Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Shkruan: Hilë LUSHAKU

www.pashtriku.org

GJUHA OSE  PASQYRIMI I DIAGNOZAVE TË SHOQËRISË  SHQIPTARE TË FUNDSHEKULLIT XX NDIHMESË  PËR DIAGNOSTIFIKIMIN E SHOQËRISË NË  TROJET SHQIPTARE SOT!

(pjesa e parë)

Gjuha e fjalës së vërtetë nuk duhet të meket e as të dridhet kur demaskon kolltukofagë të pandershëm...

            Gjuha e bashkimit kombëtar u zaptua nga gjuhët sulmuese “lab”, “malok”, “grek”, “sllav”, “llaci fuc”, “çam”, “kosovar”, “pansllavist”, “spiun”, “kriptokomunist”, “agjent”, “antishqiptar”, etj...

Asnjë shqisë nuk ka ligj të posaçëm për t'u mbrojtur siç e ka gjuha. Asgjëkundi nuk shkruhet dhe as ligjërohet se ekziston e drejta për të shikuar, për të shijuar, për të nuhatur, për të kafshuar, për të dëgjuar apo për të puthur. Ndryshe ndodh me gjuhën, me mjetin që nxjerr fjalët, kodet e të shprehurit. ( Në vazhdim gjuha do të kuptohet fjala )

Në dokumentet për liritë themelore dhe të drejtat e  njeriut është sanksionuar se ''Nuk mund të nxirret asnjë ligj që të kufizojë paraprakisht lirinë e fjalës", ndërsa në nenin 22 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë sanksionohet se ''Liria e shprehjes është e garantuar''...

Liria e fjalës, liria e garantuar e shprehjes janë të drejta legjitime, që i përkasin vetëm gjuhës (së folur ose të shkruar). Për këtë arsye, gjuha mbron dhe respekton vetën vetëm e bazuar në ligj. Zhvillimet e viteve të fundit në vend shtrojnë me të drejtë pyetjen:

• Sa e respekton gjuha ligjin dhe sa e mbron ligji gjuhën në Shqipëri?

Në kohën e monizmit mbrohej teorikisht me ligj fjala e lirë në thënien demagogjike: "Cilido pa frikë dhe me shkronja të mëdha të shkruajë se çfarë mendon ai për punën dhe për njerëzit"

Në të vërtetë per fjalën e "lirë" dhe të "dëshiruar" për të folur në ato vite flasin:

• "të humburit e pushkatuar dhe pa varre",

• të burgosurit e panumërt;

• të internuarit e syrgjynosur në këneta dhe në zona të thella malore etj;

• të dërguarit për riedukim nga shtresa e intelektualëve në gjirin e klasës punëtore, etj.

Gjuhën "e lirë" dhe të "mbrojtur" të asaj periudhe e mbajnë mend mirë nënat që humbën djemt guximtarë e idealistë për një jetë më të mirë; e kujtojnë gratë gjoksthara që mbetën pa burra të cilët folën fjalë të lira në radhët e qumështit në orët e para të pasmesnatës; etj.

Gjuha e asaj kohe, si do që ishte, e respektoi ligjin e kohës, e çimentoi të drejtën e tij dhe shumë herë abuzoi me këtë emër.

Pati shumë njerëz që abuzuan me gjuhën duke u shndërruar në magnetofonë të tellallëve të "Nënëmadhes Parti".

Oratoria politike moralizuese, me fjalorin monoton të gjuhës së klasës punëtore, ishte gjuha që kultivohej nga fëmija një muajsh në kopësht e deri tek te moshuarit  e "Shqipërisë që s'ka pleqëri".

Abuzimin më të madh po e bën gjuha e papagallëve të sotëm për atë periudhë të përgjakur e të squllur nga djersa e mundimeve të prindërve, vëllezërve dhe motrave tona. Gjuha e ndershme e të gjallëve të atyre kohrave ka obligimin dhe detyrimin më të madh moral e atdhetar për të përjetuar në disqe, në celuloid, në letra të shkruara apo në magnetofonë, të vërtetën qindravjeçare të jetuar prej shqiptarëve, larg pasioneve, por për t'i shërbyer historisë së dhimbshme të bijve të shqipes, bashkimit dhe vëllazërimit të njerëzve të një gjaku dhe të një gjuhe.

I ashtuquajturi "pluralizëm" e "pluripartizëm", e ashtuquajtura "demokraci perëndimore" në Shqipëri, u duk se do të vendoste raporte të reja ndërmjet gjuhës dhe ligjit, ndërmjet fjalës dhe mendimit, etj.

Ekziston një fakt i vërtetë se sot flasin të gjithë, flasin për çdo gjë, flasin për secilin, madje edhe shajnë, kritikojnë çmendurisht pa kurrfarë frike dhe etike. Të gjithë duket sikur kërkojnë shtetin ligjor, çirren e grihen për ligjin, ankohen përse nuk zbatohen ligjet për rendin, qetësinë, pronën, mbrojtjen e jetës, të drejtën e fjalës, e të tjera e të tjera.

