Cilat janė vlerat e shkollės sė mesme ushtarake?
Para disa vitesh u eksperimentua nė Tiranė hapja
dhe funksionimi i Universitetit Ushtarak Skėndėrbej. Pavarėsisht se ajo u
shfaq si njė risi shpresėdhėnėse, koha vėrtetoi se nuk pati jetėgjatėsi.
Natyrshėm lind pyetja: Pse nuk pati jetėgjatėsi Universiteti Ushtarak?
Shumėkush mund tė reshtojė njė sėrė argumentash pse ai dėshtoi, madje edhe
mund ti arsyetojė ato, por kryesoja ėshtė se ideuesit e atij universiteti e
filluan ndėrtimin e shtėpisė nga ēatia dhe jo nga themelet; pa folur pėr
mos justifikimin e tij, bazuar nė mevojat e forcave tona tė armatosura pėr
kuadro tė atyre dy drejtimeve qė ai universitet pėrgatiste. Kėshtu qė,
shumica e atyre qė regjistroheshin nė Universitėtin Ushtakak Skėndėrbej
vinin nė plan tė parė interesin fitimprurės pėr jetėn, tė afėrt e tė largėt,
e shihnin atė si njė varjant ideal pėr arsimim tė lartė civil me shpenzimet
e shtetit. U bė deti kos. Veē kēsaj, duke marrė statusin e universitetit,
studentėt i dhanė vetes mė shumė liri se sa lejon disiplina ushtarake nė
shkollat ushtarake, sepse nė atė moshė e kishin tė vėshtirė tė pėrballonin
disiplinėn ushtarake, sidomos nė kushtet e tė mėsuarit universitar; kjo edhe
nga qė u mungonte ndjenja e kolektivitetit qė kanė moshatarėt e tyre tė dalė
nga shkolla e mesme ushtarake, kolektivitet, i cili nuk mund tė fitohet nė
shkollat e mesme civile. Pėr kėtė arsye universiteti iu pėrshtat disiplinės
sė tyre dhe, jo studentėt disiplinės qė kėrkon dhe duhet tė ketė shkolla
ushtarake e atij niveli. Mirėpo, pėrvoja e historisė ushtarake botėrore
tregon se, kuadro tė pėrgatitura nė kushte tė tilla, ėshtė e vėrtetė qė nuk
frigohen nga Zoti, por skanė besim tek shoku. Shkaku ėshtė se tė tillė
oficerė, tė dalė nga universitete ushtarake, pa u mėsuar dhe kalitur gjatė
adoleshencės me disiplinėn ushtarake dhe ndjenjėn altruiste tė ushtarakut,
nuk kanė ndonjė dashuri apo shkak tjetėr qė ta mbajė nė ushtri, veē pagės, e
cila nuk mjafton qė ai kuadėr tė pranojė tė sakrifikoi deri nė vdekje pėr
Atdheun; aq mė tepėr kur ata universitarė nuk vijnė as nga familje
ushtarakėsh. Me qejf ata duan tė jenė oficerė tė ushtrisė shqiptare, sidomos
sot qė jemi edhe pjestarė tė NATO-s dhe u jepet mundėsia tė pėrfeksionohen
jashtė shtetit, por ama, deri sa tė mos shkojnė nė luftė; mirėpo, porsa tė
shkojė nė fush-betejė dhe porsa tė krisė mitralozi dhe avjoni, mezi presin
qė ose ti largojnė ose tua mbathin kėmbėve. Qė tė kemi ushtri tė mirė,
duhet tė kemi oficerė me vlera tė veēanta tė mira, tė cilat fitohen nė
maksimumin e mundshėm nė shkollat e mesme ushtarake, nė periudhėn e
adoleshencės. Dhe ato vlera janė :
1) Aftėsia e punės nė grup: bashkpunimi,
konkurnca, aftėsia pėr tė reaguar me dhe pėr shokėt, kuptimi i nevojave tė
tė tjerėve;
