Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Shkruan: L. S.

DIOSKURËT

Metafora poetike ndonjëherë është më e pasur për nga kuptimi, se sa formulimi prozaik i shprehur saktësisht. Për Kastorin dhe Polideukun, në të vërtetë, nuk mund të pohohet se në kohën e rrëmbimit të dytë të Helenës, cili ishte shkaktar i luftës së Trojës, tani më ishin të vdekur; mirëpo, nuk ishin as ndër të gjallët.

Gjithkush nëpërmjet gjuhës shqipe, me ose pak mundim, mund të transikptoi shumë e shumë emra apo fjalë, që deri më sot gabimisht janë konsideruar si helene apo të një kombësie tjetër. Objekti i këtij shkrimi, dhe i shumë shkrimeve të tjera, do të jenë në qartësimin e shumë emra mitesh e personazhesh historik që grekët i kanë përvetësuar si të tyret e bashkë me to edhe kulturën burimore. Këtë radhë përzgjodha dy heronjtë mitik legjendar, vëllezërit Dioskurë, për të cilët janë krijuar shumë vepra artistike në pikturë, skulpturë, muzikë, etj. Por cilët janë vëllezërit Dioskurë? Pse u quajtën të tillë dhe ç’kuptim kanë emrat e tyre? Para se të trajtoj përmbajtjen kuptimplote të emrave të tyre, tepër shkurtimisht po përmend ç‘thotë mitologjia për këtë mit.

Mbreti i Etolisë Thesti, kishte një vajzë që quhej Leda. Ajo ishte bërë e njohur në të gjithë vendin për bukurin hyjnore që kishte. Mbreti i Spartës, Tindari, martohet me atë dhe bënë dy fëmijë, Klitemnesrën dhe Kastorin. Duke qenë se ajo gëzonte një bukuri hyjnore, Zeusi arrin të krijoi lidhje me Ledën. Nga ajo lidhje dualën në dritë edhe dy fëmijë të tjerë, Helena e bukur dhe Poluksi (Polideuku). Dy vëllezërit me nënë, Kastori dhe Polideuku, u quajtën Dioskurë sepse sipas mitit konsideroheshin bijtë e Zeusit (Dios - kuros = bijtë e hyjnisë). Kastori ishte i vdekshëm kurse Polideuku i pa vdekshëm. Ata bënë një jetë mbushur me lavdi ku spikaste edhe dashuria ideale ndërmjet tyre, ndaj së cilës vet Zeusi e shihte me admirim. Kur Kastori vritet, dhimbja e madhe pllakosi aq shumë në shpirtin e Poluksit për të vëllan, sa që vet Zeusi u ligështua e u dëshpërua shumë për dhimbjen që ndjente biri i tij. Për më shumë mund ta lexoni të plotë mitin.

Tani le të analizojmë emërtimet e këtij miti. Pasi u lodhëm me gjuhën greke, nuk u arrit asnjë përfundim kuptimplotë. Falë gjuhës shqipe, të gjitha emërtimet na u bënë aq të qarta sa më të drejtë mund të themi se themeli i tyre qëndron pikërisht tek kultura e atij populli që dhe sot ata marrin një kuptim real e konkret. Dioskur, është një emër i përbërë nga përkatësia specifike e dy vëllezërve, pasi njëri ishte i pavdekshëm (Poluksi) dhe tjetri i vdekshëm (Kastori). Le ta zbërthejmë këtë emër si vijon, - Di-(o) -skuro - Rrokja e parë - Di - e emrit personifikon ditën, - (o) - ose, dhe rrokja e dyte - skure - skuro (e errët) do të thotë natë. Pra emërtimi Dioskurë zbërthehet në shqipe ditë o natë, më qartë ditë ose natë. Pra nuk mund të kemi ditën natë dhe natën ditë. Këto të dyja janë përjetësisht të ndara në mënyrë të barabartë, 6 muaj nate dhe 6 muaj dite në gjithë kontekstin vjetor.

