Pėrkrenarja e Skėnderbeut
ėshtė bėrė tani pjesė e pandashme e heroit, aq organike sa nuk ka figurė
historike qė mund tė krahasohet. Ajo merrr vlera studimore edhe pėr shkak tė
varfėrisė sė relikeve qė e shoqėrojnė figurėn e Gjergj Kastriotit. Sot ne
kemi mundėsi tė reflektijmė ndryshe pėr tė gjithė kulturėn zyrtare
shqipėtare ku historizimi i vlerave esenciale tė personaliteteve dhe tė
gjuhės sonė ėshtė shpesh njė arritje antikombėtare e bėrė nga mjerimi
ideollogjik i profesorėve rrogtarė. Rakitizmi kultural i historianėve
zyrtarė sot nė tė gjithė botėn ėshtė pengesė pėr zgjidhjen e shumė enigmave
tė sė kaluarės. Antikja dhe e vjetra po bėhen mė enigmatike se kurrė nga
kultura alternative qė po trondit dogmat e katedrave universitare me
materiale tė mbajtur sekret mė parė.
|
Tė mos mjaftohemi kurrė
me aq sa dimė pėr tė shkuarėn e pėr mė tepėr pėr figurat mitike si
Skėnderbeu. Madhėshtia e tyre, pėrfshin plane tė dukshme e tė padukshme,
nganjėherė misterioze sepse pemėt madhėshtore i largojnė rrėnjėt dhe i
fshehin aq larg sa mendėsia e njė lulelakre nuk mund ti imagjinojė. Nuk
ėshtė meritė e jona asnjė zbulim i ri mbi Skėnderbeun, por e dritės qė ai ka
rrezatuar e vazhdon tė rrezatojė pėr tė plotėsuar madhėshtinė e tij tė pa
kuptuar plotėsisht edhe shpesh tė pėrfolur nga plebejt e historisė.
Historianėt qė kanė kontribuar deri tani nė njohjen dhe modelimin e figurės
sė Skėnderbeut vijnė nga fusha tė ndryshme por me bazė tė njėjtė, qė ėshtė
rikrijimi nėpėrmjet fakteve i njė realiteti sa mė konkret informativ mbi tė.
Pra, ata mund ta rikrijojnė realitetin mbi Skėnderbeut pėr aq sa kuptojnė
pėr reale, pėr aq sa ne dimė pėr kėtė botė ku jetojmė. Historiani
profesionist kėrkon tė hetojė tė shkuarėn me mendjen e tij tė pėrshpejtuar
moderne, pa kuptuar se historinė e kanė krijuar njerėz mbi nivelin mendor tė
tij. Historinė nuk e kanė bėrė studiuesit e historisė, por ato qė zotėronin
mistere dhe tė vėrteta qė nuk mund ti pėrballojė dot historiani. Kėtu do tė
pėrmendim faktin qė pikėrisht pėr historinė ato nuk preokupoheshin fare duke
e konsideruar si fushė ku nuk mund tė transmetohen mesazhe tė dobishme.
Misteri ishte dija e tyre e pėrcjellur nė kode pikėrisht qė kureshtarė si
profesorėt e sotėm tė mos e profanizonin e ta deformonin. Sekreti ishte
mėnyra e tyre pėr komunikim sepse pėr tė kuptuar tė vėrtetėn kozmike duhet
njė pėrgatitje gati mbi njerėzore. Mjafton tė mendojmė se sot nė erėn e
informacionit, opinioni publik di shumė pak pėr mekanizmat e vėrtetė qė
lėvizin botėn e sotme pėr mos thėnė qė ka mekanizma tė krijuar me qėllim qė
ta devijojnė e ta gėnjejnė atė. Sa zhgėnjyese ėshtė ideja se ajo qė
manifestohet, ėshtė e vėrtetė aq mė tepėr kur flitet pėr tė vėrteta
historike. Historisė i mbetet vetėm pluhuri i ngjarjeve, hiri i asaj qė
ishte dhe ti besosh ose tė mjaftohesh me historinė zyrtare, pozitiviste, do
tė thotė ta marrėsh hirin pėr dru tė padjegur. Sa e mjeruar duket arroganca
e historianit materialist shqiptar qė transformon misterin e jetės nė fakt
historik tė pėrshtatshėm pėr teoritė e tij ideologjike.
