Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Shkruan: Adnan ABRASHI

www.syri3.com

      SHKENCA DHE FEJA - MUNDËSIA E NJË BASHKËPUNIMI TË NDËRSJELLË?!

       Gabim i madh është se shumë definoma nga veprat religjioze më tepër merren ashtu konkrete sikur edhe janë, pa në interpretim paraprak të gjithanshëm dhe të përsiatur.(gnostik) Ta zëmë, religjioni si princip hyjnor e potencon veprimin e Ligjit të përhershëm evolutiv të të kundërtave në Univers. Ligjshmëri kjo, që shkenca e fizikës dhe shkencat tjera ekzakte e kanë dëshmuar atë princip në disa lëmi.

            Të gjithë ne, në njëfarë forme, jemi të armatosur me një presion të imponuar si bindje se, shkenca, si vetëdije më e avancuar e njeriut të sotëm bashkëkohor, është e vetmja e vërtetë që e mësojmë e cila ka treguar rezultate më pragmatike materiale deri më sot. Nga ana tjetër, një njohuria paradoksale me të është religjioni. Kjo formë më e vjetër dhe ende tejet e përhapur në botë si vetëdije, që ende, sot e kësaj dite, është thellë e instaluar në botëkuptimin tonë bashkëkohor civilizues. Në fakt, e pra, gjithnjë na reflektohet si njohuri materiale pragmatike dhe racionale, ndërsa e dyta, si njohuri jomateriale shpirtërore- irracionale. Sido që të jetë, që të dyja këto mësime doktrinarë, për nga sasia dhe përhapja hapësinore globale, janë njësoj të përqafuara si realitete dhe përshtypja e përbashkët është dominimi i një bindje mbi raportet ekstreme antagoniste dhe armiqësore që ato kanë në mes veti. Një kundërshti aq e fuqishme saqë duket se patjetër njëra do te triumfojë tek atëherë kur te vdesë tjetra.

            Por, në historinë njerëzore, gjithnjë kanë ekzistuar mendimtarë të urtë, të cilët, edhe përpos ekstremeve paradoksale evidente në mes këtyre urtësive, kanë tentuar që t’i vejnë ato në një bashkëpunim të shkëmbimit të ndërsjellët së paku informativ. Edhe pse jo e zyrtarizuar dhe jo aq publikisht, sot kjo tendencë e mirëfilltë, mbase dita ditës është aktuale dhe mund të thuhet lirisht se, në këtë drejtim, janë bërë hapat e para serioze të rishikimit akademik të një mundësie të tillë.
            A thua, a është e mundur që për të mirën e gjithë njerëzimit, më në fund të arrihet një pajtim i tillë historik: shkenca dhe feja të bashkëpunojnë në mes veti?!!

            Ne njërën anë të të kundërtave, si më të imponuar në këtë çështje, qëndrojnë disa shkencëtarë, bie fjala, kimisti Piter Atkins, i cili mendon se pajtimi i fesë me shkencën është i pamundur. Më pas, Atkinsi thotë se te besosh ''qe Perëndia është shpjegimi për ekzistencën (e diçkaje, aq me pak te gjithçkaje) është e përbuzshme nga ana intelektuale''.

            Në anën tjetër qëndrojnë njerëzit fetare qe për këtë pamundësi të pajtimit dhe bashkëpunimit e fajësojnë shkencën për rrënimin e besimit te feja. Këta individë besojnë se shkenca, me mënyrën se si zbatohet sot, është një mashtrim; faktet e saj mund te jene te vërteta, por keqinterpretimi i këtyre fakteve i minon bindjet e besimtareve. Për shembull , biologu William Provain thotë se darvinizmi nuk nënkupton ''themelin baze te etikes; as se cila është ne thelb domethënia e jetës''.

            Megjithatë, deri ne një fare mase konflikti është zhvilluar për shkak te pohimeve te rreme ose te pavërtetuara te bëra nga te dyja palët. Udhëheqësit fetare kane mësuar për shekuj me radhe legjenda te trilluara dhe dogma te gabuara, qe bien ndesh me zbulimet shkencore te kohës se sotme dhe qe nuk bazohen te shkrimet e frymezuara. Per shembull, kisha katolike e Romes e dënoi Galileon për shkak te përfundimit të saktë qe nxori se toka rrotullohet rreth diellit. Në fakt, Pikëpamja e Galileos nuk ishte aspak kundër Biblës, por ishte kundër asaj qe mësonte kisha ne atë kohe.