Po a ekzistojnë netë dhe ditë të tilla në tokë? Pa tjetër që ekzistojnë. Ato janë netët dhe ditët polare prej nga del qartë se yjet binjak janë Ylli i polit te veriut dhe Ylli i polit te jugut. Duke qenë se Ylli polar i jugut qëndron në hapësirën qiellore te hemisferës së jugut, nuk shihet nga hemisfera veriore, si rrjedhojë konsiderohej prej tyre i botës së përtejme. Këta dy yje u caktuan për binjakët Dioskurë (Kështu thirreshin dy vëllezërit), pra i ditës dhe i natës, kur lind njeri perëndon tjetri dhe anasjelltas. Ketë gjë e bën të qartë dhe miti kur thuhet: Zeusi pranoi qe nga ajo dite (e vrasjes se Kastorit nga Idasi) vëllezërit, një ditë (polare) të enden nëpër fushat e zymta te mbretërisë, së hijeve te të vdekurve, ndërsa ditën tjetër, të jetonin së bashku me perënditë në pallatin e Zeusit. Me të drejtë mund të thuhet se a njiheshin polet mijëra e mijëra vite me pare?! Nga zbulimet është vërtetuar gjetja e hartës se Antarktidës shumë me përpara se ajo të mbulohej nga akujt.

Le të shikojmë tani se ç'përmbajtje kanë emrat e te dy vëllezërve. Zbërthejmë në fillim emrin POLUKS. E ndajmë atë në rrokje, PO + LUKS që do të thotë Poli i zbardhur, i pa dukshëm, pra i ditës. Është kjo arsyeja që edhe emri i dytë i POLUKSIT është POLIDEUKU, ka në përmbajtje po të njëjtën gjë, poli i ditës. Ai është i padukshëm pavarësisht se poli ndodhet po aty ku ishte (poli i veriut yjor) por nën efektin e dritës së diellit ai zbardhet dhe fshihet nga shikimi ynë. Kështu mund të themi se ditën jemi të verbër për të parë yjet. Emërtimi i heroit të dytë KASTORI, zbërthehet në këtë mënyrë, K = Ylli, st = shtat i orit (Ori është gjiri në AL) ose ORIGJINAL. Kjo do të thotë se Ori i Gjirit në AL shikohet vetëm dhe vetëm natën. Pra ai u quajt Kastori (i natës) në funksion të përmbajtjes së veprimit të tij. Nga zbërthimi në shqip nuk mund të shpëtojë as emri i TINDARIT. E zbërthejmë atë: TI + NDARI / TE + NDARI / TE + NDARET. Pra në përmbajtje emri i Tindarit (Tendarët ) është përcaktuar nga ndryshueshmëria reale e dy fëmijëve që përcaktonin ditën dhe natën. Pra dita dhe nata janë përjetësisht të ndara mbi bazën e së cilës u bë personifikimi i të dy fëmijëve (Poluksi i ditës dhe Kastori i natës).

Të shikojmë tani edhe emrin e nënës së tyre. Ajo quhej Leda, zbërthimi i të cilës vetëm në shqip na jep një rezultat kuptimplotë të saj. LEDA ... LE = LEU = LIND. Duke i shtuar -D -(d = dielli) e cila personifikon ditën, mund të themi, bijtë e Lend - dita, Lind - dita, Linditës (Leda). Këtu e ka burimin femëror emri shqip, aq i bukur edhe sot, Lind-dita, LINDITA. Në mit thuhet se Kastori (yjet e natës) u vra nga Idasi. Idasi është asi i desë, asi i ditës, pra dita ka armik të sajën natën.

Për të kuptuar saktë atë çfarë po lexoni, e do të lexoni në vijim të këtyre shkrimeve, më duhet tu bëj të qartë se përjetësia, vdekja, ringjallja, etj. duhen kuptuar si fenomene qiellore dhe yjore reale, të cilat pellazgët i kanë trajtuar me emërtime njerëzish dhe kafshësh. Pikërisht nga ato fenomene, nga vrojtimi i vëmendshëm që i bënin kupës qiellore, na dhanë të gatshme shumë arritje në fusha të ndryshme të cilat kanë shërbyer e shërbejnë si themele të kulturës së derisotme e në vazhdim.

