|
Njė ndėr krijimtaritė mė tė
lėvruara tė letėrsisė shqiptare, ėshtė edhe POEZIA. Gjini e letėrsisė ku
bota e brendshme, ndjenjat mė sublime, frymėzimi hyjnor... shprehen
pėrmes shkronjave tė cilat krijojnė vargje... vargjet, pastaj, shpalosin
mendime, mendimet krijojnė energji, energjia ndez dritat e dijės, rrezet e
artė tė sė cilės i japin ngrohtėsi zemrės, mendjes dhe shpirtit, e me kėtė,
edhe kuptim dhuratės mė tė shtrenjtė, vetė jetės.
Qė nga Lekė Matrėnga e Pjetėr Budi, kjo energji nuk u ndalė asnjėherė sė
hedhuri farėn e dijės, duke e kultivuar atė me dashurinė mė tė ēiltėr nė
shpirtin e pastėr e fisnik tė popullit shqiptarė. Duke i mposhtur tė gjitha
sfidat e kohės, kjo frymė e shpirtit tė popullit, xixat e saja tė arta, si
njė pishtar i shpresės, u bartėn gojė mė gojė, mendje mė mendje, zemėr mė
zemėr... brez pas brezi... nga kokat mė tė ndritura tė kombit si: Naimi,
Ēajupi, Mjeda, Asdreni, Shiroka... pėr tė vazhduar tek Fishta, Konica, Noli,
Migjeni... e deri nė kohėn tonė, duke u kthyer ai pishtarė nė flakadan tė
pėrhershėm qė tashmė nuk ka forcė nė botė qė mund ta shuaj fuqinė e zjarrit
tė tij...
Dua ta falėnderoj nga zemra mikun tim dhe poetin e mirėnjohur,
ADEM ZAPLLUZHA,
qė me pėrkushtim tė jashtėzakonshėm, vizitorėve tė kėsaj faqeje, por edhe mė
gjerė, do tua prezantoj disa nga poetėt mė tė njohur tė kohės sonė, e me
kėtė, do e plotėsoj e pasuroj edhe mozaikun e mrekullueshėm tė letėrsisė
shqiptare.
(www.sa-kra.ch)
Pėrgatiti:
Adem ZAPLLUZHA
ANTOLOGJI E POEZISĖ MODERNE SHQIPE
KRISTAQ
F. SHABNAI
Hyrje
Kristaq F. Shabani, IWA, WPS, XASTERON, UBE, ACLAC...,
poet, shkrimtar, studiues, estet i njohur jo vetėm nė Shqipėri, por edhe nė
vende tė tjera. Ėshtė shfaqur para lexuesit me libra tė veēantė nė tė
gjitha gjinitė, duke filluar me vėllime poetike, vėllime me skica e tregime,
novela, romane, publicistikė e tjera.
a. Vėllimet poetike: Pulsi i dhimbjes shqip,
(Il polso del dolore (Terapia della luce), The polse of pain, «Ο ΠΑΛΜΟΣ
ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ») (italisht, anglisht, greqisht) ; Seli nė qiejt (shqip,
anglisht, greqisht) A SEAT IN HEAVENS, ΕΔΡΑ ΣΤΟΥΣ ΟΥΡΑΝΟΥΣ); Vilarėt e
Verdhė, poemth; (shqip, greqisht)Oaz poemth (shqip, greqisht) («ΟΑΣΗ»);
Esmerka me topuz, poemė; I vij rrotull Pomonės vėllim poetik, Virtyti i
thyer(shqip, anglisht, italisht, greqisht) HUMILIATED VIRTUE, LA VIRTU
SPEZZATA, Η ΤΑΠΕΙΝΩΜΕΝΗ ΑΡΕΤΗ); Dy pronorėt, Elegji e Ėngjėllitpoemė,
(shqip, anglisht, greqisht), Elegy of the Angel Μνημόσυνο στον
Παναγιώτη Καλαχάνη; Gėzim i vjeshtės, Autumn Joy(shqip, anglisht);
Peneli i llavės pikturon e tjerė.
b. Vėllime me skica dhe tregime: Asfiksia e
shembsave, Profeti i liruar e tjerė.
Publicistikė: Jorgo Buka (Mbresa, Kujtime,
Artikuj) me bashkėautor, Intelekt 2001... 1,2; Jetari, Itinerari i
magjisė me bashkėautor, Perla, Profil i biskuar- Zagoria e tjerė.
c. Romane: Kryefjala e fatales, Trenjerėzori
dhe Nėnta, Lodrimi i madh i vdekjes, Shekulli i lotuar. Ka gati pėr
botim dhe gjashtė romane tė tjerė; nė proces botimi neoromanin Vilat e
Formacioneve (Drama e Globit nė njė copė letėr).
ē. Antologji poetike: Virtyti i gėnjyer ėshtė
njė antologji vetjake, e cila pėrmban nė strukturėn e saj kėto vepra: Era
e eliminimitanalitikė, Asfiksia e shembsave, skica e tregime, Atje ku
homazhojnė dallėndyshet skicim historik, Gėnjeshtra me unazė kritikė,
Virtyti i thyer vėllim poetik, Epigram i mortuar dhe shthurja e ėndrrės
vėllim poetik; Gėzimi i Vjeshtės, Livadhi i nuses pragnovelė,
Horoskopi, sipas shenjave zoodiakale tė Yjeve tė Dijes ese.