2) Duke bėrė jetė grupi tė pandėrprerė
gjatė katėr viteve adoleshente konsolidohen virtyte, tė cilėt e bėjnė
njeriun mė tė fortė shpirtėrisht: ndershmėria, respekti, lojaliteti, besimi
nė forcat e veta, etika dhe sensi i drejtėsisė, tė cilat duhet tė jenė
vlerat formuese pėr ēdo kuadėr nė shėrbim tė shoqėrisė;
3) Pėrveē motivimeve qė mėsohen nė
shkollat simotra civile, nė shkollėn e mesme ushtarake kemi edhe njė formim
kompleks fizik tė nxėnėsit, etik dhe civil; ajo shkollė pėrmes kėsaj veēorie
jep mėsimet bazė pėr tu bėrė qytetar ekzemplar, njė produkt i pėrpunuar
qė nuk do tė ketė tė sharė;
4) Nė atė shkollė nxėnėsi do tė jetojė
njė pėrvojė tė mahnitėshme formuese, qė do ti mundėsojė tė fitojė ēdo lloj
sfide, qoftė nėse zgjedh karjerėn ushtarake apo profesion civil. E edukon
nxėnėsin pėr ti bėrė ballė ēdo lloj mundimi tė jashtėzakonshėm, urren ēdo
lloj gjelle delikate dhe ēdo butėsi tjetėr, tė cilat e bėjnė ta duan tė
gjithė ushtarėt, sepse mendon mė shumė pėr repartin se sa pėr vete, nė ēdo
veprim ai kqyr dobinė e repartit dhe jo dobinė e tij.
Si arrihet tė pėrfitohen kėto veti vetėm nė kėtė
lloj shkolle?
Arsimimi, pa e pasur zemrėn dhe shpirtin e
arsimuar ėshtė edhe kjo njė farė shkolle me dituri, por pa ndėrgjegje. A.
Shopenhauer
Ndarja e kėtyre adoleshentėve nga shtresat e
tjera tė shoqėrisė, ku krijohet njė formė edukimi me tė vėrtetė elegante dhe
e kulluar, i ruan ata nga vėrshimi i zakoneve dhe i sjelljeve tė kėqija, tė
cilat janė mė tė rrezikshme se sėmundjet ngjitėse. Dhe, ato qė pėrbėjnė
rrugėn e nevojshme tė formimit tė kėtyre nxėnėsve janė tradita dhe historia,
tė cilat nuk mund tė jenė nė tė tillė unison dhe kaq tė sistemuara si nė
kėto lloj shkolla.
Nė ndryshim nga shkolla e mesme civile, programi
i sė cilės tė pėrgatit vetėm mendjen (trurin), programi i shkollės sė mesme
ushtarake ėshtė i trefishtė: ai tė pėrgatit trurin, trupin, dhe zemrėn, duke
i dhėnė tė riut bazat fillestare tė dinjitetit personal dhe, qė nuk ėshtė i
ndarė nga bota civile, sepse kėto norma dhe regulla vinė nga kėrkesat civile
tė njerėzve tė thjeshtė. Kėto kėrkesa, tė cilat pėrbėjnė parimet elementare
tė jetės civile dhe ushtarake, janė: pastėrtia dhe regulli personal i vendit
nė tė cilin jeton, korrektėsia nė raporetet me njerėzit qė jetojnė nė tė
njėjtin komunitet, edukata dhe respekti mė elementar nė sjellje me njerėzit
(qethja, pėrshėndetja, mbajtja e veshjes por dhe e duarve nė xhepa etj). Me
njė fjalė, edukata esenciale bazė e ēdo personi dhe, veē kėtyre, atje
pėrfitohet njohja e hierarkisė, njohja e tė drejtave personale dhe, nė tė
njėjtėn kohė, vendosja nė ndėrgjegje e detyrave: asimilimi kolektiv, sensi i
kolektivitetit. Tė gjitha kėto influencojnė nė gjendjen emocionale tė tė
qenit ushtarak, tė cilat e orientojnė nxėnėsin nė mjedisin nė tė cilin ai
lėviz.
