|
Dita e Nevruzit –
festë zyrtare në Shqipëri
Si ka ndodhur kjo?
Në muajin shkurt, 1996,
Kryetari i Shqipërisë, dr. Sali Berisha (emri
duhet të shkruhet Salih), i propozoi Kuvendit Popullor që ta shpallë Ditën
e Nevruzit festë zyrtare në Shqipëri.
Kuvendi Popullor,
propozimin e kryetarit, dr. S.Berisha, e miratoi dhe 22 marsi u shpallë
festë zyrtare fetare në Shqipëri. Kjo festë zyrtare fetare, siç thuhet, u
shpallë për hir të Komunitetit Bektashian të Shqipërisë, me këto arsyetime:
1. E kaluara atdhetare e
disa personaliteteve shqiptare që kanë qenë bektashinj, që nga Lidhja e
Prizrenit e këndej…
2. Anti-komunizmi i disa
të tjerëve gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe në kohën e diktaturës
komuniste, dhe së fundi, sepse:
3. Në Tiranë ndodhet
Kryegjyshata Botërore Bektashiane…!
Nevruzi si festë
fetare gjithshqiptare!
Për herë të parë, me 22
mars 1996, Dita e Nevruzit u festue zyrtarisht në Shqipëri. Ceremonia
kryesore u zhvillue në Kryegjyshatën Botërore Bektashiane në Tiranë.
Atë ditë, fjalën e rastit
e mbajti z.Tomorr Aliko, sekretar i Kryegjyshatës. Fjalën kryesore e mbajti
Haxhi Dede Reshad Bardhi, Kryegjyshi i bektashinjve dhe më në fund fjalën
përshëndetëse e tha Kryetari i Kuvendit Popullor të Shqipërisë, z.Pjetër
Arbnori, i cili ndër të tjera tha:
“Nevruzi nuk është
festë vetëm e sektit bektashi, por edhe e të gjithë shqiptarëve…!”
Dje, Shqipëria komuniste
krenohej se ishte shteti i parë ateist në botë! Sot, Shqipëria demokratike,
mburret me tolerancën fetare, aq sa të shpallë edhe për “sekte” festa
zyrtare “fetare”..!
Pasojat e ateizmit
shqiptarët i përjetuan dhe po i përjetojnë, kurse pasojat e “sekteve” dhe të
“profeteve” veç kanë filluar të na helmojnë…!
Ç’është
Bektashizmi?
Bektashizmi nuk është
sekt, por është një tarikat, apo udhë shpirtërore, si shumë të tjera, që ka
për themel Librin Hyjnor, Kur’anin dhe Traditën apo Sunnetin e Muhammedit (a.s.)…
Pra, Bektashizmi është
një udhë mistike islame, kurse bektashinjtë janë muslimanë, por që janë edhe
pjestarë të këtij tarikati. Fjala tarikat është fjalë arabe, e cila rrjedh
nga fjala tarikah (shumësi: tara’ik) që do të thotë rrugë ose drejtim.
Rruga, udha,
tarikati, apo drejtimi, me disa metoda të veçanta, duke iu përmbajtur
Sheri’atit, nën drejtimin e një udhërrëfyesi, me anën e pastrimit
shpirtërorë të largon prej egos, vetes, por të afron drejt Krijuesit, të
Vërtetës…
Bektashizmi, si
shumica e tarikate tjera në fenë Islame, e ka marrë emrin prej pasuesve,
ndjekësve, nga themeluesi, Haxhi Bektash Veliu.
Kush ishte Haxhi
Bektash Veliu?
Haxhi Bektash
Veliu ishte i biri i Ibrahimit, të birit të Sejjid Musait, që ishte i biri i
Sejjid Hasanit.
Sejjid Hasani
ishte i biri i Sejjid Ibrahimit, kurse ky ishte i biri Sejjid Mehdiut, i
cili ishte i biri i Sejjid Muhammedit, i biri i Sejjid Hasanit.
Sejjid Hasani
ishte i biri i Ibrahim Mukerrem Muxhabit, që ishte djali i Imam Musa Qazimit,
i cili rrjedh nga Familja e Bekuar e Muhammedit (a.s.)
Haxhi Bektash
Veliu (1248-1341)ishte një burrë i edukuar, ishte i arsimuar, një
personalitet i shquar, njeri i ditur, shpirtërisht shumë i ngritur, i
udhëzuar, veprat e e tij janë më e mira dëshmi…
Një natë, Haxhi
Bektash Veliu e kishte parë në ëndërr Pejgamberin (a.s.), i cili i kishte
thënë:
“O djalë! Mbaje
të pastër rrobën tënde, që t’i përfitosh të mirat”.
Haxhi Bektashi
tha se e pyeta Pejgamberin (a.s.):
“O Pejgamber i
Zotit! Po , cila është rroba ime?”
Pejgamberi (a.s.)
ishte përgjigjur:
“Zoti ty të ka
mbuluar me pesë lloje rrobash, të cilat janë:
Rrobet e
Islamit, të Imanit, të Njëshmërisë, të Njohurisë dhe të Dashurisë. Këto janë
rrobet që duhet t’i mbash pastër, nga ana e jashtme, dhe nga brenda.”