Sot ekziston njė
okultizėm teknologjik, okultizėm bankar dhe monopolizėm shkencor, ky ėshtė
misteri i kohės sonė moderne. Nė Mesjetė dhe nė Rilindjen Europiane
ekzistonte njė mister tjetėr, ai i mistikėve, tempullarėve, alkimistėve dhe
i ndėrtuesve tė katedraleve. Kjo botė u rrezikua nga dyndjet osmane dhe
Gjergj Kastrioti, si fisnik i asaj kohe, rrjedhimisht i ndėrgjegjshėm pėr
vlerat e saj, e mbrojti me vetėdije kėtė kulturė. Po tė pėrdorim njė
llogjikė tjetėr ultra historike ai ishte nga tė fundit tempullarė, ishte
pjesė e atij organizimi gjigand evropian i mjeshtrave qė nuk njohin kohėn, i
dijes mistike tė alkimistėve ku edhe fisnikėt shqiptarė tė mesjetės mund tė
kenė pasur pėrvojat e tyre jo mė pak inferiore se ato evropiane. Familjet e
princave tė mesjetės njiheshin si tė tillė pėr nivelin e kuptimit dhe
ruajtjes sė dijeve arkane. Princat shqiptarė tė atyre kohėrave bėnin pjesė
nė zinxhirin e madh evropian. Ruajtja e sekreteve ishte njė nga cilėsitė e
tyre prandaj gjenden pak materiale lehtėsisht tė kuptueshme pėr tė gjithė.
Kjo fushė ėshtė njė pjesė
e historisė sė Evropės mjaft e fshehtė me njė llogjikė tė veēantė kėrkimi me
vlera shumė specifike por edhe e denigruar shumė nga pozitivizmi dhe
materializmi i shekujve tė fundit, viktimė e tė cilės janė edhe njė pjesė e
historianėve. Nė kėtė fushė mund tė hyet nėpėrmjet simboleve dhe gjuhės sė
tyre, aq e dashur pėr mendimtarėt e asaj kohe. Ata flisnin
me gjuhėn e analogjisė sė kodeve,
stemave, qė i vendosnin nė veshjet e tyre, nė pėrkrenaret e tyre, qė
tregonin gradėn e caktuar tė evoluimit nė dijen, artin e madh tė asaj
shkence mistike mbarėevropiane, qė ishte edhe faktori i vėrtetė i bashkimit
tė asaj Evrope. Kudo qė shkonte njė kalorės, mbret, nė rastin tonė
Skėnderbeu, paraqiste simbolet
e
tij tė fisnikėrisė qė kishin njė
gjuhė
universale, gjuhė e njohur nga
fisnikėt por jo nga masat e
popullsisė.
Pėrkrenarja ishte njė objekt
me funksion tė tillė se
praktikisht
nuk mund tė mbahet nė kokė.
|
Njohėsit, gnostikėt ishin
mjeshtra tė dijes sė asaj kohe, tė dijes arkane (dije sekrete tė
antikitetit) tė shkallėzuar sipas nivelit tė njohjes nė fusha si ajo e
astronomisė, astrollogjisė, matematikės, alkimisė. Pėr kulturėn e shumė
studiuesve tanė pro fesionistė, alkimia ėshtė karikatura e kimisė. Por le ta
gėzojnė ata injorancėn e tyre, alkimia e asaj kohe ishte shkenca e evoluimit
total tė njeriut nėpėrmjet njė disipline tė caktuar, sekrete, privilegj i
kastave fisnike. Metalet qė ata kthenin nė ar dhe guri filozofik i tyre
ishte realizimi i vetėdijes totale, rezatuese dhe hyjnore. Njohja e kėtyre
sekreteve atje ėshtė shumė e vėshtirė edhe pėr faktin se kjo dije pėrdor me
qėllim njė gjuhė tė kodifikuar pėr tė devijuar kuriozėt e sipėrfaqshėm. Atje
ku mundi por edhe dėshira e ndryshimit tė vetvehtes, transformimit tė unit,
ėshtė premisė e parė qė ato sekrete tė dorėzohen shkallėshkallė.