Nė kėtė shkollė, tė rinjtė ushtarakė mėsohen me
fillesat e para tė jetės ushtarake, e cila i jep secilit prej tyre bazat
fillestrare tė dinjitetit. Brenda kėsaj bote me kaq regull, nxėnėsi bėhet i
ndėrgjegjshėm pėr tė drejtat e tij, pa zbritur nga raporti mbi detyrat. Nė
kėtė mėnyrė ai arrin tė ndihet pjesė integrale e tė pėrkiturit tė njė
shoqėrie, tė njė ndėrgjegjeje dhe tė njė kolektivi qė rritet sėbashku. Duke
patur tė tillė edukim dhe bindje, ndaj dhe ata e duan me kokė njėri-tjetrin
dhe kanė besim tek njeri-tjetri. Si rjedhojė, kjo lloj shkolle i pėrgatit
shoqėrisė qytetarė tė rinj, qytetarė model. Duke qenė tė paisur me tė tilla
veti, tek oficerat e dalė nga kjo shkollė thyhet ēdo lloj opinioni para
dashurisė pėr atdheun, kudo qė ata tė shėrbejnė dhe nė ēdo pozitė qė do tė
ndodhen.
Njėkohėsishtė, oficeri, duke u bėrė ushtar qysh
nė adoleshencėn e tij, ai mendon se ėshtė shteti i atdheut tė tij ai qė e
bėri tė tillė, qė e bėri intelektual, qė e bėri tė respektuar, qė i dha
mundėsinė tė tregonte aftėsitė e tij tė lindura, qė i krijoi bindjen se ai
nuk mund tė qėndrojė jashtė ushtrisė, qė e mbushi me nderime dhe tė mos
kėrkojė nderime tė tjera. Si e tillė, krahasuar me paralelet e sotme civile,
kjo lloj shkolle bėhet model pėr shoqėrinė, nė ēdo drejtim, pasi ajo ka pėr
qėllim tė formojė tė rinj tė pėrgjegjėshėm, tė kompletuar me instrumenta tė
forta kulturore dhe sociale.
Duke qenė se kjo lloj shkolle, pėrveē procesit
mėsimor pėr dije, ka nė programin e saj 24 orėsh aktivitete tė
shumėllojshme kulturore-sportive dhe stėrvitje, duke zhvilluar tek nxėnėsit
shpirtin e grupit, tė cilat nxit vlerat e solidaritetit, altruizmit, tė
miqėsisė dhe tė konkurimit tė drejtė. Mirėpo kjo hierarki vlerash i nevoitet
edhe organizmave humane mė kompleks siē ėshtė shoqėria, por edhe qelizave qė
pėrbėjnė kėtė shoqėri. Po ti shohim mirė, vlerat e botės ushtarake
pėrputhen shumė mirė me ato tė kompanive serioze private: korrektėsia,
respekti, ndershmėria, disiplina, besnikėria, pavarėsishtė se me njė
diferencė tė madhe nė dozė, duke pėrfunduar me marrjen e hapėsirės sė
duhur, si nė botėn e parė edhe nė tė dytėn.
Mbi tė gjitha nė ato shkolla mėsohet energjia e
kolektivit, njė energji, e cila nuk duhet tė ngatėrrohet me thjeshtė
shoqėrinė e grupit. Ata oficerė qė kanė dalė nga kėto shkolla kanė treguar
se janė tė aftė qė tė arrijnė tė pėrfitojnė ato rezultate qė
individualitetet e vetme nuk do tė ishin nė gjendje tė vijonin vetėm. Kjo
ndodh sepse nė ato shkolla zhvillohet qysh nė adoleshencė ndjenja e fuqishme
e pėrgjegjėsisė, qė i bashkangjitet njė shpirti tė sakrificės dhe njė
bujarie ndaj tė tjerėve, tė cilėn shumė njerėz e ngatėrojnė me naivitetin.
Kėto pėrbėjnė vlerat mė tė ēmuara pėr kėta nxėnės. Nė kėtė mėnyrė, tė
studjuarit bashkė me stėrvitjen dhe tė mėsuarit bėhet jo vetėm burim i
vėrtetė i dijes, por edhe njė faktor i rėndėsishėm i rritjes morale dhe i
intelektit tė secilit veē e veē.

