Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Shkruan: Dr. Jakup KRASNIQI

DIKTATURA DHE SERVILIZMI

      Pa puthadorët bota do të mbetej pa diktatorë. Këtu ka diçka që është më se interesante. Si demokracia, ashtu edhe diktatura, vijnë që nga koha antike dhe vetëm si fjalë kanë arritur ta ruajnë autenticitetin. Ndërsa demokracia e ka burimin e saj fillestar në Greqinë antike, diktatura e diktatorët na vijnë nga Roma e vjetër.

            Biografi i njohur i shumë personaliteteve historike evropiane, shkrimtari më i lexuar i viteve ’30 të shekullit XX, Stefan Cvajg, në librin “Maria Antuaneta” shkruan: “Populli francez... shumë kohë është përkulur me servilizëm, duke shpresuar për kohë më të mira; për secilin Luigj ka valëvitur me brohori flamujt; u ka derdhur me dorë në zemër të dhjeta e djersë feudalëve dhe Kishës; por sa më shumë përulej, aq më e rëndë i bëhej shtypja, aq më dërrmuese bëheshin taksat”. Sigurisht, kjo që thotë Cvajgu, për popullin francez në kohën e sundimit të mbretërve diktatorë, në kohë e në periudha të ndryshme e kanë përjetuar të gjithë popujt. Mbase, edhe në çdo kohë është përsëritur dhe vazhdon të përsëritet servilizmi, që shkakton mjerim dhe tragjedi për popuj dhe fatkeqësi për diktatorët, të cilëve mund të mos u dihet as varri, siç ndodhi këto ditë me kolonel Gadafin. Secili popull në historinë e tij e ka përjetuar servilizmin me të cilin ka ushqyer mbretër, perandorë dhe diktatorë të vjetër e të rinj. Këtij fenomeni nuk i ka shpëtuar asnjë popull, as dje, madje as sot. Natyrisht, servilizmi, në mijëvjeçarin tonë ka marrë trajtë e forma të reja.

            Disi, çuditërisht, po ky Cvajg më shtyri të merrem me fenomenin e servilizmit, njëkohësisht edhe me fenomenin e diktatorëve. Shfletova, ndër të tjera, edhe fjalorin politik, edhe atë enciklopedik të Oksfordit (tashmë edhe në gjuhën shqipe) për t’u konsultuar lidhur me idenë që po më preokuponte tash sa kohë lidhur me këto fenomene. Në fakt, gjeta diçka për diktaturën e për diktatorin, ndonëse shpjegimi ishte shumë sipërfaqësor, ndërsa për servilizmin nuk e gjeta asnjë shpjegim. Në këtë situatë më lindi vetvetiu pyetja: Atëherë, si lindin diktatorët? Nëse ata lindin të gjithëpushtetshëm, atëherë ata qenkan dhuratë e Zotit të gjithëfuqishëm dhe si të tillë duhen “respektuar” dhe duhet t’u “nënshtrohemi” me “përulësi” vullnetit të tyre. Por, jo, sepse zhvillimet historike, si në kohë të vjetra, po ashtu edhe në kohën tonë, tregojnë se diktatorët nuk janë të gjithëfuqishëm, as “vullnet” i Zotit në tokë, por kultivuesit e diktatorëve janë njerëzit që i rrethojnë dhe këtë e bëjnë për interesat e tyre meskine. Pra, servilët janë “farka” e prodhimit të diktatorëve dhe të diktaturave.

            Pa puthadorët bota do të mbetej pa diktatorë. Këtu ka diçka që është më se interesante. Si demokracia, ashtu edhe diktatura, vijnë që nga koha antike dhe vetëm si fjalë kanë arritur ta ruajnë autenticitetin. Ndërsa demokracia e ka burimin e saj fillestar në Greqinë antike, diktatura e diktatorët na vijnë nga Roma e vjetër. Por, gjithashtu është interesante se diktatorët e parë romakë ishin magjistrat, të cilëve pushteti absolut u jepej për një periudhë të jashtëzakonshme. Edhe pse magjistrave diktatorë, për një kohë u jepej pushteti absolut, ata nuk ishin as arbitrarë, as nuk ishin pa llogaridhënie. Kështu, si duket, ishte deri në shekullin e dytë para erës sonë dhe pastaj edhe diktatorët romakë nga Sula dhe perandorët e tjerë pas tij, u shndërruan në diktatorë në kuptimin e sotëm të fjalës, si diktatorë autokratë e despotë me pushtet të pakufizuar, të egër e tiranikë.