Kastriotėt, midis lindjes
dhe perėndimit, mbanin stemėn e shqipes me dy kokė por e veēanta ėshtė se
Skėnderbeu mbajti veē saj, si personale, pėrkrenaren e famshme tė tij. Ēfarė
do tė thotė ai me ato dy brirėt e cjapit? Kujt i drejtohej ai me ato simbole
surrealiste dhe pėrse fisnikė tė tjerė shqiptarė pas tij ose njėkohėsisht me
tė nuk e mbanin atė simbol? Mos ndoshta duheshin merita tė caktuara pėr tė
mbajtur njė pėrkrenare me tė tilla simbole? Pėrse kjo pėrkrenare u
transportua brez pas brezi dhe u ruajt nė muzeun e Vjenės? Nė njė moment tė
historisė sonė tė diturit mund tė kenė munguar nė kėto troje, por nėpėr
Europė kanė ditur tė fshihen dhe tė mbijetojnė.
Po ti hedhim njė sy
Mesjetės me respekt pėr dijet dhe kulturat e saj, pa arrogancėn e tė diturit
modern dhe po ta pranojmė si tė mirėqenė filozofinė e asaj kohe do tė
zbulohen koiēidenca interesante. Duke pėrdorur edhe ne analogjinė si metode
studimi (ndėrkohė qė antikėt e pėrdornin
si metodė njohėse) do tė vėmė re se
nga astrologėt e asaj kohe shenjat astrologjike kishin tė bėnin
me njė domethėnie tė caktuar qė
lidhej me nivelin e dijes dhe llojit tė planetit qė e dominon atė. Pėr ta,
pra pėr mjeshtra nė nivele tė larta tė alkimisė dhe astrologjisė, dihej se
ai qė dominonte shenjėn e vėshtirė tė Saturnit ishte kalorės i dijes nė
nivel shumė tė lartė dhe pėr rrjedhojė mbante simbole nė funksion tė gradės,
nė rastin tonė bricjapin. Dijetarė dhe alkimistė tė asaj kohe e dinin midis
tyre se kapuēi i tejzgjatur dhe i pėrkulur qė ata mbanin, simbolizonte
bricjapin dhe i lejohej ta mbanin vetėm ata qė nė rrugėn e njohjes Arkane
dhe Ermetiste tė kohės e njihnin misterin e rimishėrimit. Kjo dije shpesh e
luftuar nga Kisha zyrtare, por edhe nga islamizmi zyrtar qė kanė deformuar
vlerat e Mesjetės dhe pėr qėllime dogme kanė errėsuar vlerat e atyre qė dija
i grinte mbi lindjen dhe perėndimin, njohėsit e tė vėrtetave kozmike.
Rėndėsia e veēantė dhe
njėkohėsisht sekrete e kėsaj shenje zodiakale, pra e bricjapit vjen nga
lidhja e saj me Saturnin. Nga ky planet sipas Ermetistėve evropianė edhe
lindorė shpirti fillon
rrugėn e tij drejt rilindjes,
rimishėrimit dhe duke kaluar sferat planetare arrin Hėnėn ku ndalon pėr tė
parė kozmosin nė pritje tė momentit dhe horoskopit tė pėrshtatshėm, nėse
mund tė shprehemi kėshtu, pėr tė rilindur nė botėn e mishit e tė kockės.