Si mendohet tė jetė shkolla jonė e mesme
ushtarake?
Edhe shteti ynė ka pėrvojėn e vet pėr ngritjen
dhe funksionimin e shkollės sė mesme ushtarake, kėshtu qė nuk fillohet nga
zero. Bazuar nė atė pėrvojė, por edhe nė pėrvojėn e shkollave tė ngjashme nė
vendet qė pėrmendėm mė lart, shkolla e mesme ushtarake e jona ėshtė e
arsyeshme tė jetė njė Shkollė e Mesme e Pėrgjithėshme Klasike Shkencore, tė
jetė pjesė e Komandės sė Doktrinės dhe Stėrvitjes e Ushtrisė sonė dhe
komandanti i saj, (ai edhe drejtor), tė jetė kolonel.
Pranimet nė atė shkollė tė jenė nxėnės qė kanė
mbaruar shkollėn 9-vjeēare, por edhe nxėnės qė mund tė kenė kryer njė vit
shkollė tė mesme dhe qė i kanė kompletuar kėrkesat pėr shkollė tė mesme
ushtarake klasike dhe shkencore. Do tė ishte mė se e arsyeshme qė pranimi nė
kėtė shkollė tė bėhet vetėm pėrmes konkursit, i cili tė konsistoi: test
mjekėsor, test psikopėrgatitor, test atletik dhe provim njohurish mbi
lėndėt, tė cilat do tė jenė objekt tė dy viteve tė para tė shkollės. Nė rast
se do tė ketė kėrkesa familjarėsh pėr tė sjellė fėmijėt e tyre nė kėtė
shkollė, kur kontigjenti i planifikuar nga buxheti i shtetit ėshtė
plotėsuar, ata mund tė pranohen (gjithnjė me konkurs), por me pagesėn e
familjes. Bazuar edhe nė pėrvojėn aktuale, nė kėtė shkollė nuk do tė ishte
gabim qė tė pranohen edhe vajza, por jo si nė rastin kur ato vinin nė
Shkollėn e Bashkuar tė Oficerave, me klasė mė vete, por sėbashku me
djemtė, sikundėr ėshtė edhe pėrvoja amerikane, apo ajo nė Akademinė e
Mbrojtjes. Nė rast se edhe Ministria e Brendėshme si dhe Shėrbimi
Inteligjent do tė dėshirojnė qė tė marrin kontigjente tė ardhėshme nga kjo
shkollė, kuptohet qė do tė financojnė pėr atė sasi nxėnėsish qė parashikojnė
tė marrin. Po kėshtu edhe pėr Ministrinė e Jashtme. Nuk duhet pėrjashtuar
edhe mundėsia qė nė kėtė shkollė tė konkurojnė edhe nxėnės nga Kosova,
qoftė me shpenzime familjare, por edhe me bursa nga Ministria e Mbrojtjes
(Qeveri) e Kosovės. Por kjo mund tė bėjė qė edhe familje shqiptare nė Mal tė
Zi, Maqedoni, Greqi, Preshevė, por edhe nga familjet nė emigracion dhe
diasporė, pasi do tė jetė njė nga shkollat mė cilėsore, e qė do tė krijoi
besimin tek ēdo familje shqiptare se, fėmija do ti bėhet jo vetėm i
kompletuar me dije dhe i aftė tė ndjekė ēdo fakultet nė ēdo universitet tė
vendit dhe jashtė tij, por nė radhė tė parė do tė formohet si qytetar tepėr
i edukuar, i guximshėm dhe i moralshėm, i dobishėm pėr vete, familjen dhe
shoqėrinė. Pra, ajo do tė shndėrohet nė shkollėn mė tė lakmuar pėr
shqiptarėt. Nė kėtė mėnyrė, dashje pa dashje, ajo do tė shndėrohet nė
shkollė kombėtare dhe e vetmia e atij lloji. Kjo do tė bėjė qė edhe numuri i
nxėnėsve tė vijė gjithnjė duke u rritur, gjė qė do tė kompesonte edhe
shpenzimet e shtetit.