            Nga ana tjetër, shkencëtaret ngarkohen me faj kur e mësojnë si FAKT teorinë e pavërtetuar se jeta evoluoi nga materia e pajete, pa ndërhyrjen e Perëndisë. Ata tallen me besimin fetar duke e quajtur injorancë dhe joshkencore.

            A thua në cilat çështje mund të pajtohet shkenca me fenë?

            Në lidhje me këtë shqetësim, në vazhdim, do të tentojmë së bashku të japim disa shembuj që sot nga shkenca konsiderohen si zbulime të rëndësishme, e në fakt, ato, në një farë forme, tërthorazi apo drejtpërdrejtë, veç kanë qenë si të kamufluara në shumë predikime të religjioneve të ndryshme.

            Për të tentuar që të japim ndonjë shembull sa më të kapshëm logjik në këtë drejtim, fillimisht duhet konstatuar se mësimet religjioze janë shkrime dhe predikime me kuptime metaforike, pas deshifrimit të së cilave, qëndron një porosi e vlefshme praktike. Ato gjithnjë janë të përgjithshme dhe jo konkrete, pikërisht sepse vlefshmëria e tyre është paraparë të vazhdoj për të gjitha kohët e ndryshme të shoqërive njerëzore.

            Gabim i madh është se shumë definoma nga veprat religjioze më tepër merren ashtu konkrete sikur edhe janë, pa në interpretim paraprak të gjithanshëm dhe të përsiatur.(gnostik) Ta zëmë, religjioni si princip hyjnor e potencon veprimin e Ligjit të përhershëm evolutiv të të kundërtave në Univers. Ligjshmëri kjo, që shkenca e fizikës dhe shkencat tjera ekzakte e kanë dëshmuar atë princip në disa lëmi.

            Nga ana tjetër, lufta në mes: të së mirës dhe të së keqes është pikërisht ai konflikt psikologjik që psikiatria bashkëkohore e ke konstatuar si veprim i përhershëm dhe kontradiktor mental i vetëdijes dhe nënvetëdijes, ku edhe qëndron vatra e shumë problemi dhe sëmundjeve të sotmes bashkëkohore. Në vazhdim, si shembull, ta marrim predikimin religjioz mbi ekzistimin e engjëjve dhe të djallit në realitetin tonë. Edhe pse gjatë kohës, varësisht nga niveli i vetëdijesimit të shoqërive të kaluara njerëzore kjo metaforë religjioze ka përjetuar shumë personifikime të domethënies mitologjike, në fakt, ajo duhet interpretuar si një tregues i vepruarit permanent të kësaj ligjshmërie të të kundërtave. Si makrokozmos-në natyrë dhe në si mikrokozmos – në bendinë e qenies tonë.

            Po ashtu, duke u çliruar paraprakisht nga çfarëdo paragjykimi i imponuar, edhe shkenca e jonë e historisë, shumë të dhëna të ngjarjeve të treguara dhe të konsideruara si mitologjike nëpër veprat e ndryshme religjioze, mund t’i merr si pikënisje për orientimin e kërkimeve të saja të mëtejshme në këtë fushë. Tanimë, konsiderohet si fshehtësi publike, se shumë shkencëtarë, që sot për ne mihen me zbulimet e tyre epokale për njerëzimin, bazën e inspirimit fillestar, e kanë bazuar pikërisht nga disa metafora filozofike që i kanë hasur nëpër veprat e ndryshme religjioze...
            Dhe për fund, edhe një herë t’i kthehemi asaj hamendje të fillimit: A mund të pajtohen dhe të bashkëpunojnë në mes veti shkenca me fenë??

            Përgjigja e jonë duhet të jetë PO! Dhe ne fakt, vetëm shkenca e vërtetuar dhe feja e vërtetë mund të plotësohen dhe ato nuk e kundërshtojnë njëra-tjetrën...