Me sa shumë kënaqësi e përmendin grekët e sotëm Zeusin. Ata e konsiderojnë atë si auerol të kulturës e të zanafillës tyre. Qesharake! Dihet nga të gjithë historianët, duke filluar nga më të lashtët, se Zeusi i takonte një populli tjetër, dhe kur mbritën të ashtuquajturit grekë, e gjetën Zeusin dhe mitet që rridhnin prej tij. Zeusi dhe mitet janë lenë trashëgim nga njerëzit hyjnor, pellazgët, sikundër janë cilësuar nga filozofët dhe historianët më të hershëm. Ishin pikërisht ata pellazg që pagëzuan me emra mite e ndodhi, dhe është po ajo gjuhë e tyre hyjnore -shqipja- që i bëjnë ato të flasin e të kuptohen.
                                                           

Burimi: http://historidhemite.blogspot.com

DIOSKURËT

Dioskurët (greqisht: Διόσκουροι, Latin: Dioscuri ose Gemini) - vëllezërit Kastori dhe Polideuku, heronjët më të famshëm dorikë pas Herakliut.

Kanë lindur si bineq, por megjithatë janë gjysmë vëllezër. I ati i Kastorit ishte Tindareu, mbreti i Spartës, i Polideukut ishte Zeusi, zoti suprem, ndërsa e ëma e tyre ishte Leda, gruaja e Tindareut. I kanë pasur dy motra: Helena si edhe Polideuku, ka qenë e Zeusit, ndërsa Klitemnestra e bija e Tindareut. Vëllazërit dalloheshin me trimëri, fuqi dhe guxim, të dytë përherë luftonin së bashku, dhe sikurse me veprat e trimërisë, u bënë të famshme me dashurinë e sinqertë vëllazërore.

Polideuku si biri i Zeusit ka qenë i pavdekshëm dhe e ka pasur fuqinë vigane. Asnjëri prej njerëzve nuk ka mundur të shtyhet me të në bokës. Kastori i vdekshëm ishte drejtues i famshëm i qerreve luftarake dhe i shkonte për dore t'i frenojë edhe kuajt më të egjër. Në rini vëllezërit kanë fituar arsim solid, kështu që mësuesit dhe prindërit e tyre kanë mundur me të drejtë të jenë krenarë me ta. Me kreshnikun Jazon kanë marrë pjesë në ekspeditën e argonautëve në Kolhidë me Meleagrin në gjah në derrin e egër të Kaliodonisë; ndërsa me Heraklin kundër amazoneve. Nga të gjitha ekspeditat janë kthyer të kurorëzuar me famë. E kanë liruar poashtu edhe motrën e tyre Helenën, kur Tezeu, mbreti i Athinës, e rrëmbeu si vajzë krejtësisht të re dhe me ndihmën e Piritout, mbretit të lapitëve. Rrëmbimin e saj të dytë të cilën e shkaktoi Idasi, sepse i mashtroi djemtë e vëllaut. Andaj bineqt një kohë ishin në radhët e heronjve, për të cilët poeti thotë se nuk ushqehen me bukë dhe verë të kësaj bote.