Duke qenė se kemi pėrvojė pozitive nė drejtim tė
tė qenit shkollė e mesme klasike-shkencore-politeknike, dhe duke qenė se
ende nėpėr repartet e ushtrisė ekziston bazė e bollshme materiale jo vetėm
pėr kabinete mėsimore (ēdo klas tė jetė edhe kabinet), por edhe pėr ofiēina
dhe laboratorė pėr tė pėrgatitur kuadro (teknikė) tė mesėm tė ēdo profesioni
tė nevojshėm pėr ushtrinė, nxėnėsit e kėtyre klasave mund tė shkojnė
menjėherė nė Akademinė e Nėnoficerave, pas maturimit, dhe tė shėrbejnė nė
ushtri si teknikė, por edhe nė jetė civile. Meqenėse edhe objektet dhe
terrenet ekzistojnė ende, do tė ishte shumė i lehtė riorganizimi i saj.
Shkolla e jonė mendojmė tė jetė katėr vjeēare,
me qėllim qė viti i parė tė jetė pėr tė mėsuar nė pėrfeksion gjuhėn Angleze
me mėsues anglishtfolės, paralel me gjuhėn shqipe, me synim qė njė ose dy
lėndė nė secilin vit pasardhės tė zhvillohen nė anglisht, sikundėr ėshtė
pėrvoja turke. Pėrveē lėndėve shkollore tė pėrgjithshme qė zhvillohen nė
gjimnazet e tjera, tė pėrfshihet edhe njė kurs formimi i karjerės ushtarake,
ku formacionit sportiv ti jepet rėndėsi e veēantė. Cikli i studimit tė
pėrfundoi me marrjen e diplomės sė pjekurisė. Pranimi i pedagogėve tė bėhet
me konkurs nga vet komanda e shkollės, sipas njė programi tė paracaktuar dhe
me vlerėsim kompjuterik, njėsoj si dhe pėr nxėnėsit, me qėllim qė tė
eleminohet subjektiviteti dhe ndėrhyrjet. I vetmi kusht pėr pedagogėt qė do
tė konkurojnė pėr nė kėtė shkollė tė jenė aktualisht duke dhėnė mėsim nė
shkollat e mesme civile jo mė pak se dy vjet.
Qė nxėnėsit tė pėrgatiten me durimin larg
familjes (sikundėr ėshtė vepruar edhe me Aleksandrin e Madh) dhe tė forcojnė
gjithnjė e mė shumė dashurinė pėr shokun, duhet qė tė shkojnė sa mė rallė
pranė familjes; shkuarja pranė saj tė jetė njė lloj shpėrblimi pėr ata qė
janė tė shkėlqyer nė mėsime, sipas pėrvojės italiane, franceze dhe asaj
angleze.
Pas marrjes sė diplomės nxėnėsi mund tė vijojė
pėrgatitjen ushtarake duke bėrė kėrkesė pėr pranim nė Akademinė Ushtarake
tė Trupės nė Shqipėri ose edhe pėr nė akademitė pėrkatėse tė vendeve antare
tė NATO-s qė na afrojnė bursa ose tė drejta studimi me shpenzimet e shtetit
tonė, duke i paraprirė edhe me njė kontratė tė veēantė. Nė kėtė rast,
akademia nė tė cilėn ata pranohen u garanton disa lehtėsi pranimi nė raport
me ata qė vinė nga jeta civile, sikundėr mund tė jetė rezervimi i vendet pa
konkurs, etj.
Pėrveē kėsaj, sipas disa pėrcaktimeve rigoroze,
njė pjesė e tė diplomuarve do tė shkojnė nė Universitetin Shtetėror Shqiptar
pėr tu pėrgatitur specialist tė lartė pėr nevojat e ushtrisė, sipas
planifikimit tė saj, por me njė kontratė ligjore tė detyrueshme qė, pas
diplomimit tė shėrbejnė nė ushtri njė periudhė tė caktuar, dhe atje ku ka
nevojė ushtria. Kėshtu, nevojat e ushtrisė pėr oficerė tė armėve dhe
shėrbimeve tė ndryshme, si p.sh. pėr mjekė, diplomatė, inxhinjerė,
ekonomistė etj., kontigjentet tė merren mundėsisht vetėm nga kjo shkollė pėr
ēdo vit, ndėrsa kontigjentet pėr pilotė dhe oficera marine tė pėrzgjidhen
vetėm nga kjo shkollė.
