tė
modave).
Amerikani, Joseph H Bloom njėri ndėr emrat mė tė lavdishėm
tė kritikės letrare bashkėkohore, shprehet plot dhimbje: Talentet e mėdha
janė shurdhuar njė herė e mirė nga realiteti i medias amerikane.
Kush mund ti rivalizojė me parodi lajmet e televizorit,
gazetės dhe fjalimet e qeveritarėve?
Realiteti amerikan ėshtė mė grotesk dhe mė qesharak se
cilado parodi, sado e mirė qoftė
. (Kur realiteti amerikan paraqitet i
tillė, imagjinojeni tonin, tė dashur miq).
Tė dėnuar tė pėrballen e tė jenė pjesė e njė realiteti tė
tillė, disa prej shkrimtarėve shqiptarė bashkėkohorė (postmodernė qė tė
gjithė!) duket se kanė zgjedhur rrugėn mė tė lehtė e mė tė shkurtėr: e kanė
hequr nga vetja e tyre dinjitetin, sikur ai tė ishte zorrė qorrė a diē
tjetėr e panevojshme.
Kujt i ėshtė shitur dinjiteti?
Pjesė nga libri i Flori Bruqit "Diademė letrae
IV"
|