Nė qershor tė vitit 1976, sonda amerikane Viking 1 ishte
futur nė orbitėn e Marsit dhe bėnte fotografimin e sipėrfaqes sė tij, pėr tė
gjetur vendin e pėrshtatshėm pėr aterimin e Zbarkuesit tė binjakes Viking
2. Nė njėrėn nga kėto fotografi, qė u bėnė nė regjionin e Cydonias, mė 25
korrik 1976, tė cilat NASA i lėshoi pėr publikim, shihet njė peizazh jo i
zakonshėm! Njė figurė e ngjashme me figurėn e fytyrės sė njeriut nė Tokė, me
vonė e quajtur The Face on Mars , si dhe njė varg objektesh me forma
piramidale qė dukeshin sikurse tė ishin krijesa artificiale. Kėto fotografi
sensacionale provokuan reagime nga mė tė ndryshmet. Disa mendonin se figurat
nė Mars janė krijesa tė banorėve tė dikurshėm tė tij, tė mbetura si relikte
nga e kaluara, kur atje kishte gjallėri. Tė tjerėt supozonin se kėto figura
artificiale ishin krijesa tė vizitorėve nga yjet tjerė, tė krijuara enkas
pėr ta tėrhequr vėmendjen e njeriut pėr ekzistencėn e tyre, kur ky ta
zotėrojė hapėsirėn kozmike. Kėto reagime provokuan edhe idenė e autorit tė
njohur Arthur C. Clarke, i cili bashkė me Stanley Kubrick realizuan filmin
2001: A Space Odyssey.
|
|
Fytyra nė Mars e regjistruar nė
regjionin e Cydonias, mė 25 korrik 1976 nga Qarkori i sondės Viking 1 |
Pllakati i filmit 2001: A Space
Odyssey |
Sipas tė dhėnave zyrtare tė NASA-s,
ky fenomen u interpretua si njė lojė e dritė-hijes dhe, po tė mos ishin dy
ekspertė tė kompjuterėve, inxhinieri i elektronikės, Vincent DiPietro dhe
shoku i tij, Gregory Molenaar, ky zbulim sensacional i kohės, ndoshta do tė
zhytej nė harresė. Kėta dy, duke kėrkuar nė arkivin e bibliotekės nacionale
pėr kozmologji, gjetėn edhe fotografinė me numėr 35A72 tė cilėn e studiuan
me kujdes.
Tė fascinuar nga ngjashmėria e
kėtij shkėmbi gjigant, nga planeti i Marsit, me figurėn e fytyrės sė njeriut
tė Tokės, DiPietro dhe Molenaar iu pėrveshėn punės duke analizuar edhe
mijėra fotografi tė tjera tė dėrguara nga sondat Viking 1 dhe 2. Ata, duke i
gjurmuar posaēėrisht ato fotografi, ku shihej territori i Cydonias, zbuluan
edhe njė fotografi tjetėr, qė mbante numrin 70A13, e bėrė 35 ditė mė vonė,
kur sonda gjatė rrotullimeve tjera, fotografoi tė njėjtin regjionin, por nga
njė kėnd tjetėr i dritės sė Diellit. Kjo fotografi, e cila, edhe pse e bėrė
nėn rrethana tjera tė dritės, paraqiste qartė figurėn e fytyrės sė Marsit.
Duke shfrytėzuar teknikėn e lartė e tė sofistikuar kompjuterike, krijuan njė
seri fotografish me rezolucion dhe kontrast shumė tė lartė, tė cilat, pėr
habi tė tyre, zbuluan edhe shumė detaje karakteristike tė fytyrės qė
kishin simetri dhe harmoni tė plotė mes tyre, si: dritat e syve, goja me
dhėmbė dhe diē qė tė pėrkujtonte frizurėn ose kaskė nga koha e faraonėve
egjiptas. Fytyra, mė shumė i pėrngjante njeriut parahistorik ose majmunit,
sesa njeriut tė sotėm, ndėrsa frizura pėrngjante me ato tė kohės sė
faraonėve tė Egjiptit. Proporcioni i fytyrės sė Marsit ėshtė 450 m i lartė
dhe rreth 1.5 km i gjatė, dhe me gjasė, ėshtė vendosur qėllimisht nė kėtė
sipėrfaqe, me shikim kah qielli, qė tė mund tė tėrheqė vėmendjen e secilit
qė e vėzhgon atė regjion nga lart.
