LIGJET E JETĖS DHE VDEKJES
Njeriu bie nė gjumė duke u transferuar prej njė
ligji nė njė ligj tjetėr. Kur ai ėshtė zgjuar, atė e sundojnė ligje tė cilat
janė tė kufizuara. Ai sheh trupat qė e rrethojnė, pra, trupat materialė. Ai
vazhdon tė ecė duke e pėrdorur edhe mendjen e tij. Kjo, pėr njeriun, quhet
botė e dėshmive-fenomeneve. Botė e cila na ėshtė e njohur tė gjithėve. Nė tė
merr pjesė mbarė njerėzimi. Por, kur biem nė gjumė, ne kalojmė nė njė jetė
tjetėr. Ky transferim ka ligjet e veta. Kėto nuk i nėnshtrohen mendjes,
logjikės, e as dėshmive tė kėsaj bote. Ne pra, kėshtu, kemi dalė nga koha.
Njeriu nuk ndien se ka tė bėjė me kohėn kur ėshtė nė gjumė, pėr arsye se nuk
ka tė bėjė me elementet e kohės qė ne i disponojmė nė jetėn tonė tė
natyrshme, thuaj tė pėrditshme. Sikur tė mos ekzistonte dallimi midis ditės
dhe natės, njeriu nuk do ta pėrjetonte dallimin kohor. Ai e bėn kėtė dallim
ngase bie gjatė natės dhe zgjohet gjatė ditės, ose bie nė gjumė gjatė ditės
dhe zgjohet natėn. Pra, nėse nuk do ti pėrjetonte kėto ndryshime, gjatė
rėnies dhe zgjimit, ai nuk do ta dinte se sa kohė ka kaluar nė gjumė.
Gjumi e shndėrron njeriun, duke e bėrė atė tė
dalė jashtė rrethit tė botės normale. Ai nuk ndien asgjė pėr tė (botėn
materiale), e as ajo nuk i ėshtė e njohur. Ėshtė i ndarė plotėsisht prej
saj. Thuajse, ai ėshtė ndarė prej ndodhive tė kėsaj botė plotėsisht. Kur ai
ndahet prej kėtyre ndodhive, natyrshėm, ndahet edhe prej ligjeve tė tyre. Ai
mund tė shohė, edhe pse sytė i ka tė mbyllur. Ai vrapon edhe pse kėmbėt i ka
nė shtrat dhe nuk i lėviz. Rrėzohet nga ndonjė majė mali e lartė dhe nuk
pėson fizikisht asgjė. E sheh veten duke fluturuar nėpėr qiell, ose sheh tė
pėrmbytet toka. Ai e ndien veten se ėshtė duke qarė, ndėrsa nė realitet
ėshtė duke qeshur. E kap ndonjė ankth, nxjerr zėra tė ēuditshėm, tė
bezdisshėm, ose zgjohet prej gjumit i trishtueshėm.
Ai gjatė kohės sė tij nė gjumė, nuk i
nėnshtrohet ligjeve tė mendjes, e as nuk logjikon. Ai nuk u nėnshtrohet as
ligjeve tė cilave u nėnshtrohet nė jetėn e tij normale. Nėse i thua ndonjė
njeriu se (nė gjumė) kam shkuar nė Amerikė dhe jam kthyer njėzet herė,
brenda njė nate, a do tė tė pėrgėnje-shtronte? Pėrgjigja do tė ishte: jo.
Por nėse ti i thua se nė gjumė kam biseduar me filanin dhe me filanin, tė
cilėt kanė ndėrruar jetė qė prej shumė kohėsh, a do tė pėrgėnjeshtonte?
Pėrgjigja, gjithashtu do tė ishte: jo.
LIGJET E GJUMIT
Njeriu nė kohėn kur ėshtė nė gjumė, siē thamė mė
sipėr, i nėnshtrohet ligjeve tė cilat shkenca nuk mund ti kuptojė. Pėr kėtė
arsye njerėzit janė pajtuar qė ti nxjerrin nga pėrdorimi i dialektikės
argumentet qė shohin nė gjumė. Asnjė njeri nuk bėn debat rreth tyre, sado qė
tė flitet pėr atė qė shohin njerėzit nė gjumė, ose qė nuk janė logjike.
