Njė ndėr krijimtaritė mė tė
lėvruara tė letėrsisė shqiptare, ėshtė edhe POEZIA. Gjini e letėrsisė ku
bota e brendshme, ndjenjat mė sublime, frymėzimi hyjnor... shprehen
pėrmes shkronjave tė cilat krijojnė vargje... vargjet, pastaj, shpalosin
mendime, mendimet krijojnė energji, energjia ndez dritat e dijės, rrezet e
artė tė sė cilės i japin ngrohtėsi zemrės, mendjes dhe shpirtit, e me kėtė,
edhe kuptim dhuratės mė tė shtrenjtė, vetė jetės.
Qė nga Lekė Matrėnga e Pjetėr Budi, kjo energji nuk u ndalė asnjėherė sė
hedhuri farėn e dijės, duke e kultivuar atė me dashurinė mė tė ēiltėr nė
shpirtin e pastėr e fisnik tė popullit shqiptarė. Duke i mposhtur tė gjitha
sfidat e kohės, kjo frymė e shpirtit tė popullit, xixat e saja tė arta, si
njė pishtar i shpresės, u bartėn gojė mė gojė, mendje mė mendje, zemėr mė
zemėr... brez pas brezi... nga kokat mė tė ndritura tė kombit si: Naimi,
Ēajupi, Mjeda, Asdreni, Shiroka... pėr tė vazhduar tek Fishta, Konica, Noli,
Migjeni... e deri nė kohėn tonė, duke u kthyer ai pishtarė nė flakadan tė
pėrhershėm qė tashmė nuk ka forcė nė botė qė mund ta shuaj fuqinė e zjarrit
tė tij...
Dua ta falėnderoj nga zemra mikun tim dhe poetin e mirėnjohur,
ADEM ZAPLLUZHA,
qė me pėrkushtim tė jashtėzakonshėm, vizitorėve tė kėsaj faqeje, por edhe mė
gjerė, do tua prezantoj disa nga poetėt mė tė njohur tė kohės sonė, e me
kėtė, do e plotėsoj e pasuroj edhe mozaikun e mrekullueshėm tė letėrsisė
shqiptare.
(www.sa-kra.ch)
Pėrgatiti:
Adem ZAPLLUZHA
ANTOLOGJI E POEZISĖ MODERNE SHQIPE
FATMIR
TERZIU
Hyrje
Fatmir
Terziu, gazetar, publicist, poet, prozator, skenarist, editor dhe regjisor
filmi. Kėtu e njėzet e pesė vjet mė parė, me shkrime tė gjinive tė ndryshme.
Ėshtė i pranishėm nė letrat shqipe nė Shqipėri dhe mė gjerė. Punėn si
gazetar e filloi qė kur ishte student nė gazetat e viteve 80-tė, dhe e
vazhdoi duke qenė Kryeredaktor i tė Pavarurės Fjala e Lirė, gazetar i tė
pėrditshmes Rilindja Demokratike, korrespodent i gazetave Tribuna
Demokratike, Albania, Fakti etj. Shkrimet e tij janė pėlqyer e botuar
nė gazetat Panorama, Mapo, Gazeta Shqiptare, Nacional, Koha Jonė,
Rilindja, Shekulli, Telegraf, Tirana Observer, Republika, Bota
Sot, Albania, 55, Bashkimi, "Eurozeri", "Ndryshe" e mjaft revista
periodike, qė botoheshin e botohen nė Shqipėri. Ka bashkėpunuar dhe
bashkėpunon herėpashere me disa nga gazetat dhe revistat shqipe qė botohen
kudo ne botė.
Pėr disa vite ka qėnė drejtues i
Televizionit Privat Dardan, gazetar dhe drejtues i disa emisioneve
televizive, si Objektiv, Studio e Hapur etj. Vlen tė pėrmendet
bashkėpunimi i tij me radio Tiranae radio Kontakt, Zėri i Amerikės.
Nė vitin 1996 ėshtė shpallur reporteri
mė i mirė i vitit nga gazeta Rilindja Demokratike (shih: gazeta RD, Janar
1996), ku edhe ka fituar edhe ēmim special. Gjithashtu ka qenė mėsues dhe ka
drejtuar disa shkolla shqipe nė Elbasan.
Qė nga viti 2001 ndodhet me banim nė
Mbretėrinė e Bashkuar, ku punon nė LSBU pranė Faculty of Arts and Human
Science nė Departamentin e LRC-sė (Ėidening Participation Unit). Ka studiuar
mė parė nė High Melton College tė South Yorkshires pėr Gjuhėn Angleze, mė
pas nė Kolegjin South Thames pėr HNC Media Production. Ka kryer studimet pėr
Media dhe Komunikim (Media Communication in LSBU) dhe mbaroi studimet pėr
DFVP pranė LSBU nė Londėr me temėn e Diplomės Parametrat narrativė nė
filmat e Sir Norman Ėisdom (Parametric Narration in Sir Norman Ėisdom
movies me drejtues tė temės Chris Elliot dhe Dr Phillip Hammond. Rezultati
i pėrfundimit ėshtė vlerėsuar shkėlqyeshėm (2:1).