Nė rastin tjetėr, ata qė e kanė kryer shkollėn
me shpenzimet e familjes, kuptohet qė janė tė lirė tė vendosin tė shkojnė nė
shkolla civile apo akademitė ushtarake. Nė rastin kur plotėsojnė tė gjitha
kushtet pėr tė pėrfituar bursėn nga shteti dhe dėshirojnė tė shėrbejnė nė
ushtri, shpenzimet do tė ishte e arsyeshme tua pėrballonte shteti. Nė
rastin kur ata nuk dėshirojnė tė shėrbejnė nė ushtri, janė tė lirė tė
shkojnė ku tė dėshirojnė.
Mund tė ndodhė qė nxėnėsi, i cili ėshtė maturuar
me shpenzimet e shtetit, por qė nuk dėshiron tė qėndrojė nė ushtri, ai mund
tė lejohet, por vijimin e studimeve tė mėtejshme e kryen me shpenzimet e
veta. Kjo duhet tė parashikohet nė kontratė qysh nė ditėn e pranimit tė tij
si kadet dhe, qė mos tė bėhet rrugė ky lloj largimi, mund tė parashikohen
detyrime financiare pėr familjen apo pėr vet personin, pasi ai tė dalė nė
jetė, duke ia llogaritur shpenzimet katėrvjeēare si njė lloj kredie bankare.
Nė kėtė drejtim mund tė ketė edhe kundėrshtime, por po ta shikojmė nė
aspektin e gjerė tė interesit tė pėrgjithėshėm, pėrsėri shoqėria jonė ka
pėrfitim, sepse ai do tė jetė kuadėr i lartė, i cili kudo qė do tė punojė
nesėr, nė shtet apo nė privat, ai do tė reflektoi vetitė e qytetarit model
dhe do tė jetė njė njė lloj reklame pėr shkollėn tonė dhe ushtrinė tonė.
Mund tė ndodhi qė, nisur nga nevoja tė ndryshme,
njė pjesė e maturantėve tė kėrkojnė tė marrin pagesė me tė mbaruar shkollėn,
duke kaluar nė Akademinė e Nėnoficerave ose nė atė tė Policisė, menjėherė me
pagesė. Kjo, sikundėr u shprehėm edhe mė lart, mund tė jetė njė prej
alternativave tė njohura dhe, duke qenė se ata janė maturantė tė kėsaj
shkolle pranohen nė ato akademi pa iu nėnshtruar testeve tė konkurimit si
dhe, kur ta kryejnė atė akademi, mund tė marrin njė ose dy grada mė lart se
kolegėt e tyre nėnoficerė qė vijnė nga shkollat e mesme civile.
Meqenėse ekzistojnė ende ish fushimet ushtarake
tė ushtrisė, (ai dimėror nė Feken tė Martaneshit dhe ai nė Karpen tė Kavajės,
por edhe ai nė Voskopojė), do tė ishte e arsyeshme qė tė shfrytėzoheshin
gjatė vitit mėsimor nga Shkolla e Mesme Ushtarake, ku tė zhvillohet program
i veēantė si, teori e praktikė armėsh, regullore ushtarake, qitje me tė
gjitha llojet e armėve tė kėmbsorisė, ngjitje alpinistike, not, skijim etj
aktivitete sportive qė i pėrkasin ushtrisė.
A ka kosto tė lartė hapja dhe mbajtja e Shkollės
sė Mesme Ushtarake?
Pėr tiu pėrgjigjur kėsaj pyetjeje le ti
drejtohemi pasqyrės sė mė poshtme.