Shumė shkolla filozofike kanė bėrė pėrpjekje qė
tė japin shpjegime, rreth atyre se ēfarė sheh njeriu kur ėshtė nė gjumė.
Por, tė gjitha dolėn pa rezultate konkrete, edhe pse kemi shumė thėnie dhe
shembuj tė shumtė qė rrodhėn nga shkenca e psikologjisė. Sdo mend se ėshtė
derdhur djersė e shumtė, janė angazhuar mjaft njerėz dhe shkencėtarė, por
pėrfundimi i tyre u bazua vetėm mbi supozime, ose trillime, prej tė cilave
njeriu nuk ka fare dobi. Tė gjitha ato thėnie nuk kanė tė bėjė me
realitetin.
Shkenca thotė: Koha mė e gjatė qė mund tė punojė
truri i njeriut, duke qenė nė gjumė, ėshtė shtatėmbėdhjetė sekonda. Vetėm
gjatė kėtij intervali, njeriu mund tė shohė ėndrra. Ndėrsa pėr ta
transmetuar njė ėndėrr, njeriut ndonjė-herė i duhet njė orė ose mė tepėr.
Duhet tė kuptohet se ky veprim ėshtė njė
transferim, nga njė gjendje nė njė gjendje tjetėr. Ai mund tė kuptohet edhe
si jetėsim i njė rregulli ose ligji, nė njė ligj krejtėsisht tjetėr. Kėtė e
pėrjeton secili njeri. All-llahu xh. sh. ėshtė i mėshi-rshėm me robėrit e
Tij, sepse shprehu Vullnetin e Tij qė ti tregojė njeriut qė ėshtė nė gjumė,
se ai (njeriu) transferohet nė botėn e vdekjes nė atė moment. Pra, kur ai
kthehet nė jetė (nga gjumi), domethėnė, All-llahu xh.sh. ia kthen atij
shpirtin pėrsėri nė trup. Pse bėhet kjo? Pėr arsye qė ta mėsojė njeriun, me
transferimin e jetės sė tij, prej njė ligji nė njė ligj tjetėr. Kur ne na
thuhet se nė ahiret do tė jetojmė pėrgjithmonė, ne kuptojmė se do tu
nėnshtrohemi ligjeve tė tjera, dhe nuk habitemi, sepse jemi mėsuar me kėtė
transferim!
Si mundet qė njeriu tė jetė i amshueshėm, apo tė
jetė i pėrjetshėm? Kjo jetė ka ligjet e veta tė cilat e pėrcjellin njeriun.
Pra, transferimi nga njė ligj nė njė ligj tjetėr bėhet ēdo natė, tek secili
njeri, duke mos e ndier ai fare kėtė ndryshim. Kthimi, pėrsėri, i jetės dhe
i ligjeve tė mėparshme bėhet me anėn e Fuqisė sė All-llahut xh.sh., tė cilat
na sundojnė ne, e ato ligje janė ligjet e zgjimit. Pastaj, pėrsėri biem nė
gjumė dhe pėrsėri transferohemi nė ligjin tjetėr.
Nuk mendoj se dikush prej atyre, qė deklaron vetėm nė emėr
tė shkencės, tė mund tė na shpjegojė se cilat janė ato ligje qė i
nėnshtrohet ai, nė momentin e rėnies nė gjumė. Tė na tregojė, gjithashtu, se
si mund tė shohė ai, kur i ka sytė tė mbyllur (nė gjumė)? Ose kur vrapon, e
ai ėshtė nė shtrat? Ose kur udhėton nga njė vend nė tjetrin, e ai nuk ka
lėvizur fare!?
Nga kėto pyetje mėsojmė se ekziston njė mbretėri tjetėr
(ligjesh) pėr njeriun, tė cilat ai akoma nuk i njeh, dhe nuk e di se si
veprojnė ato gjatė gjumit. Pra, paskemi ligje qė janė plotėsisht tė
panjohura, qė i pėrjetojmė gjatė jetės.
Pjesė nga libri "Jeta dhe vdekja"
|