Ka pėrfunduar studimet e Masterit
(MA) ne Roehampton University me njė studim nė fushėn Reprezantimi i
Personales per Interesa Publike ne Dokumentaret e Paul Watson-it
(Representation of private for public concern in Paul Ėatsons documentary)
me udhėheqės teme Prof Dr Heather Nunn (H.Nunn@roehampton.ac.uk)
dhe Dr Anita Biressi (email: A. Biressi@roehampton.ac.uk) Rezultati i
vlerėsimit ka qenė i shkėlqyeshėm.
Ka kryer studimet e doktoraturės
(PhD) pranė LSBU Londėr, me temėn Rishkrimi i diktarturės, miti dhe
gjinia me drejtues tė temės, Dr Anna Reading (email:
anna.reading@kcl.ac.uk) dhe Dr Jenny Owen (email:
owenjs@lsbu.ac.uk)
dhe supervizore Dr Suzanne Scafe (email: scafes@lsbu.ac.uk). Tema e
doktoraturės ėshtė pėrfshirė nė njė libėr pėr studentėt e universiteteve
britanike dhe mė gjerė.
Studimi i tij Parametric
Narration in Norman Ėisdoms Movies(Parametrat Treguese nė Filmat e Sir
Norman Ėisdomit) ėshtė pėlqyer dhe vlerėsuar nga lektorėt e LSBU-sė, po
edhe nga studies tė tjerė tė kėsaj fushe nė Britaninė e Madhe, sidomos nga
studiuesi i mirenjohur Britanik, Richard Dacre. Gjithashtu gjatė kėsaj
periudhe ka shkruar dhe botuar artikuj dhe shkrime tė ndryshme nė shtypin
britanik, ate shqiptar qė botohet nė diasporė si dhe nė shtypin e huaj pėr
probleme tė ndryshme dhe letrare artistike. Eshte autor i Ghost Diamond
(Hija Diamant) botuar nga bbc.co.uk/yorkshire si pjesė e njė kompeticioni,
ku fitoi vendin e parė.
Pėr filmat e autorit jane prononcuar
e mirėnjohura e filmit Dr. Charlotte Crofts (autore disa filmave me metrazh
te shkurter dhe autori e filmit "Bluebell"), Mr. Chris Elliott, si dhe te
rrinjte filmrealizues Bertie Stephens (Dublant i Harry Potter-it) (nga
SHBA), Simon Smith (nga Anglia), Rahim Hassanaly (nga Portugalia) etj. Dy
filmat e Fatmir Terziut Windy Corner dhe Clouds of Smoke janė
pėrzgjedhur nga British Council Arts dhe janė ekspozuar online nė mesin e
filmave Britanikė dhe filmkrijuesve tė kėtij vendi
(http://film.britishcouncil.org/clouds-of-smoke). Dy filmat e mėsipėrm janė
ndėr tė parėt filma krijuar nga njė shqiptar me banim nė Mbretėrinė e
Bashkuar, qė gėzojnė tė drejtėn e pėrfshirjes nė Websitin zyrtar tė filmit
vendas (http://film.britishcouncil.org/windy-corner). Pėr mė shumė
informacion mund tė lexoni lidhjet online nė
http://film.britishcouncil.org/windy-corner. Autori po punon nė njė film tė
ri me titull Red Devil (Djalli i Kuq).
Libra nga autori:
-
Borxh ajrit (1990)
-
Lumenjtė e ėndrrave (1992)
-
Mos hesht 2000, Sejko
-
Djalli i Argadasit, 2003,
Silver
-
Miriapodė, (2004)
-
Ecje nė qelq 2005, Silver
-
Krokamat 2006, Lulu
-
Misteriozja 2008, Globus R
-
Kohėbota 2010 Emal
-
Eagles Voices 2010 Emal
-
Grykės Roman 2005
-
Kojrillat Roman (2007)
-
Bunari Roman (2008)
-
Xhungėl mendimesh (2010)
-
Blirėt e pejės roman (2011)
-
Era nuk jepet me qera (2014)
-
Fijet e barit tė thatė (2016)
-
Pas shiut (2016)
-
Zjarri ėshtė Blu (2016)
Libra studimorė:
-
Parametric Narration nė filmat
e Norman Wisdom (2007) Lulu&LSBU
-
Kritika Ndryshe: Njė vėzhgim nė
brendėsi tė prozės dhe poezisė shqiptare; Pjesa e parė (2009) Arbėria
-
Kritika Ndryshe: Njė vėzhgim nė
brendėsi tė prozės dhe poezisė shqiptare; Pjesa e dytė (2010) Globus R
-
Media Technology and everyday
life Globus R
-
Writing scripts from students
view Lulu
-
Joni poetik I
-
Joni poetik II
-
Elbasani nė arkivat britanike
studime (2015)
-
Disimetria, Universaliteti,
Oksimoroni, (Anti)misigonia studime (2016),
-
Writing the dictatorship: reuse
of myth in Ismail Kadares work (2016)
Esse te publikuara:
-
Cross-cultural dressing in
Kadare's novel: the bearer of ill tidings-islamo nox (September 2011) in
the International Journal of Academic Research; September 2011, Vol. 3
Issue 5, p. 93-112.