Refleks nė ujėvarė antologji poetike pėr
fėmijė: Sarushja (roman), Krimbakrepi i verdhė(komike me njė akt) si dhe
dy poemtha pėr pėr fėmijė.
Ėshtė autor dhe ideator i antologjisė poetike
Korsi e hapur 1 (shqip) dhe autor i Korsi e hapur (Open Lane) 2 (nė
trembėdhjetė gjuhė), i Antologjisė Poetike Universale KORSI E HAPUR (OPEN
LANE) 3, ku marrin pjesė poetė dhe poete nga 100 shtete si dhe i librit
Pegasiada1.
Ka marrė pjesė nė shumė antologji poetike tė
botuara nė disa vende si nė Mongoli, Indi, Greqi, Itali, Angli, Kore,
Brazil e tjerė si dhe nė shumė organizime ndėrkombėtare tė fushės sė
letėrsisė. Po kėshtu pėr veprimtarinė e tij letrare kanė shkruar shumė
personalitete tė botės letrare nė shumė vende.
Ėshtė themelues dhe President i LNPSHAPEGASI
ALBANIA, lidhje kjo moderatore me anėtarė nga 100 vende tė Botės. Ėshtė
impulsuesi kryesor i krijimit te LNPSHA PEGASI KOSOVA, kryeorganizuesi i
mjaft veprimtarive pegasiane dhe nė Kosovė. Ka shkruar mjaft artikuj dhe ka
dhėnė mjaft intervista nė median e shkruar brenda dhe jashtė vendit. Ėshtė
botues i mjaft gazetave periodike, si dhe i gazetės, revistės letrare Pegasi,
po kėshtu edhe i revistės PEGASI, BUKURIA DHE SHĖNDETI NĖ FOKUS; redaktor
i qindra librave dhe pėrkthyes i mjaft librave poetikė; ideator dhe
realizues i mjaft lėvizjeve letrare.
Ka pėrgatitur dhe realizuar katėr Simpoziume
Ndėrkombėtare me objekt tė veēantė pėr Letėrsinė dhe Artin si dhe ka
organizuar dhe drejtuar Kongresin e Parė Ndėrkombėtar tė LNPSHA PEGASI
ALBANIA dhe PEGASI KOSOVA. Ėshtė bashkėiniciues me PEGASI INTERNACIONAL
ALBANIA nė Manifestimin 100.000 POETĖT E ARTITĖT E BOTĖS PĖR NDRYSHIM.
Ka fituar shumė tituj nga ABI dhe IBC si dhe
ėshtė fitues i mjaft ēmimeve ndėrkombėtarė. Nė vitin 2011 u shpall nga ABI (SHBA)
Njeriu i vitit 2011. Sipas studiuesve, ėshtė njė zė i veēantė nė letėrsinė
moderne shqipe.
Ka pėrgatitur pėr botim dhe 40 vepra tė tjera nė
gjini tė ndryshme, duke pėrmbledhur dhe fushėn e studimit dhe tė mendimit
kritik. Del, sė shpejti, libri Maja Ēajupiane me bashkautor.
Libri KRIZANTEMĖ, Lulevjeshta verdhėbardhė
1, hajk paradoks dhe epigramim, ėshtė njė libėr i veēantė kontributi, i
cili, pėrveē lėvrimit specifik tė hajkut, ka dhe karakter tė mirėfilltė
shkencor, duke pasqyruar aftėsitė burimore tė gjuhės shqipe si dhe tė
prurjes sė neologjizmave vetjake nė kreativitetin e tij pėr pasurimin e
fjalėsit shqip. Ky libėr do tė pasohet me vėllimin e dytė, i cili ėshtė nė
pėrfundesė. Ka nė proces neoromanin Metafora e Zotave.
ALFABETI I DHIMBJES
( Shtat ore
Bus- te
Pėr- mend-ore
Plla-kate
Bande role
Por - trete
nė murin e ngritur
me Gurė DHIMBJEJE!
Po, po, vetė Dhimbja:
Fytyrė DH,
Sy qė dhembin,
Buzė qė i dridhen,
Duar rakitike,
por tė pazonja;
Kraharori herė mbushet me frymė
e herė jo
Si fizarmonikė vetėm me dy nota:
UH!
dhe OH!
)
Tė jetė vallė PULSI I DHIMJES?
Prishtinė, Barjam Curri, 1981
***
Udhėkryqi,
si njė rojė i pazot i rrugėve,
hedh Lakun e Ikjes nga tundimet
Ndjen tė fundmen rrahje tė ditės tragjike,
gjaku rrjedh nga pulset e prera
Gėrmat tė ngatėrruara
nė DITARIN E DHIMBJES hedh:
Pasmesnata tė var,
Pasmesnata tė merr
Njė kukuvajkė
vajton nė gjuhėn e saj,
Udhėkryqi karambolohet,
udhėkryqi kafkėn ēan
Gėrmat e vrara shpėrndahen
nė kurmin e rrugėve.