|
|
Fotografia 35A72 |
Fotografia 70A13 |
Kėta dy hulumtues konsideronin: nė
qoftė se Fytyra nė Mars ėshtė ndėrtim artificial, atėherė ėshtė plotėsisht
normale qė nė regjionin e njėjtė tė gjenden edhe objekte tė tjera. Duke
gjurmuar fotografi tė tjera tė NASA-s, pėr habi tė tyre, ata zbuluan pėrreth
fytyrės edhe njė sėrė objektesh me dukje artificiale qė e rrethonin atė:
njė si lloj kėshtjelle e vendosur nė veri-lindje tė qytetit; murana me
platformė tė pėrsosur spiralore; piramidat tetraedėrore nė kėndet e qytetit
si dhe struktura tė mėdha qė tė pėrkujtojnė gėrhalat malore.
Richard Hoagland, shkencėtar dhe
shkrimtar qė kishte studiuar astronominė, biologjinė dhe fizikėn, dikur
konsultant nė NASA si dhe njėri ndėr themeluesit dhe udhėheqėsit e grupit
Mars-Mission-Investigation, ishte befasuar nga rezultatet precize tė bėra
nga DiPietro dhe Molenaar. I nxitur nga rezultatet e dy hulumtuesve tė
lartpėrmendur, ky vazhdoi edhe vetė llogaritjen e regjionit tė Cydonias, dhe
vendit ku gjendeshin objektet ia dha emrin Sheshi i qytetit. Ai u
befasua aq shumė nga rezultatet e veta saqė shkroi edhe njė libėr pėr kėto
monumente tė Marsit tė titulluar: The Monuments Of Mars.
Mė impresionuesja nga tė gjitha ato
ishte piramida pesėkėndėshe qė ndodhej nė jug tė sheshit, tė cilėn
Hoaglandi e quajti D&M, si nderim pėr DiPietron dhe Molenaarin. Maja e
piramidės tregonte kah fytyra e Marsit, kėndi veri-perėndimor i saj
precizonte qendrėn e sheshit, ndėrsa kėndi lindor precizonte njė kodrinė
tė afėrt. Duke bėrė disa analiza gjeometrike shumė tė kujdesshme tė kėtij
sheshi tė qytetit, Hoagland arriti nė pėrfundim se fenomeni i Cydonias, jo
vetėm qė na jep fakte pėr njė planifikim intelektual, por edhe na tregon se
nė kompleksin gjeometrik tė tij, si bazė ėshtė shfrytėzuar matematika e
lartė, e qė na bėn me dije se nuk jemi tė vetmit nė gjithėsi. Ai, dhe grupi
i tij Mars-Mission-Investigation, erdhėn nė pėrfundim se pėrputhjet
matematikore nė regjionin e Cydonias, paraqesin gjithashtu edhe njė lloj tė
ri e radikal tė fizikės, plotėsisht tė panjohur pėr ne, e cila shfrytėzon
njė burim tė energjisė, tė krijuar nga vibrimet dhe lėvizjet e trupave tė
ndryshėm qiellorė. Ata mendojnė, se njohja e plotė e kėsaj fizike, mund ti
revolucionarizojė njohuritė ekzistuese shkencore, duke na mundėsuar kėshtu
zgjidhjen e shumė enigmave me tė cilat po pėrballet rasa njerėzore. Me kėto
mendime, Hoglandi tėrhoqi vėmendjen e shumė shkencėtarėve eminentė, tė cilėt
iu bashkėngjitėn idesė sė tij.