Kur e pyetën
një ditë Haxhi Bektashin se kush janë besimtarët e vërtetë? Ai kishte
thënë:
“Besimtarë të
vërtetë janë ata të cilët i zbatojnë detyrimet e Sheri’atit.”
Gjatë
shekujve, besimtarët muslimanë të tarikatit bektashian vërtet ishin të
mbuluar me këto pesë lloje të rrobave: Islamin dhe Imanin e mbanin pastër,
Njëshmërinë (Teuhidin) e kishin në zemër, kishin Njohuri të lartë, kurse
Dashurinë të zjarrtë…
Por, në këtë rast po kufizohem vetëm
tek Nevruzi, ç’është, nga erdhi?
Prejardhja e festës së Nevruzit
Prejardhja e festës
së Nevruzit është nga Persia . Nga Persia rrjedh edhe vet fjala Nevruz.
Fjala Nevruz rrjedh nga persishtja, madje nga persishtja e vjetër, nga
fjalët: Nava = e re dhe ruzanh = ditë, pra, që do të thotë: Ditë e Re.
Kjo festë, Ditë e Re,
pra, Nevruzi është një festë e lashtë pagane, me prejardhje persiane, që
kremtohet tash e 3000 vjetë…
Kremtohet edhe sot e
kësaj dite në Iran, por si fillim i Vitit të Ri, kremtohet edhe në Irak,
Afganistan, Uzbekistan Azerbajxhan, Turkmenistan, Kazakistan, Taxhikistan,
Kurdistan dhe në disa vende të tjera…
Kjo festë, Nevruzi,
përputhet me fillimin e pranverës, ringjalljen e natyrës, mbas dimrit të
ftohtë, të gjatë, të vështirë. Në këtë ditë është ekuinoksi, barazohet dita
e nata dhe duke filluar prej kësaj dite ka më shumë ditë, ka më shumë dritë…
Persianët e lashtë,
si edhe shumë popuj tjerë të Lindjes, besonin në bestytni: besonin se kishte
ditë që sillnin fat, sikur që besonin se kishte ditë që sillnin fatkeqësi.
Por, Nevruzi i takonte një prej atyre ditëve që sillte vetëm fatmirësi dhe e
kremtonin me madhështi…!
Historianë,
hulumtues, gjurmues të ndryshëm të lashtësisë e përcaktojnë Nevruzin si një
nga festat pagane më popullore në të gjitha kulturat e lashta në
Mesopotamin e Vjetër…
Nevruzi kremtohej
shumë shekuj para se të vinte në këtë jetë Zaratustra, mësues i urtësisë,
themelues i fesë së vjetër (dualiste) persiane, rreth tetë shekuj para
Krishtit ose Hazreti Isait (a.s.)…
Kur persianët
filluan të përqafojnë fenë Islame pas vitit 650, në fillim, për dy shekuj, u
ndalue kremtimi i Nevruzit, por më vonë u lejue, për arsye
tregtare-ekonomike, sepse shkëmbeheshin dhurata, bëheshin shpenzime dhe
kështu nxitej, stimulohej ekonomia…!
Gjatë pushtimit
mongol (1219-1500) të atyre viseve, kjo festë, Nevruzi, u ndalue sërish.
Në periudhën e
sundimit të dinastisë së mbretërve Safavidë, pas vitit 1500, Nevruzi
dalngadal fillojë të kremtohej, por gjithnjë si kremte e fillimit të Vitit
të Ri, si fillim i pranverës, si një Ditë e Re…
Me ngadhnjimin e
Revolucionit Islamik në Iran (1979), prijësi i Revolucionit Islamik, Imam
Humeini e dënoj këtë kremte si një festë pagane, jo islame, por me kalim
kohe, meqë nuk rrezikohej Republika Islamike e Iranit, në heshtje u lejue
për t’u kremtue…!
Nëpër disa vende
nëpër botë, Nevruzi kremtohet edhe nga Baha’itë dhe Ismailitë. Ismailitë,
një degë e madhe nga Islami Shi’it, e festojnë Nevruzin në frymën e
falënderimeve për All-llahun (xh.sh.), për dhuntitë e mirësitë e Tij.
Nevruzin e
përkujtojnë, e kremtojnë edhe në trojet shqiptare disa nga tarikatet, por jo
të gjitha…E kremtojnë, ndër të tjerë, kaderitë, rifa’itë, sa’aditë,
halvetitë, nakshibenditë…, por jo si fillim i Vitit të i Ri, por si
ditëlindja e Imamit Ali…!
Dhe më në fund
mund të shtrohet pyetja: Pse në Shqipëri, kjo festë e lashtë pagane, me
prejardhje persiane, është shpallur festë fetare zyrtare, gjithshqiptare?
Këtë mund ta kuptoni - vetëm nëse pakëz mendoni…?!!!
(Autori është studiues i religjioneve)
|