Metafora poetike ndonjëherë është më e pasur për nga kuptimi, se sa formulimi prozaik i shprehur saktësisht. Për Kastorin dhe Polideukun, në të vërtetë, nuk mund të pohohet se në kohën e rrëmbimit të dytë të Helenës, cili ishte shkaktar i luftës së Trojës, tani më ishin të vdekur; mirëpo, nuk ishin as ndër të gjallët. Ndërkaq, kjo rrethanë e jashtëzakonshme ka pasur një paralojë krejtësisht të rëndomtë. Me Linkeun dhe Idasin, djemtë e vëllait, djemtë e Afareut, mbretit të Mesenisë e kanë vjedhur njëherë në Arkadi kopenë e demave. (Vjedhja e kafshëve në kohën heroike ka qenë veprim i rëndomtë i mbretërve dhe i djemve të tyre, sikurse edhe më vonë pushtimi i territoreve të huaj). Me rastin e ndarjes së plaçkës shpërtheu grindja të cilën e shkaktoi Idasi, sepse i mashtroi djemtë e vëllait. Andaj bineqt u futën në Meseni dhe e morën tërë kopenë, së bashku me pjesën që iu ka takuar djemve të vëllait të tyre. Dhe për t'i zemëruar deri në fund ua rrëmbyen edhe nuset e tyre. Pasi që e kanë ditur fare mirë se Idasi dhe Linkeu nuk do t'i lejojnë që të shkonin të qenë, bineqt për t'i pritur dhe per t'i suknuar, u fshehën në drurin e zgavëruar. Mirëpo, shikimi i mprehtë i Linkeut depërtoi nëpër dru, kurse shigjeta e Idasit depërtoi nëpër dru dhe e therri gjoksin e Kastorit. Polideuku kërceu nga strehimi i vet dhe u vërsul në kushërinjtë për ta marrë gjakun e vëllait. Të parin e zuri Linkeun dhe e vrau me një grusht. Pastaj u vërsul në Idasin e fuqishëm. Betejën e pamëshirueshme e vendosi Zeusi: nga lartësitë e vranta e lëshoi vetëtimën dhe me të e dogji Idasin. Mirëpo, Polideuku në vend që t'ia shprehë mirënjohjen, atë e mallkoi duke e qortuar pse nuk e ka lejuar të vdesë së bashku me Kastorin. E mallkoi edhe pavdekshmërinë e vet, e cila nuk i ka mundësuar që së bashku ta ndajë fatin me vëllain e vet.

Zeusi orvatej që ta qetësojë, por më kot. Në fund i dha mundësi që të zgjedhë: ose përjetë i ri do të jetojë në mesin e zotave olimpikë ose një ditë të qëndrojë me vëllain në mbretërinë e errët të Hadit dhe një ditë në Olimpin e ndriçuar. Polideuku me gëzim zgjodhi mundësinë e dytë. Kështu, siç thotë Homeri, të dy vëllezërit një ditë të gjallë, ndërsa tjetrën sërish të vdekur: me nderimin që kështu e arritën u përngjajnë zotave të pavdekshëm. Sikurse shumë heronj të tjerë Dioskurët kanë kaluar prej miteve greke në ato romake. Historianët romakë, madje, thonë se këtë betejë me latinët, të liqeni të Regilit, në vitin 496 para e.s. e ka fituar kalorësia romake, në krye të së cilës ishin vetë Kastori dhe Polideuku (lat. Castor dhe Pollux - Kastor dhe Polluks).

Fama e Dioskurëve ka jetuar mija vjet: sot gjatë netëve të kthjellëta mund të shihen në kupën qiellore si hyj Binjak. Grekët dhe romakët u ndërtonin tempuj, kurse ushtarët spartanë dhe kalorësit romakë i nderonin si pajtorë të tyre; ndërsa marinarët iu drejtoheshin si patronëve të tyre, artistët i kanë paraqitur nëpër vazo dhe shtatore.

Tempulli më i madh dhe më i famshëm dedikuar Kastorit dhe Polideukut, në tërë botën antike, gjendej në Forumin romak. Sipas traditës ka qenë i ngritur në fillim të shekullit V para e.s., dhe më vonë disa herë është (sendërtuar (herën e fundit në kohën e Augustit). Nga ky deri më sot janë ruajtur tri shtylla të stilit korintian. Në Romë gjenden edhe dy ansamble më të mëdha skulpturale, të cilat paraqesin figurat e tyre: njëra gjendet në sheshin e Kvirinalit para pallatit të kryetarit të Republikës së Italisë, kurse tjetri në Kapitol në afërsi të selisë së Senatit të Romës. Në postamentin e lartë pesë metra e gjysmë të Dioskurëve në Kvirinal gjenden emrat e Fidisë dhe Praksitelit. Në të vërtetë është nga fillimi i shek. IV të e.s. nga termat e Konstantinit, kurse në këtë vend ka urdhëruar që t'i vendosë para Siksti V. Dioskuri i Parë para Kapitolit, poashtu është i kohës së vonë perandorake. Janë gjetur në shek. XVI në geton e dikurshëm të Romës. Njësoj si shtatoret e Dioskurëve, që u janë mveshur Fidisë dhe Praksitelit, vepër e autorit të panjohur janë edhe dy Himne Dioskurëve që i mvishen Homerit.

Burimi: https://sq.wikipedia.org