-
Beauty pageant for men in the
Accursed Mountains (1999)
-
Symbolic interpretation: dress
in genders in the Academic Research International; ISSN: 2223-9553
Volume 1, Issue 3, November 2011, p. 167-195.
-
Freud and Spellbound
-
Ballkan Chiaroscuro
-
Shifting Boundaries in
Documentary Film
-
Blogjet, nje shperthim i
vrullshem krijues (shqip)
-
Kadare dhe disidenca e tij
-
Postmodernizmi i vonuar shqiptar
-
Stuart Mann dhe letėrsia
shqiptare nė syrin britanik.
-
Referenced in the Rosalind Galt
and Karl Schoonovers ed. Global Art Cinema: New Theories and Histories.
Oxford University Press, 17 Mar 2010.
Konferenca dhe simpoziume:
Reality TV and the therapy playroom,
Reality TV day event, Roehampton, University of Surrey, 2007.
Reality TV: Contexts, Debates, Futures,
2008, Symposium, Roehampton.
Media War: Covering conflicts after
Iraq, November 2008.
Transnationalisation and cultural
effect LSBU 2010.
Summer PhD Conference LSBU 2010.
Albania, myth and democracy LSBU 2016.
Dokumentarė tė kėtij autori:
-
"Clouds of Smoke" (Rete e
Tymit) eshte perzgjedhur nga Festivali i Filmit te Pavarur ne New York
2007, New Delhi 2009
-
Trokamat nė jetėn e njė Pene
2003
-
Footsteps in the life of a
writer 2006 (shqip-anglisht)
-
Nė Kosovė Andej nga Kulla e
Jasharajve (2004-shqip)
-
Rivermusic(2003-anglisht)
-
Capoeira (2005-anglisht)
Gjatė punės nė TV Dardan ka realizuar
disa dokumentarė ku spikat ai pėr Universitetin e Tetovės, Diktaturėn, Azem
Hajdarin etj.
Filma me metrazh tė shkurtėr:
-
Windy Corner (Rruga e Ererave)
-
Think Again!
-
Sentimental Journey
-
Pencil and Computer (ne dy
versione me ēmim perkates dhe vleresime)
-
One Egg
(http://www.bbc.co.uk/films/oneminutemovies/watch/)
Dy filmat e fundit janė online nė faqen
e bbc.co.uk dhe janė vlerėsuar nga mjaft shikues. Disa nga filmat dhe
dokumentarėt e autorit janė shfaqur dhe promovuar edhe nė mesin e
shqiptarėve nė Mbretėrinė e Bashkuar.
Shkrimet e shumta tė autorit mund tė
lexohen nė faqet elektronike:
http://www.bbc.co.uk/
http://www.fjalaelire.com
http://www.albanianmail.co.uk
www:www.albaniannews.co.uk
e mjaft tė tjera.
Shtypi dhe mediat pėr Fatmir Terziun:
-
Wandsorth Guardian
-
South
Yorkshire Times: November 2001
-
BBC
Intervista
-
Oksford
University Pres
Shtypi shqip mjaft gazeta, revista
MĖMĖDHE
Ēdo ditė plumboset njė medalje,
plot me plagė,
dhimbje,
mallkime,
ofshama deri nė pėrshpirtje,
plagė qė e mbulon gdhendjen me mėditje
njė plagė ende pa rrugėdalje
dhimbja e Nėnės sė Madhe.
SHPIRTI I NĖNĖS
Erdhi puhizė e Marsit. Sythkat
pluskojnė qumshtimin edhe mė shumė
buzė lumit Tamiz me guralecė e shkumė
tejpėrtej hiramit qė na shtrėngon nė mjegull
dėgjoj kėngėn e nėnės pėr lulien,
pėrrallėn e gjyshes pėr Doruntinėn
i pėrsėris nėntokės me zhaurimėn e trenave
dhe pėrhumbem aty ku zanafill mallėngjimi.
Duke mė ikur minutat
kam harruar praninė time.