• Por sa të vërteta thotë  dhe sa të drejtë ka gjuha e sotme?

• Sa e respekton fjala e lirë ligjin dhe sa ndihmon fjala e garantuar zbatimin e ligjit dhe respektimin e së drejtës së fjalës?

Përgjigjet e këtyre pyetjeve janë përjetuar me dhimbje në këtë dekadë të fundshekullit të njëzetë.

Gjuha dehëse e fillimit të dhjetëvjeçarit të fundit shpalosi bujshëm me terma të varakosura pranverën e shumëndërruar për shqiptarët, aq sa teoria e “nivelit zero” i nxiti ata të veprojnë me metodën e aksionit për të përmbysur e shkatërruar gjithçka të bërë për pesë dekada. Kjo bëri të fshihen nga kujtesa e nga fjalori i gjuhës shqipe fjalët "morri e mushkonja, malarja e tuberkulozi, këneta e pylli, analfabetizmi e padituria, varfëria e skamja, penda e qeve dhe traktori i parë, rrugët e kafshëve e dhiaret, kasollet me baltë e stanet, etj"...

Gjuha propagandistike droguese i errësoi sytë e shkatërrimtarëve, skllevër të fjalës demagogjike, përpara gllabëronjësve të ekonomisë kombëtare, që me metoda monstruoze përvetësuan dhe vodhën mundin e të gjithë popullit dhe me gjuhë xhambazësh filluan të mburren si klasa e re kapitaliste, e krijuar dhe e fuqizuar vetëm për pesë-gjashtë vjet.

Gjuha e avokatëve të krimit mori në mbrojtje vrasësit.

Gjuha e prokurorëve artikuloi nene me dënime minimale, ndërsa gjuha e gjykatësve nuk dha vendosmërisht vendime të sakta në emër të popullit.

Gjuha e pushtetarëve gjeti emërues të përbashkët me kontrabandistët e naftës, të cigareve, kafesë e pijeve alkoolike, etj.

Gjuha e punës u zëvëndësua nga fjalët vjedhje, grabitje nga persona të armatosur e me maska, gjobë me letra, rrëmbime personi me qëllime përfitimi.

Gjuha e etikës qytetare u zëvëndësua nga gjuha luftarake e luftës partiake.

Gjuha e diversitetit politik krijoi fjalorin e fyerjes në shtyp.

Gjuha e pajtimit dhe mirëkuptimit të krijesave njerëzore u shndërrua në gjuhë horrash e rrugaçësh që tregojnë grushtet dhe kërleshin leshrat e yndyrosura prej djersës e pluhurit të squllur nga avujt e lokaleve.

Gjuha e zgjidhjes ligjore të konflikteve sociale, e halleve dhe shqetësimeve të popullit, u zëvëndësua nga gjuha e vetëgjykimit.

Gjuha e së drejtës u mbyt nga gjuhëgjatët, kurse gjuha e kërkesave të ligjshme u shurdhua nga  ulurimat e gjuhëujqërve që shqyejnë e hanë me britma vetëm për vete.

Gjuha e ndihmës dhe e vëllazërimit u harrua dhe u shfaq gjuha e "gabit”, që do të thotë gjuha e lypsarit, e dorështririt para të kamurit vendas , dikur barktharë, dhe të huajt që ka ardhur vetëm për "të falur".

Gjuha e nderit të kombit, gjuha e amaneteve të dëshmorëve të atdheut, gjuha e heronjve të punës, gjuha e historisë së popullit, gjuha e demokratëve idealistëve u pluhuros nga gjuha tymnajë e megallomanëve  gjuhë-kashtëtharë.

Gjuha e zotimeve të dikurshme, për realizime planesh e pritje me triumfalizëm të festave kombëtare u përdor për komedi dhe estradë. Në vend të saj lulëzoi gjuha e premtimeve të qeveritarëve, gjuha e deklarimeve pompoze e triumfaliste për takimet me njërin a me tjetrin personalitet të huaj që do t'i akordonte Shqipërisë ndihmë "tej dhe këtej"

Gjuha e respektuar e njerëzve të mendjes e të penës, gjuha e pasur dhe e pastër e popullit, gjuha e artistëve, etj. u spostuan nga uragani i gjuhës së politikanëve dhe shtetarëve mendjeshterpë, që e privatizuan gjuhën dhe ekranin e televizionit, duke përdorur gjuhën e tyre klanore, partiake apo gjuhën e fajdexhiut e të bisnesmenit politik.

Gjuha që nuk i bëri serenata gjuhës së shtetit “shtet '', u gjymtua, u ndëshkua, u dënua, u poshtërua, madje u përgatiten premisa për ta bërë edhe të harruar.

Gjuha që tingelloi me sarkazëm për të mbrojtur shtatin e ''Nënës Shqipëri'' nga çjerrja e shqyerja e veshjes së shtatit dhe që lakuriqësoi politikat zhveshëse të gjuhës së hijenave  dhe të “ligjit e të Maliqit'' u ndëshkua barbarisht nga gjuha predikuese ''mos bëj siç bëj unë, por bëj ç'farë të them unë ".

