Eudaimonia do tė thotė tė kesh fat tė mirė, pasuri ose lumturi. Ėshtė njė
lulėzim i brendshėm qė sipas Carl Jung-ut, ne tė gjithė duhet ta promovojmė
duke kontaktuar fillimisht daimonin tonė. Ėshtė njė gjeni i brendshėm, njė
arketip qė drejton pasionet dhe motivimet tona tė pavetėdijshme, ai qė
pėrcakton thelbin tonė dhe tė cilin duhet ta dėgjojmė mė shpesh.
Nėse ka diēka qė e tepron pothuajse kudo (librari, rrjete sociale, mesazhe
tė printuara nė rrobat tona) ėshtė nevoja pėr tė qenė tė lumtur. Nuk ka
asnjė reklamė televizive ku tė mos sugjerohet qė duke pirė atė pije
freskuese ose duke pasur atė celular, do tė pėrjetojmė ndjesi tė reja dhe tė
mrekullueshme. Ekziston njė vizion i lumturisė aktuale qė merr njė ton
pothuajse imperativ.
Karakteri i njeriut ėshtė gjeniu i tij. -Eraclito-
Ne jetojmė nė njė botė postmoderne ku ky detyrim pėr tė qenė tė lumtur
shpesh na ēon nė pakėnaqėsinė tonė. Le tė kujtojmė, pėr shembull, atė qė na
thotė matematikani dhe filozofi Nassim Nicholas Taleb nė librin e tij
Mjellma e zezė: njerėzit ende besojnė se e gjithė bota ėshtė plot me
mjellma tė bardha, se mjafton tė pėrpiqesh pėr tė marrė atė qė dėshiron, se
premtimet qė na janė bėrė si fėmijė njė ditė do tė realizohen. Megjithatė,
sipas Taleb, bota jonė ėshtė jashtėzakonisht komplekse. Aq sa kur shohim njė
mjellmė tė zezė nuk dimė si tė reagojmė, bėhemi tė pambrojtur sepse nuk dimė
tė menaxhojmė ngjarjet e paparashikuara dhe pasigurinė. Prandaj, lumturia
nuk mund tė gjendet kurrė nėse shikojmė jashtė. Ne duhet tė forcojmė
karakterin tonė, daimonin tonė, siē do tė thoshte vetė Carl Jung.
Eudaimonia dhe rėndėsia e njohjes sė vetvetes
Njė nga trashėgimtarėt e trashėgimisė sė Carl Jung ishte James Hillman. Ky
analist Jungian ishte njė nga eksponentėt qė u zhyt mė thellė nė konceptin e
arketipeve, dhe mė konkretisht, nė idealin e daimonit. Nė librin e tij Kodi
i Shpirtrave ai na kujton rėndėsinė e kontaktit me atė gjeni ose demon tė
brendshėm pėr tė ndėrtuar njė jetė tė plotė, lumturi tė vėrtetė. Pėr tė
kuptuar mė mirė kėtė teori interesante, le tė analizojmė me kujdes atė qė na
zbulon profesor Hillman nė librin e tij.
Ēfarė ėshtė njė daimon?
-Daimon nė gjuhėn greke do tė thotė demon. Larg nga tė paturit e njė kuptimi
negativ apo malinj, ai simbolizon thelbin mė tė lartė tė qenies njerėzore.
Nė etikėn e Aristotelit, daimoni ėshtė virtyt dhe menēuri nė aspektin mė
praktik.
-Carl Jung shpjegon se daimon qėndron nė pavetėdijen tonė. Ai udhėzon shumė
nga veprimet tona, na stimulon, na pėshpėrit ide, na frymėzon dhe forcon
intuitėn tonė. Nė shoqėrinė e sotme, me ritmin tonė tė jetės, ėshtė e
zakonshme tė mos e dėgjojmė kėtė zė tė brendshėm.
-Njė edukim i orientuar drejt formimit tė individėve tė barabartė dhe njė
botė pune qė nuk e rrit origjinalitetin nė mėnyrė drastike zvogėlon
mundėsinė e nxjerrjes sė dritės nga ky kukudh i brendshėm. Ai, nga ana
tjetėr, shpėrthen me vitalitet, ka potencial tė madh dhe dėshiron ta lirojė
impulsin e tij krijues. Ne gjithmonė nuk kemi guximin ti japim hapėsirė tė
mjaftueshme.