Pasqyra e Shpenzimeve Vjetore Mesatare pėr 1
(njė) Nxėnės dhe 1 (njė) PR-1
Nr. Lloji Shpenzimit
Shpenzimi pėr 1(njė) student nė Lekė Shpenzimi pėr 1(njė) PR-1 nė
Lekė
Ishte nė 1992 Ėshtė
1 Veshmbathje
741 42 221 44 500
2 Paga dhe shtesa
25 229 783 366 000
3 Materiale fjetjeje
120 5 863 ---------
4
Ushqim 2 512
180 024 5 000
5 Enė kuzhine
182 -------
---------
6 Karburant
20 1 200 1
200
7 Kazermim, ujė, drita,
mirėmbajtje:
694
41 640 --------
8 Stėrvitje
142 7 100
8 200
9 Pagat dhe shtesat e stafit
pedagogjik dhe komandues:
2927
144 000 1 000
SHUMA 7364 561 831
425 900
Pėr 100 Nxėnės (PR-1)
736 400 561 83100 42 590 000
Aktualisht, nė Shkollat e Mesme Private, pėr njė nxėnės, pėr
9 muaj, vetėm pėr tė mėsuar, pa ushqim, paguhet: 250 000
Shėnim: Shpenzimet pėr njė ish nxėnės janė
llogaritur mbi bazėn e ēmimeve fikse tė vitit 1992 tė ish shkollės sė mesme
ushtarake dhe jo tė liberlizuara; ndėrsa ēmimet e kollonės sė dytė pėr njė
student, janė marrė mbi bazėn e shpenzimeve tė bėra pėr njė student tė
Universitetit Ushtarak Skėndėrbej pėr vitin 2009.
Sikundėr shihet nga pasqyra e mėsipėrme,
shpenzimet vjetore pėr njė nxėnės tė shkollės sė mesme ushtarake, qė ne
propozojmė, janė 139 931 Lekė mė shumė se shpenzimet e sotme vjetore pėr njė
Ushtar Profesionist, ose 1,3 herė mė shumė. Bazuar nė kėtė diferencė mund
tė themi se 100 nxėnės sė shkollės sė mesme i shpenzojnė shtetit sa
shpenzojnė 130 ushtarė profesionistė, gjė qė, po tė kemi parasysh
devotshmėrinė e nxėnėsve ushtarakė, nuk kemi ndonjė diferencė tė madhe.
Mirėpo, nė rast se do tė pranojmė qė tė pranohen edhe nxėnės me pagesė, mbi
numurin e nevojshėm tė pėrballuar nga shteti, duke paguar vetė familja,
kuptohet qė shpenzimet e shtetit pėr shkollėn do tė vinė duke u ulur
gradualisht. Sa mė shumė nxėnės tė pranohen me shpenzimet e familjeve tė
tyre, aq mė shumė do tė ulen shpenzimet pėr shtetin pėr mbajtjen e shkollės.
Sė dyti, duke qėnė se nxėnėsit e kėsaj shkolle do tė jenė tė grumbulluar dhe
tė organizuar gjatė ēdo ore tė vitit, kuptohet qė do tė kemi njė forcė
rezervė jo vetėm tė gatshme, por edhe mė cilėsore se njė efektiv i njėjtė me
ushtarė profesionistė, si dhe mė tė devotshėm nė tė gjitha drejtimet.
Cilėsia ėshtė sasi. Meqenėse ky ėshtė njė realitet i pakundėrshtueshėm,
shteti ynė le ti llogarisi nxėnėsit e kėsaj shkolle nė numurin e
pėrgjithėshėm tė ushtarėve profesionistė qė duhet tė ketė ushtria e jonė,
dhe kėshtu shpenzimet qė do tė bėnte shteti nuk i kalojnė caqet e
shpenzimeve tė planifikuara pėr mbrojtjen, edhe nėse hapet dhe funksionon
shkolla e mesme ushtarake.
Pėrfundime
Me kėtė shkrim nuk kemi pėr qėllim tė ndėrtojmė
njė teori tė re, por njė riaktivizim i njė tradite kombėtare, traditė e
ngjashme me shumė shtete Euroatllantike, nė pėrqasje me ristrukturimin e
forcave tona tė armatosura, nė pėrputhje me kėrkesat dhe standartet e
ushtrive tė NATO-s.