|
|
|
Analizat gjeometrike tė bėra nga
Richard Hoagland |
Roland Horn, sheh nė kėto krijesa
trashėgiminė e Atlantisit legjendar, qė sipas filozofit grek, Platonit,
ishte pėrmbytur nga njė vėrshim i madh, dhe mendon se atje lart mund tė
gjenden dėshmitė pėr zgjidhjen e kulturės sė Atlantisit mitik. Austriaku,
Walter Hain, shkon edhe njė hap mė larg. Ai mendon se Fytyra nė Mars dhe
portreti i projektuar nė mbulesėn e Turinerit (me tė cilėn supozohet se ka
qenė i mbuluar Jezu Krishti pas gozhdimit) janė identikė dhe figura e
zbuluar nė Mars paraqet portretin e Krishtit. Ndėrsa Rainer Lorenz beson nė
njė lidhshmėri mes piramidave tė Marsit dhe atyre tė Tokės qė gjenden nė
Egjipt. Ai beson se piramidat e Tokės janė ndėrtesė e inteligjencės
jashtėtokėsore, pikėrisht e qenieve nga Marsi, tė cilat para shumė kohėsh
kishin vizituar Tokėn dhe njohuritė e tyre i kishin fshehur nė piramidėn e
Keopsit.
|
Richard Hoagland nė njė emision tė CNN-it |
Nė vitin 1992, gjatė njė ligjėrimi
nė selinė e Kombeve tė Bashkuara, Hoaglandi shfrytėzoi rastin qė ta sulmojė
vendimin e NASA-s pėr refuzimin qė prapė tė fotografohet sipėrfaqja e
Cydonias nėpėrmjet sondės Mars Observer, e cila duhej tė lansohej kah fundi
i atij viti. Kjo sondė ishte e pajisur me instrumente shumė mė tė fuqishme
se ato tė sondave Viking 1 dhe 2, dhe kėshtu do tė zgjidhte njėherė e
pėrgjithmonė fenomenin e Cydonias. Ėshtė ironike, por misioni i sondės Mars
Observer dėshtoi gjatė hyrjes nė orbitėn e Marsit.
Edhe astronomi i njohur amerikan C.
Sagan, i cili Fytyrėn nė Mars nė fillim e kishte interpretuar si lojė e
hijes dhe dritės, kėrkoi nė dhjetor tė vitit 1996, pak para vdekjes, qė njė
mision i ardhshėm ta hulumtojė mu kėtė regjion tė Cydonias dhe ta zbardhė
fenomenin e kėsaj fytyre mistike.
Me lansimin e sondės Mars Global
Surveyor, qė arriti nė Mars kah fundi i vitit 1997, supozimet e
lartpėrmendura filluan ta humbin kuptimin. Fotografitė precize dhe me njė
rezolucion shumė tė lartė, tė bėra nė regjionin e Cydonias, ku ndodhej
figura, dėshmojnė se Fytyra nė Mars nuk ishte asgjė tjetėr vetėm lojė e
dritė-hijes, e cila nga ana e majtė, e vėshtruar nga lart, krijonte
iluzionin e fytyrės sė njeriut. Sipas skeptikėve tė mėparshėm, ishte nėna
natyrė, ajo qė kishte krijuar formacione me dukje tė tilla, e jo
jashtėtokėsorėt, Marsianėt ose Atlantėt.
Nė prill tė vitit 1998, sonda Mars
Global Surveyor fluturoi pėrsėri mbi regjionin e Cydonias. Kėtė herė caku
ishte qendra e Sheshit tė qytetit. Nė fotografitė e rezolucionit shumė tė
mirė nuk shihej askund asnjė rrugė, asnjė ndėrtim, asgjė e jashtėzakonshme.
Formacionet, qė mendohej se ishin krijesa artificiale, dukej se ishte
krijesa natyrore tė formuara pėrmes erėrave dhe erozionit.
|
|
|
Fotografi e bėrė nga sonda MGS, prill
2001 |
Rikonstruktimi artistik i Fytyrės nė
Mars |
Edhe fotografitė e fundit qė i
bėri sonda Mars Global Surveyor nė kėtė regjion, nė prill tė vitin 2001,
gjatė misionit tė zgjatur, me gjithė rezolucionin e lartė, nuk e zgjidhėn
plotėsisht kėtė enigmė. Megjithėse, pėr shumicėn e ekspertėve tė NASA-s kjo
ishte ēėshtje e mbyllur. Pėr ta, strukturat e krijuara nė regjionin e
Cydonias janė formacione absolutisht natyrore dhe kurrfarė ndėrtimesh
artificiale tė krijuara nga jashtėtokėsorėt. Mirėpo, nė anėn tjetėr, ata
edhe zyrtarisht konfirmojnė hulumtimin e gjurmėve tė inteligjencės
jashtėtokėsore.