Gjuha e gazetarëve që kritikoi shtetin u penalizua dhe u izolua. "Gojët e gjuhëshkruarëve" (kupto redaksitë), që artikulonin pakënaqesitë, u shkrumbuan nga zjarri i zjarrëvënësve që vepronin me ndjenjën e inkuizitorëve.

Gjuha e folur u ndëshkua me dhunë, kurse gjuhëtarët u ndëshkuan me burg. Gjuha " kryeneçe " u gjakos për t’u treguar gjuhëve të tjera se gjuha e gjatë shkurtohet kur nxirret jashte gojës.

Dy (pa) fytyrësia në gjuhën e politikanëve dhe të pushtetarëve është tipari më negativ i fjalës shqipe në këtë fund shekulli. Ndryshe flitet paradite, ndryshe bëhet koment pasdite. U premtua çeku i bardhë, u fol për zhvillim galopant, për ekonomi tregu, u zbukuruan fjalët me thirrjet "e duam Shqipërinë si Evropa", "jemi në Evropë", "Shqipëria është në Perëndim", "në qeverisim, bota na ndihmon", "do të shkojmë e do të vijmë lirisht në të gjithë botën", etj., por ndryshe tha dhe ndryshe bëri gjuha e disa shqiptarëve.

Gjuha e holluar  nga propaganda dhe premtimet elektorale mori formën e gjuhës së dhelprës dhe ropi me lëvdata edhe pjesën e të ndenjurave të shqiptarëve që u dehën me premtime dhe ëndrra princeshash lëkurëbuta.

Gjuha e popullit të hedhur në pistën e konkurencës filloi ndeshjen me gjuhën e padronëve të ankandeve.

Gjuha e ndrojtur dhe e turpit shpërtheu si rrënjët e gramit dhe artikuloi si hithra "s'kam asnjë te ardhur" , "dua asistencë ", "dua pune ", " kam fëmijët pa bukë ".

Gjuha e lypsarëve ngjalli sinfoninë e gjuhës dhimbëse që lyp "m’fal ndonjë send zotni", "fali fukarait, fali sakatit, më fal dy lek hej ta çoftë zoti shëndet për kalamajtë", "ma jep edhe kësaj rradhe buken me liste, se pres do lek prej vajzës që e kam me punë në Itali ", "më jep …., me fal…, jam lypës".

Gjuha e "të aftëve" zgjidhi torbën e fjalorit të pronës dhe foli me tone urdhëruese për të realizuar reciprocitetin "ta jap, por më jep kaq… ", " të takon prona por duhet të më japësh pjesën"," bëje se e rregullojmë këtë punë bashkë", etj.

Fjala “bisnes”, gjuha “fajde”, gjuha “kredi”, gjuha konkurencë e lirë  pasuroi fjalorin e shqipes dhe mbushi xhepat e bosëve të rinj, të cilëve mjegullnaja e lekut u errësoi sytë. Me fjalet atdhe dhe komb gjuha "rren popullin , e frymën ia zen n'gjak", ka shkruar Mjeda tek "Juda Makabe", i cili me gjuhën alegorike për tragjedinë shqiptare të dhjetëvjeçarit të parë të shekullit që po mbyllim, me ndjesinë kombëtare në shpirt dhe me gjuhën lutëse klithi ".. O perëndi a ndjeve ? Tradhëtarët na lanë pa Atdhe ."

Gjuha ankuese e plot halle që ra në vesh të shurdhër zurri kallo duke kërkuar qetësi, punë, emigracion të rregullt, drejtësi, ligj dhe demokraci perëndimore.

Gjuha e zhgënjyer nga premtimet dhe nga përgjigjet "ke të drejte ", u çngjyros nga besimi për flamurët e për programet dhe u mpi duke brohoritur "urra ", si dikur.

Gjuha fshikulluese e hallexhinjëve të mashtruar u injorua nga indiferenca e gjuhës "le të flasë sa të doje e të plasë morraxhiu që nuk e ka mbushur kurrë barkun me përshesh me ujë të valuar".

Gjuha e reklamës eklipsoi fjalët e bukura dhe u zëvëndësua me fjalë të huaja.

Gjuha e ofertave për vende pune, në firmat e huaja, në më të shumtën kërkon vajza 16-18 vjeçare, të paraqitshme dhe mundësisht me kulturë perëndimore.

Gjuha e profesionistëve dhe e njerëzve të aftë ia la vendin gjuhës së meritokracisë partiake, gjuhës së militantëve ulëritës, gjuhës dialektore krahinore apo gjuhës klanore të grupeve që bëjnë grupazhe për të uzurpuar paturpësisht çdo gjë të dëshiruar prej tyre.

Gjuha e diversitetit të mendimeve ndezi luftën politike aq ashpër, aq sa shqiptarët e pamësuar me gjuhë të tilla, mendojnë frikshëm se gjithçka flitet është, ose do të bëhet, sikurse deklarohet, dhe besojnë se ato janë reale, sikurse besonin dikur njerëzit e padijes se çfarë shfaqej në ekranin e kinemasë ishte e vërtetë dhe jo loje artistike.

 Vazhdon...