Inatēorret duart fėrkojnė
Etimologėt do tė vuajnė
U
dhė
kryq
i : Kryefjala e Dhimbjes!
Lliar Kastelan Gjirokastėr, 1989
LIGJĖRATA E DREJTĖ
Mendimi i prerė si sakat:
Orė pa akrepa,
vetėm me tik - tak tė rrallė,
zemėr me njė aortė,
me pak gjak.
Ditė me orė tė pėrgjumura
.
Largėsinė jo smund ta kapė.
Trembja ledhatohet si njerkė!
Podgoricė 1992
BANORE E RRETHIT TĖ TREMBĖDHJETĖ
Grindja: Rrethi i trembėdhjetė i shpirtit
Pasuri e grindjes: Fjala putanė
,
banon nė njė shtėpi tė vogėl,
Mėngjes e mbrėmje
me ndėrtesat pėrreth zihet:
I shan,
I pėrqesh,
I pret nė besė.
Fjala i zė qelb
Me tre nota zhurmuese
thyen katėr brinjė
nė Demonstratėn e Mallkimit.
G
d. a.
Kodimi me tė sakatepsurėn
me gjithė qejf
qesh!
Lliar 1991
+
=
Gremiset ėndrra
nga mallkimet e arta
+ pengohet nėna nga fėmija e barkut
=
Muzg i helmatisur
me dhimbje nė pore!
Gjirokastėr, 1992
GANXHAT
Mėrzitja
mė mbėrthen nė ganxhat esaj.
(Je lule, o i burgosur...).
Ganxhat e saj
tė shpojnė nė kraharor!
(Dhimbje mė tė madhe, se i plumbosur...)
Sjanė ganxha hekuri,
janė ganxha tė ndjenjave,
nuk sythojnė,
Nga ganxha tė tilla
kush tė shpėton?!...
Ura e Valbonės, 1979
NJOLLĖ
Nė livadhin e jetės time,
vure njė vazo me luleborė,
vetė me dorėn imcake...
Po vetė e shkule,
nė shpirt thellė, le njė njollė...
Ēajup, 1969
LARG
Lotėt mi dhe
nė sytė e blunjtė...
Afėr pikut tė diellit
ra njė yll i buavitur nga qielli,
Godet PULSI I DHIMBJES
nė kėmbanore jetime
Dervician , Dropull, 1987
MELANKOLIKE
Shpirti i mbėrthyer
si njė natė e zezė, sterrė!
Eja , o Orė e Ikjes,
nė arkivol druri mė merr
Pėlcet ligjėrimi
i ndjesės mė tė madhe tė Botės,
nė dhomėzat e shpirtit
ndizet QIRIRI
Qiriri i ndezur
me dyll zė poret e frymėmarrjes.
Pikė
pikė
pikėllim
Qiriri kėndon kėngė mbarimi,
pikėllimi zhvishet,
Unė nė shpirtin tim
vė njė Herioglife...
Gjirokastėr, 1991
MOSIKJE
Qesh i ngazėllyer,
si njė pulėbardhė fluturuese
Rrah krahėt e buzėqeshjes,
mi kap syri kaltėrues,
Nė retinė ngrė shtėpinė
e mosikjes
Kakavijė , 1997
TEJ POLEVE
Ecja vuan nga nervat,
pi hapa qetėsuese,
Gradat dhimbjes shtohen:
Nė njė lule tė shpėrthyer:
Petale shprese dhe lule gjembi!
Gjirokastėr, Mars 1997
E AKULLT
Ftohja
ka pushtuar
trupin e akullt,
Tashmė,
lule tė akullta
rrit trupi...
Kėrkoj
tė NGROHTĖN,
se gjej gjėkundi!..
Mars 1997
DIAMANTI
Shpirtin ia mbaj nė pėllėmbė,
shpirtin e gropėzuar nga dhimbja,
Me vargun tim e mund xhindin...
SYRI I SHPIRTIT ndrit si diamant!...
1995
PLASARITJE
Mermerin me lule
e vendosėn....,
Sa e pa syri,
mermeri plasi...
Nga mėnga e syrit
nxjerr njė AS...
Plasaritja kėrkon
Terapiė e Dritės!
Gjirokastėr, prill 1997
A
A buis nga lėvozhga,
A si krimb mėndafshi, 199.
Tė gjashtė gėrmat nė !
me gėrmėn e parė tėAlfabeteve tė Botės...
!?,;...: Lule e Mėrgimit.
IKJA kish Datėlindje 199..
KTHIMI: Kėrcėnim i largėt 2...
Tundin kokat...
Nuk i dridhet qerpiku A (sė)
A u jep sisė a (ve) foshnja...
Gjenevė, 1995
A MUND?!
Lutja mė pushton tė tėrin,
Fjala e lutjes mė pėrhapet nė trup,
Pasthirrma : Aman!... ,
pėrsėritet nė tejngopje
A mund, a mund?...
Preferoj njė shtrat tė Qiellit...
Tropojė, 1974
|