            Gjithë shekujt e mëvonshëm kanë prodhuar diktatorë, despotë, tiranë, satrapë dhe autokratë. Gjatë periudhës se feudalizmit, pothuajse të gjithë perandorët apo mbretërit kanë udhëhequr në mënyrë autokrate, despotike. Siç duket, kjo është në natyrën njerëzore, dhe këtë e ka dëshmuar shumë herë deri më tani historia. Sa herë udhëheqësit kanë qëndruar gjatë në pushtet, kanë humbur vlerat njerëzore, kanë humbur të njerëzishmen në vetvete. Kjo edhe për faktin se servilët i kanë bindur për “vlerat” e pazëvendësueshme të tyre, për të cilat “vlera” ata janë të rrezikuar nga kundërshtarët imagjinarë ose realë, prandaj ata “shtrëngoheshin” të hakmerreshin ndaj kundërshtarëve të tyre, duke i eliminuar fizikisht a politikisht. Nga kjo paranojë ose fobi, në të gjitha herët, kundërshtarët i kanë kërkuar në radhët e ngushta të bashkëpunëtorëve me ndihmën e të cilëve janë ngritur shkallëve të hierarkisë sunduese (kujto diktatorët komunistë). Kjo i ka bërë ata që tërë pushtetin ta koncentrojnë në duart e veta, duke u rrethuar me njerëz servilë e të padinjitet, ashtu siç e thotë edhe poeti ynë Ali Asllani, që dinë të bëjnë “vetëm lepe e peqe”. Të tillët nuk mbarojnë kurrë, radhët i kanë të gjata. Një koncentrim të tillë të pushtetit, në Perandorinë Osmane, në fund të shekullit XIX dhe në fillim të shek. XX, e ka bërë sulltan Abdyl Hamiti, i cili tërë pushtetin e vet e koncentroi në oborrin e tij, ku nuk mungonin as shqiptarët besnikë. Kjo formë e sundimit e përmbysi pushtetin e tij në të gjitha vendet e Ballkanit, dhe, më në fund edhe në hapësirën e sotme të Turqisë kemaliste. Mirëpo, pasi të gjithë popujt që u çliruan nga Perandoria Osmane, duke mos njohur formë tjetër të sundimit e të pushtetit, i krijuan mbretëritë nacionale. Të gjitha këto mbretëri do të përfundojnë në diktatura autokrate e despotike. Despotët nacionalë, pasi konsoliduan pushtetet e tyre, arritën t’i heshtin intelektualët dhe luftëtarët nacionalë, ndërsa kur nuk heshtnin u organizonin vrasje tinëzare brenda e jashtë atdheut. Ashtu bëri edhe Ahmet Zogu, kundër patriotëve të mëdhenj, si Hasan Prishtina, Luigj Gurakuqi e Bajram Curri, shumë të tjerë, të cilët i heshti ose i la në margjinat e kohës. Duke vazhduar në kohë, se çudia nuk mbaron këtu, as pas përmbysjeve të këtyre mbretërive pas Luftës së Dytë Botërore, kur në shumicën e vendeve të rajonit u vendosën “diktaturat e proletariatit”, përsëri u vazhdua me njëshin dhe me pushtetin despotik. Duhet të themi se shekulli XX njeh shumë diktatura, të mëdha e të vogla, si në Evropë, në Azi, Afrikë dhe në Amerikë (Latine), të shprehura egërsisht, sidomos në këtë të fundit. Diktaturat më të rrezikshme ishin ato që i prodhoi demokracia evropiane e pas Luftës së Parë Botërore, shkaktuan humbjet më të mëdha njerëzore, pas fashizmit italian dhe nazizmit gjerman, të cilët njerëzimit i sollën luftën më të madhe në përmasat botërore, Luftën e Dytë Botërore. Kjo nuk mbeti e keqja e vetme, pas luftës në një pjesë të Evropës në pushtet solli sistemin totalitarist, i cili në kohë paqe bëri institucionalizimin e dhunës, që njerëzimit të kësaj bote i solli shumë fatkeqësi. Në këtë drejtim, ndoshta më e dhimbshmja ishte shkelja mbi dinjitetin njerëzor, kur njerëzit nuk mund të ishin më as vetvetja.