Daimoni dhe eudaimonia: njė ēėshtje guximi
Dr. James Hillman sugjeron se pak gjėra janė aq vendimtare sa tė mėsosh tė
dėgjosh atė frymė, atė entitet magjik dhe plot ngjyra qė banon nė tė gjitha
motivimet tona. Prandaj, asgjė nuk mund tė na frymėzojė mė shumė sesa ajo
frazė qė ishte gdhendur nė pronaos tė tempullit tė Apollonit nė Delphi:
njihe veten. Kushdo qė ndalon sė kėrkuari nga jashtė, atė qė duan tė
tjerėt dhe mė nė fund fillon udhėtimin e njohjes sė vetvetes, do tė jetė nė
gjendje tė arrijė daimonin e tij.
Tani, pėrqafimi i eudaimonia nuk ėshtė gjithmonė i lehtė. Sepse ndonjėherė,
daimoni dėshiron gjėra qė mjedisi ynė nuk i kupton. Ndoshta avokati nuk
dėshiron tė ushtrojė profesionin e avokatit, ndoshta dėshiron tė jetė
artist. Nga ana tjetėr, artisti i famshėm dhe i pasur mund tė mos dėshirojė
mė tė krijojė; daimoni i tij mund ti kėrkojė atij tė kryejė punė
humanitare. Daimoni ynė mund tė na thėrrasė edhe pėr pavarėsi mė tė madhe,
hapėsirat tona dhe liritė qė ne nuk guxojmė ti kėrkojmė tani. Eudaimonia
kėrkon padyshim doza tė larta guximi. Aq mė tepėr, nėse guxojmė tė dėgjojmė
atė zė tė brendshėm, atė daimon tė shqetėsuar tė uritur pėr tė bėrė gjėra,
ai do tė na nėnshtrojė ndėshkime tė ndryshme. Siē na kujton Carl Jung, nėse
nuk jemi nė gjendje tė dėgjojmė nevojat e daimonit , shpirti ynė do tė
sėmuret. Sepse tė shkosh kundėr dėshirave dhe motivimeve tona sjell
pakėnaqėsi.
Si tė kultivohet eudaimonia?
1. Ne e dimė se asgjė nuk mund tė jetė aq e rėndėsishme sa kultivimi i
vetėdijes. Vėnia e kontaktit me dėshirat tona, esencėn tonė, identitetin dhe
vlerat personale ėshtė padyshim njė mėnyrė pėr tė njohur dhe pėrqafuar
daimin tonė. Megjithatė, nuk ėshtė e mjaftueshme pėr tė thėnė Unė e di qė
je atje. Ne duhet ti japim atij liri, kreativitet dhe shprehje.
2. Kultivimi i eudaimonisė sė vėrtetė kėrkon ndryshim, nėnkupton braktisjen
e modeleve tė imponuara nga shoqėria, duke qenė nė gjendje tė krijojnė njė
realitet personal. Prandaj, ne duhet tė jemi plotėsisht tė vetėdijshėm pėr
kompleksitetin e mjedisit tonė, nė tė cilin pasiguria dhe vėshtirėsitė e
papritura janė rregulli. Daimon dėshiron gjėra, por pėr tė arritur
eudaimonin duhet tė pėrballemi edhe me skenarė nė tė cilat nuk do tė jetė e
lehtė tė shprehim veten, tė realizojmė veten.
3. Vlen tė kujtohet njė fjali nga Immanuel Kanti: Tė jemi tė lumtur, duhet
tė mėsojmė tė jemi tė menēur. Kjo do tė thotė, se ne duhet tė jemi nė
gjendje tė zgjedhim mjetet e duhura pėr tė fituar sasinė mė tė madhe tė
mirėqenies. Ėshtė e qartė se njė qėllim i tillė, nuk ėshtė i lehtė.
Megjithatė, ne gjithmonė kemi nė dispozicion terapi jungiane. Kjo qasje
terapeutike ėshtė e orientuar pėr kėtė qėllim: vendosja e eudaimonisė brenda
mundėsive tona; na ndihmon tė identifikojmė siguritė dhe potencialet tona
pėr tė arritur lumturinė e dėshiruar, atė qė ėshtė bėrė pėr ne.
Burimi / lamenteemeravigliosa.it
|