Si njerėzit dhe derrat preken nga gripi qė shkakton ethe tė
menjėhershme, kollė tė fortė, teshtima, letargji dhe veēanėrisht mungesė tė
theksuar tė oreksit.
Derrat nė tė shumtėn e rasteve nuk ngordhin nga gripi; viruset e
gripit tė tyre shkaktojnė njė numėr tė madh tė sėmurėsh, por numėr tė vogėl
ngordhjesh. Viruset mė tė zakonshme tė gripit tė derrave janė ato tė
nėntipeve A H1N1 dhe H3N2.
Ėshtė e mundur qė rritja e numrit tė njerėzve tė infektuar tė
jetė rezultat i pėrmirėsimit tė sistemit tė raportimit tė kėtyre rasteve qė
mund tė kenė kaluar pa u vėnė re mė parė, por Qendra amerikane pėr
Parandalimin dhe Kontrollin e Sėmundjeve vlerėson se "ndryshimet
gjenetike tė viruseve tė gripit tė derrave dhe faktorė tė tjerė mund tė jenė
gjithashtu shkaku i rritjes sė numrit tė tė prekurve gjatė kohėve tė fundit".
Qė prej marsit tė vitit 2009, nė SHBA dhe ndėrkombėtarisht u
identifikua njė numėr i konfirmuar i infektimit tė njerėzve me virusin H1N1
tė gripit tė derrave.
Dy rastet mė tė fundit ishin dy 16-vjeēarė, nxėnės tė sė njėjtės
shkollė nė San Antonio, dhe njė baba dhe vajza e tij nė Kaliforni, sipas
autoriteteve tė shėndetėsisė. Virusi A H1N1 pėrmban njė ADN tipike me
viruset e shpendėve, derrave dhe njeriut, duke pėrfshirė edhe elementė tė
viruseve europiane dhe aziatike tė derrave.
Epidemiologėt prej vitesh kanė paralajmėruar se do tė jetė vetėm
ēėshtje kohe kur do tė shfaqej njė vatėr e re e rrezikshme e gripit qė mund
tė shkaktonte miliona tė vdekur nė tė gjithė botėn. Pandemitė e gripit,
historikisht kanė ndodhur tre herė brenda njė shekulli dhe bota nuk ėshtė
pėrballur me njė situatė tė tillė prej mė shumė se 40 vjetėsh.
Organizata Botėrore e Shėndetėsisė (OBSH) vlerėson se nė
skenarin mė tė mirė tė njė situate tė tillė, pandemia e radhės mund tė
shkaktonte vdekjen e tė paktėn 7 milionė personave, ndėrsa dhjetėra milionė
tė tjerė do tė shtroheshin nė spitale.
A ka njė vaksine kundėr kėtij virusi?
Aktualisht ekziston vetėm njė vaksinė qė u jepet derrave pėr tė
parandaluar sėmundjen e tyre, por ende nuk ekziston njė vaksinė pėr
mbrojtjen e njeriut nga gripi i derrave.
Nėse vaksinohem kundėr gripit, jam i mbrojtur?
Jo. Viruset H1N1 tė gripit tė derrave janė shumė tė ndryshėm nga
viruset H1N1 tė gripit tė njeriut dhe pėr kėtė arsye vaksinat pėr
parandalimin e gripit te njerėzit nuk do tė siguronin mbrojtje nga kėto
viruse.
Viruset e gripit tė derrave nuk transmetohen pėrmes ushqimit,
domethėnė njerėzit nuk infektohen dhe nuk preken nga gripi i derrave pėr
shkak tė konsumimit tė mishit tė derrit.
Simptomat
Simptomat e gripi tė derrave janė tė ngjashme me ato tė gripit
tė zakonshėm me njė shfaqje tė menjėhershme tė etheve, letargjisė, mungesės
sė oreksit dhe kollės.
Ndėrkohė disa persona tė prekur nga gripi i derrave kanė
raportuar gjithashtu pėr rrjedhje tė hundėve, dhimbje tė fytit, tė pėrziera,
tė vjella dhe diarre.
Si transmetohet?
Transmetimi nga njeriu te njeriu i virusit tė gripit tė derrave
besohet se ndodh njėlloj si edhe transmetimi i gripeve tė zakonshme tė
stinės, kryesisht pėrmes teshtimės, kollitjes. Njerėzit mund tė infektohen
gjithashtu edhe duke prekur diēka qė ėshtė bartėse e virusit tė gripit tė
derrave dhe prekjes mė pas tė buzėve apo hundėve.
Pjesa mė e madhe e viruseve tė gripit tė derrave janė trajtuar
me ilaēe kundėr viruseve. Virusi i zbuluar nė pjesėn mė tė madhe tė tė
prekurve nga gripi i derrave nė SHBA duke se i reziston amantadinės dhe
rimantadinės, por ndėrkohė reagon ndaj zanamivirit ose oltamivirit (Tamiflu).
Pandemia me e njohur, ishte njė vatėr e gripit tė derrave e
zbuluar nė vitin 1976 nė mesin e rekrutėve tė ushtrisė, qė pushtoi faqet e
para tė shtypit tė kohės. Tė shqetėsuar se nė duart e tyre kishin fillimin e
njė pandemie, zyrtarėt amerikanė urdhėruan prodhimin e vaksinės kundėr
gripit tė derrave dhe ndėrkohė nisi njė program i gjerė imunizimi, ku u
vaksinuan mė shumė se 40 milionė njerėz. Por kjo epidemi nuk u shndėrrua nė
pandemi dhe u zhduk nė mėnyrė tė mistershme.
Glaxo, kerkon te rrisė prodhimin e ilaēeve kundėr virusit
'GlaxoSmithKline Plc', kompania e dytė mė e madhe pėr prodhimin
e ilaēeve nė botė, po shqyrton nė mėnyrė urgjente tė gjitha mėnyrat pėr
rritjen e prodhimit tė 'Relenza'-s, njė nga dy ilaēet kundėr virusit
vdekjeprurės . Sėmundja deri tani ka shkaktuar 149 viktima ne Meksike.
HermesNews ©2009
|