Simboli i bricjapit ka qenė i pėrdorur me kėtė kuptim edhe nė Orient, por nė
Perėndim ėshtė reduktuar nė figurėn e cjapit. Nė Mesjetė zakonisht ishte
edhe njė kombinim cjap-peshk (Saturni- Hėna). Nė kristianizmin e hershėm
Krishti u prezantonte nė imazhe fetare simbolikisht si peshk. Ai superoi e
sfidoi vdekjen. Nė imazhet mė antike babiloneze prezantohet njė cjap me
bishtin e njė peshku. Ky kombinim i dyfishtė kishte njė domethėnie tė thellė
Arkane. Bricjapi mbretėron nė tė vėrtetė si mbi njeriun e brendshėm ashtu
edhe mbi atė tė jashtėm, pra simbas mentalitetit tė asaj kohe njeriu Bricjap
simbolizon bashkimin e strukturės sė brendshme me tė jashtmen. Arritja e
kėtij uniteti ishte qėllimi i shkollave antike dhe mesjetare. Bricjapi
udhėhiqet nga Saturni, zoti i kohės, prandaj nė Antikitet kjo lidhet edhe me
shpatėn, qė mbron jetėn e dominon vdekjen. Njė gravurė veneciane e paraqet
Gjergjin me shpatė nė dorė dhe me pėrkrenaren tė mbėshtetur nė tokė.
Ekziston njė lidhje midis ndėrtuesve tė katedraleve dhe Bricjapit,
strukturave tė mėdha arkitektonike e tė numerologjisė indiane, misteret
Arkane tė Bricjapit ato i quanin makara.
Kjo ishte zgjuarsia
Arkane e Tempullarėve, mbrojtėsve tė Kristianizmit tė vėrtetė qė nuk ka qenė
as lindor as perėndimor ne esencėn e tij. Mund tė kujtojmė se Evropa e
hershme dhe e sotme e njeh Gjergj Kastriotin si mbrojtės tė Kristianizmit, i
vetėdijshėm edhe pėr vlerat mistike-
ezoterike tė tij.
Nė sistemet Kabalistike,
nė simbolet e letrave tė tarokut, gjejmė pėrsėri cjapin dhe e gjithė kjo do
tė mbetej njė lojė koiēidencash absurde po tė mos pėrdorim teknologjinė e tė
menduarit tė asaj kohe, analogjinė qė na fton ti shikojmė me shumė
kuriozitet e vėmendje simbolet e pėrkrenares sė Skėnderbeut. Ne nuk na
intereson se dikush i beson ose jo kėto teori mesjetare, por jemi tė sigurt
se me kėto mendėsi lindnin edhe vdisnin njerėzit e asaj kohe.
Pėr pėrkrenaren e
Skėnderbeut ka shume fabula e histori pėrsa i takon dhisė sė zgjedhur nga ai
si simbol. Pėr na duken jo fort bindėse po tė kemi parasysh pėrgjegjėsinė e
simboleve nė atė kohė dhe kotėsinė e tregimit tė kėtyre pėrrallėzave
popullore nė oborret fisnikėrore tė Evropės. Siē e dimė ishte njė Evropė
kristiane me themele tė dijes mistike ku respekti dhe njohja qė Skėnderbeu
gjente nė ato oborre vinte nga kėto vlera tė dijes qė ai pa tjetėr duhet ti
zotėronte. Ai mbante simbolin e cjapit pėr ato motive tė vlefshme okulte qė
pėrmendėm, nė shenjė grade dhe respekti, ai pėrfaqėsonte shkollėn shqiptare
okulte, njohėse dhe trasmetuese e traditės sė mistereve po aq antike sa vetė
shqiptarėt. Pas tij kjo shkollė ezoterike shkrihet.
Qė atėherė nė nuk e
gjejmė mė tė pėrdorur simbolin e cjapit ose dhisė dhe qė atėhere u ēorodit
dhe humbi vula antike e shqiptarėve e kėrkuar, dhe dėshiruar mė vonė nga tė
gjithė patriotėt.
(Nga revista "Milosao")
|