Qė tė kemi njė ushtri sa mė tė denjė, qė tė
qėndrojė krah pėr krah me ushtritė e aleatėve tanė, duhet tė kemi njė korpus
oficerash tė niveleve tė tyre, nė tė gjitha drejtimet. Dhe kjo nuk arrihet
kollaj. Pėrvoja e kėtyre viteve e ka vėrtetuar kėtė difekt tonin. Prandaj,
tė gjitha nevojat e pėrvitshme pėr oficera nė Akademinė e Trupės, (e cila do
tė ishte mirė tė pėrgatiste vetėm oficera tė nivelit deri nė kompani,
ndoshta dhe batalion), ėshtė mirė tė merren vetėm prej shkollės sė mesme
ushtarake. Nė kėtė mėnyrė, pas njė periudhe, maksimumi dhjetė vjeēare, ne
krijojmė elitėn e re ushtarake dhe eleminohet praktika njėzet vjeēare e
deritashme e reformave tė pėrvitėshme nė ushtri, e cila i mban nė stress tė
pėrhershėm oficerat dhe nėnoficerat.
Pėr nivele mė tė larta pėrgatitjeje tė oficerave
le tė vijohen studimet nė akademitė e ushtrive aleate, pasi nevojat tona tė
pėrvitshme pėr oficera, nė sasi, do tė jenė gjithnjė shumė tė vogla. Nė kėtė
mėnyrė, cilido shqiptar qė do tė ketė dėshirėn tė shėrbejė nė ushtri, qoftė
si oficer komandues ose specialist i lartė apo i mesėm, nė tė gjitha llojet
e armėve dhe shėrbimeve, qoftė si pilot helikopteri apo avjoni luftarak,
qoftė si oficer dhe inxhinjer marine, qoftė si mjek etj., duhet ta fillojė
edukimin prej shkollės sė mesme ushtarake, maksimumi prej moshės 14 vjeēare.
Bazuar nė faktin se ushria e jonė ėshtė
shndėruar nė ushtri profesioniste, del domosdoshmėri qė niveli i
nėnoficerave tė ushtrisė sonė tė jetė shumė mė lart se sa ėshtė sot dhe, tė
flasim hapur, aktualisht niveli i tyre nuk ndryshon shumė nga ai i ushtarit
profesionist. Si rjedhojė, tė gjitha nevojat e pėrvitshme pėr nėnoficerė,
(pėr tė gjithė llojet e armėve, shėrbimeve dhe ata teknikė), do tė ishte
shumė mė e arsyeshme tė merren nga shkolla e mesme ushtarake. Mos harrojmė
qė nė ushtritė profesioniste, nėnoficeri ėshtė shtylla kurizore e ushtrisė.
Mbėshtetur nė sa mė sipėr, del qė shkolla e
mesme ushtarake e ardhėshme do tė ketė njė sasi tė konsiderueshme nxėnėsish,
e justifikueshme pėr tu riaktivizuar, pasi prej saj do tė merren tė gjitha
kontigjentet e nevojshme, tė pėrvitėshme pėr nėnoficerė komadues dhe
teknikė, pėr oficerė komandues dhe specialiste tė lartė tė tė gjithė
drejtimeve tė nevojshme pėr ushtrinė, pa folur pėr Ministrinė e Rendit etj.
Duhet ndėrtuar kjo shkollė qė ndjenja e
dinjitetit ta shoqėrojė ushtarakun tonė ēdo ditė, ēdo moment, nė mėnyrė qė
ata tė mos ndihen mė poshtė, nė ēdo drejtim, me kolegėt e tyre tė ushtrive
tė tjera tė NATO-s. Tė turpėrosh atdheun tėnd, ėshtė njėlloj sikur ta
tradhtosh atė, thotė Viktor Hygo.
Nė kushtet e ekzistencės sė njė ushtrie tė
vogėl, por shumė cilėsore, mos funksionimi i shkollės sė mesme ushtarake
ėshtė njėsoj sikur ti thuash ushtrisė: prit, mos u rrit!
FUND
(PJESA
E PARĖ)
|