|
Nė pėrditshmėrinė tonė, shpesh dėgjojmė shprehjet si: Vendose veten nė
vendin tim!, Nuk mund tė mė kuptosh pa qenė nė vendin tim! ose njė
reagim i njė personi qė e kupton situatėn e tjetrit, i cili mund tė shprehet
si: E marr me mend se si ndihesh!.
Njė situatė e tillė, shpreh njė ngarkesė tė madhe emocionale tė folėsit, i
cili nė mėnyrė indirekte ėshtė nė kėrkim tė dikujt qė bashkėndjenė ose ėshtė
duke bashkėndjerė. Pra, bashkėndjenja ėshtė aftėsi e individit tė ndajė dhe tė
kuptojė emocionet me tė tjerėt, e qė nė psikologji njihet me termin
empati. Sipas Raman (2012), Empatia ėshtė aftėsia qė ta vendosim veten
nė kėpucėt mentale tė tjetrit, pėr tė pasqyruar, lidhur dhe kuptuar
emocionet dhe ndjenjat (gėzimin ose hidhėrimin) qė e pėrjeton tjetri nė atė
moment.
Pėr mė tepėr Malenberghs (2017) e shpjegon empatinė nė dy forma:
· Empatia afektive - Aftėsia e ndarjes sė emocioneve me
tjetrin. Ndjenja brenda vetes pėr dhembjen e tjetrit. Pėr shembull, personat
e tillė, kur shohin njė film me skena tė dhembshme mund tė qajnė.
· Empatia kognitive - Aftėsia e tė kuptuarit tė emocioneve tė
tjetrit. Njė shembull i mirė i empatisė kognitive janė psikologėt, tė cilėt
i kuptojnė emocionet e klientit, por jo domosdoshmėrisht i ndajnė emocionet
e klientit nė sensin e pėrjetimit.
Si ta kemi mė tė qartė se ēfarė na bėnė empatikė?
Nga kėndvėshtrimi i Raman (2012) janė 7 elemente qė i pėrfshin empatia:
1.
Inteligjenca emocionale: Aftėsia
pėr tė kuptuar emocionet, duke pėrfshirė edhe sinjalet joverbale, gjuhėn e
trupit dhe shprehjet e fytyrės.
2.
Mentaliteti: Mbajtja
e qėndrimit tė duhur, kur tjetri ka mė sė shumti nevojė.
3.
E tashmja: Ėshtė
e rėndėsishme tė jemi tė vetėdijshėm si ndihet tjetri nė momentin qė flet,
nuk ka tė bėjė me tė kaluarėn ose tė ardhmen.
4.
Vėmendja: Interesimi
me anė tė gjuhės sė trupit, shprehjeve tė fytyrės ose gjesteve inkurajon
tjetrin qė tė vazhdojė tė flasė.
5.
Dėgjimi: Dėgjo
pėr ta kuptuar tjetrin, mė shumė sesa pėr tiu pėrgjigjur. Nganjėherė nė
vend se tė pėrgjigjeni ėshtė e nevojshme tė mos thoni asgjė.
6.
Ndihma, inkurajimi:
Pėrdor komente ndihmėse, qė tjetri tė shprehet. Gjestet si lėvizja e kokės,
kontakti i syve, shprehjet e duhura tė fytyrės, e inkurajojnė tjetrin tė
zbrazė ngarkesėn emocionale.
7.Njohja
e ndjenjave: Identifiko mėnyrėn se si tjetri ndihet, duke thėnė se E
shoh se jeni i mėrzitur.
Bazuar nė atė qė ėshtė thėnė mė lart, besoj ėshtė kuptuar qė
ne mund tė jemi empatikė edhe nė situata gėzimi, jo
vetėm kur tjetri ndjen dhembje. Njė gjė tė tillė, e shpjegon shumė mirė
Treleaven (2014) ku thotė se Ėshtė e vėshtirė tė thuash nėse ėshtė mė i
lumtur ai qė e kupton dikė apo ai qė e ndien se ėshtė kuptuar nga tjetri.
Pra, sipas saj ne jemi mė tė lumtur nė pėrgjithėsi, kur e ndjejmė
lumturinė e tjetrit, njė gjė e tillė sjell mė tepėr kėnaqėsi nė jetė.
Referencat
Molenberghs, P. (2017). Understanding others feelings: What is empathy and
why do we need it? TheConversation. Shikuar sė fundi nė: https://theconversation.com/understanding-others-feelings-what-is-empathy-and-why-do-we-need-it-68494
Raman, L. (2912). 7 Elements of Empathy. Lalitaraman. Shikuar sė
fundi nė: http://lalitaraman.com/2012/04/22/7-elements-of-empathy
Treleaven, S. (2014). How empathy can make you happier. Chatelaine. Shikuar
sė fundi nė: https://www.chatelaine.com/health/how-empathy-can-make-you-happier/
|