            Me vendosjen e “diktaturës së proletariatit” popujt e Ballkanit shpresuan se do të vendosej pushteti i punëtorëve dhe i fshatarëve, se nuk do të kishte shtypje dhe shfrytëzim, se do të lulëzonte liria kombëtare dhe drejtësia sociale, se varfërisë, padijes dhe mjerimit të trashëguar nga e kaluara u kishte ardhur fundi. Madje, Lenini, që ishte njohës i mirë i vuajtjeve njerëzore, thoshte se njerëzimi meriton që edhe “nevojtoret t’i kishte prej ari”. Fillimisht ky sistem, i proklamuar si shpëtimtar i njerëzimit, pati edhe suksese në disa fusha, sidomos në arsim, kulturë, shëndetësi etj., por shpejt gjeneroi në sundim autoritar e despotik, për të përfunduar në diktatura të egra e të përgjakshme për njerëzit në emër të të cilëve sundonin. Kjo shpresë, pra nuk zgjati shumë. Koha tregoi se edhe kjo pritje ishte e kotë. Diktaturat mbretërore në disa vende evropiane do të përfundojnë në “diktatura të proletariatit”, kur pushteti do të ushtrohej nga sekretarët e partive komuniste, të cilët nga pushteti mund të zbritnin vetëm nga vdekja e natyrshme apo e dhunshme. Kështu ndodhi me shumicën e vendeve të kampit socialist.

            Me rëniet e diktaturave komuniste, njerëzimi sikur mori frymë më lirshëm, duke shpresuar se demokracia triumfoi në shkallë botërore, se drejtësia dhe barazia midis njerëzve do ta sundojnë botën. Por, këtë shpresë e përmbysi fillimi i “pranverave arabe”, guxojmë ta quajmë kështu, kur diktaturat u shfaqën në një formë tjetër. Kush mund të na bindë se servilët e “demokracive” të brishta nuk prodhojnë diktatorë të tjerë, që shfrytëzojnë demokracitë e reja për të vendosur sundim autoritar e despotik si fazë të parë të sundimit diktatorial?! Diktatorët pa servilë, janë njerëz ta pafuqishëm, si Gadafi para vdekjes që e pamë hapur të dhunohej, ndoshta nga njerëzit që i kishin shërbyer me vite me besnikëri e përulësi. Vetëm diktatorët nuk i kanë mundësitë e puthadorëve; atyre nuk u mundësohet transformimi brenda natës. Prandaj ata, në fund, mbesin vetëm ose vetëm me të afërmit e gjakut.

            Servilët janë finokë, ata dinë t’ua lënë “këmbët e arushës” në dorë edhe diktatorëve më të “mençur”. Servilët e kanë këtë mundësi të tërheqjes, si “qimja nga tëlyeni”, sepse ata në vazhdimësi kanë qenë prapaskena e errët e sundimit të egër?! Të gjitha këto i kemi parë edhe gjatë sundimit të diktatorit Milosheviq dhe pas përmbysjes së atij sundimi të egër. Kush mund të na garantojë se servilët nuk prodhojnë diktatorë e diktatura të reja?! Edhe njerëzit e demokracive perëndimore, në ndonjë rast, thua se po ndihmojnë në krijimin e diktaturave në vendet më demokraci të brishta! Ndoshta edhe kjo është njerëzore?! Për faktin se shumica e njerëzve kanë prirje për t’i mbrojtur interesat e veta ose të kombeve a të politikave të vendeve të veta, gjithnjë sipas parimit: “A ia vlen kjo për vendim tim?” Sigurisht që ky parim i tejkalon interesat meskine, të cilat shpesh dinë t’i mbrojnë njerëzit e vendit tim.

            A ka bota sot diktatorë? Servilët dykëmbësh a thua po i farkojnë në farkat e tyre diktatorët e rinj për t’i shkaktuar njerëzimit fatkeqësitë e radhës?! Knut Midgaard dhe Bjorn Erik Rasch, në librin: “Demokracia – kushtet dhe pasojat”, në faqen 39 shkruajnë: “Ata që kontribuojnë më zgjuarsinë e tyre, rrallë kanë kërkesa për të drejta të veçanta. ... ata të pasurit janë të prirë për të zvogëluar rëndësinë e ‘lirisë’ së njerëzve”. Diktatorët e botës arabe ishin të pasur, ata ishin shkaktarët e padrejtësive të mëdha shoqërore që ndodhën në botën arabe. Sigurisht, po të kishte në botë liri dhe të drejta të barabarta politike, nuk do të kishte nevojë për diktatorë e për luftëra shkatërruese, të cilat nuk pushuan asnjëherë gjatë shekullit XX dhe nuk i ndërpreu as fillimi i mijëvjetëshit të tretë?!

            Shumicës së njerëzve nuk u mbetet tjetër, veçse, siç thoshte Cvajgu: “T’i bëjnë ballë kohës, ashtu si të vijë”. Me dëshirën më të mirë, që mos t’u vijë ashtu siç i erdhi Cvajgut!