|
Fotografi tė Fytyrės nė Mars tė
regjistruara nga sonda MGS |
Shkencėtarėt, adhurues tė teorisė
sė qenieve jashtėtokėsore, nuk pajtoheshin me tė dhėnat zyrtare tė NASA-s.
Mark Carlotto, pas hulumtimit tė fotografive tė sondės Mars Global Surveyor,
me gjithė rezolucionin e lartė tė tyre, nuk pėrjashton mundėsinė e krijimit
artificial tė formacioneve nė atė regjion, e sidomos Fytyrės nė Mars.
Shkencėtarėt mendojnė se objektet nė regjionin e Cydonias janė ndėrtime tė
lashta e, natyrisht, erozioni gjatė viteve ka lėnė gjurmėt e tij, duke i
dėmtuar mjaftė ato. Fotografimi i fytyrės nga afėr, qė u bė nga sonda Mars
Global Surveyor, nuk e zgjidh enigmėn e saj, pasi dimensioni i saj ėshtė
mjaft i madh, qė kap njė gjatėsi prej rreth 1. 5 km, dhe i jep kuptim
skulpturės vetėm kur tė shikohet nga njė lartėsi e mjaftueshme, qė lė tė
kuptohet se ajo ėshtė krijuar si mesazh pėr vizitorėt e jashtėm. Me gjithė
ndryshimet klimatike qė pasuan gjatė historisė sė Marsit, kėto objekte i
rezistuan erozionit duke ruajtur simetrinė e tyre deri nė ditėt tona, e
sidomos piramida D&M. Kjo piramidė pesėkėndore, qė u studiua edhe nga
specialisti hartografik nė Ministrinė e Mbrojtjes, Erol Torun, kap njė
sipėrfaqe prej rreth 1000 x 1500 m, ka njė lartėsi prej rreth 1000 m, dhe
ruan edhe sot e kėsaj dite njė simetri prej 99% rreth boshtit tė saj. Sipas
matjeve qė ai bėri, gjatėsia dhe diagonalja e kėtyre kėndeve qėndrojnė 1:1.6
nė raport mes veti, e qė sipas mėsimeve tė famshme tė Leonardo DaVincit, qė
ka bėrė nė vizatimet proporcionale tė trupit tė njeriut, kjo paraqet:
Prerjen e artė.
|
|
|
Piramida D&M |
Llogaritje gjeometrike tė piramidės
D&M |
Prerja e artė |
Edhe pas gjithė kėtyre debateve,
diskutimeve, supozimeve, hipotezave shkencore, laike ose sharlatane, misteri
i regjionit tė Cydonias mbetet akoma temė e nxehtė dhe aktuale, jo vetėm nė
kornizat e shkencės sė astronomisė, por edhe nė opinionin e gjerė. Zgjidhja
e plotė e kėtij fenomeni si dhe shumė fenomeneve tė tjera qė fsheh planeti i
kuq - Marsi, shpresohet se do tė bėhen, vetėm atėherė kur kėmba e njeriut ta
shkelė sipėrfaqen e tij. Tė mos harrojmė tė cekim kėtu edhe misionin e 9
sondave Ranger, qė u lansuan nga viti 1961 (Ranger 1) e deri nė vitin 1965
(Ranger 9), pėr zbulime nė Hėnė. Sondat e kėtij misioni, bėnė mbi 17.000
fotografi tė sipėrfaqes sė Hėnės (300-500 i janė ekspozuar opinionit) por,
nė momentin kur njeriu pėr herė tė parė shkeli mbi tė, vetėm atėherė e
kuptoi se pėr atė trup qiellor nuk di gati asgjė!
|