E bėhem fėmijė me gishtėrinj tė butė,
qė sythket buzėve dhe gjoksit tė nėnės
lėmekur me njerėzit e tjerė tė urtė,
fshij djersėt, dėshirem lotėt tua pėrpijė
hyj nėpėr porta me lloze tė hekurta
kėrkoj hapėsirat e jetės
kah prehri i diellit.
Orėve qė ikin mė pas
e ngjyej me thinjat e shekujve tė tretur,
malli ėshtė bėrė kocomi,
sndahet nga gjaku, gjoksi i nėnės, ka thirrė,
koēelė ku fle mall-ė-ngjimi.
Dhe dita mė pas shkėlqen si ar i kulluar,
me Gandin qė bekon shpirtin e nėnės mė tė bukur,
natyrisht duke e lumturuar.
DJEMTĖ
Djemtė...,
pikėndalesa dhe shkundja e vetvetes...
qėllimi i jetės!
Nė fund buzėqeshja,
shikimi drejt majave...
SYTĖ
Nė shpirt ēelin lulet e padukshme,
mbijnė nga sytė e tu, e dashur
mbėshtjellin lėkurėn me aromė
nė tė perjetshmen lojė
qė e vazhdojnė gjeneratat e zgjasin
deri kur lėkurėn toka na e mbulon.
Sytė mbesin pėshtjella pa lėkurė,
shikimi mistik nėn dhe
sytė, e dashur nuk vdesin kurrė
mbesin struktura plot re...
Sytė qėndrojnė dhe nė njė trup
qė nuk njeh turp.
SOFRA
(Begatia e pas-M(b)arsit)
Ofshamė e ikur kapakėve tė zverdhur tė Migjenit
klithje pa trumbetim
solfexho e lemerisur e sallės sė Madhe
solmaxhor drithėrimash pa inventar
marshon nė tapetin e kuq tė Kongreseve,
pa nota
ēelėsi i thyer me pjatėn e zbrazur
trok i shurdhėr pirunash moderne
ndal hapėrimin
me pasaportėn e Tjetrit
bredh me kosha, mbajtje-fjetanake, kazane,
heshtje e shurdhėr e vrarė
belbėzime pa nota muzikore
kėndohet kėnga e marrė
gėrshet lidhur nga frika
marshon nga fitorja nė fitorje
Tė rrojė Partia, tė rrrojė politika!
Sofra, eh, sofra
njė pentagram me lotė e trosha...
NUHATJE
(Paskėtej ditė tė mira do nuhasim...)
Pėrzier si dredhėzat e serrave tė ushqyera majmė
ndijimet pllenore nė kubikun e ngjeshur
korridoreve nė katror
me brinjė tė shkulura nga anėtarėsimet
shpallin erėra naftalinė
ndotėsi nėpėr gjendjen politike
erėra myku nga kovēeku i forcave tė veta
zagarėt nuhasin gjahun
e pylli fle
erėrat zgjohen.
SHPRESA
(Dhe shpresėn e ndoqėn ditėt e pas-M(b)arsit)
Sytė janė vetėm pėr shikime pėrkundruall
me lente ndryshonjėse
pa ngjyrėza
ėmbėlsirė e sallės sė Madhe, pafund
pa kordinata, dalje-hyrje nėpėr diagonale
labirinthe me drita ovale
e mjegullirė e lumturisė
njė triskė e shpuar nga shenjat e gishtave
pa lente zvogėlonjėse...
PARMAKĖT E FJALĖS
(Dhe Fjala do tė derdhet si uji nė gotėn e Madhe tė hist(e)risė)
Fjala ka zbritur nė pėllėmbė
shtrėngohet me muskujt e remė
nėpėr katėrmijė damarė tė shthurrur
dhe nduket fundi i pafundėsive
protezė
fort i shtrėngoj fjalėt
mendja sot njė apoteozė
pėr parmakėt.
TORBAT
(Dhe torbat do tė lehtėsohen pas ditėve tė M(b)arsit)
Kur mblidheshin pėr tu mbledhur
numėruan me gishtat e dorės kohėrat
nė plazma digjitale tė dehur
dihamė e gjatė
ēdo fjalim njė shtrėngatė
sa lindje, sa vdekje
skishte pėr to ndonjė deklaratė
sa ikje,
sa largime,
Globi skishte mė pikė nė Hartė...
ZERO
Grada Zero mund tė rezistojė mitin. Asgjė-ja,
e (ē)liruar nga tė gjitha skllavėritė nė njė gjendje tė paracaktuar tė
gjuhės
nuk ėshtė mė nė shėrbim tė njė ideologjie triumfuese
ėshtė, nė vetvete, njė rit
njė zero, njė kotėsi
tkurrje mbi mish,
nėpėr botėn e ēudirave
me kacavirrjen e vdekur,
lutje nė rrethin e thatė
pėr njė darkė me lotin e tretur.
|