Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

 
Vegėza

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZĖRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

NACIONALE

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRĖ

ZĖRI I AMERIKĖS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHĖNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Psikologji 3 - LIRIA NUK MĖSOHET ME METODA QĖ TĖ ĒOJNĖ NĖ BINDJE

http://revistapsikologji.com

       LIRIA NUK MĖSOHET ME METODA QĖ TĖ ĒOJNĖ NĖ BINDJE

A na bėn frika pėr tė bėrė gabime tė ndihemi tė pafuqishėm? Sa na bllokon dhe na ngadalėson ndjenja jonė e pamjaftueshmėrisė? Sa nga ajo qė bėjmė nxitet nga dėshira pėr miratim? Shpesh nuk arrijmė tė jemi nė lidhje me dėshirat tona reale, sepse ato janė tė mbytur nga paragjykimet dhe detyrat.

 

Kriza arsimore qė po kalojmė

Po kalojmė njė periudhė transformimesh tė mėdha nė tė gjitha nivelet. Tė mendosh akoma se kjo ėshtė bota mė e mirė qė mund tė presim, do tė thotė tė mos e kuptojmė se kriza mjedisore dhe ekonomiko-financiare qė po pėrjetojmė ėshtė vetėm pasqyrimi i njė krize tė paprecedentė njerėzore. Po e vė nė rrezik mbijetesėn e planetit tokė dhe tė atyre qė jetojnė nė tė. Prandaj, analiza e asaj qė ėshtė bėrė deri mė tani, veēanėrisht nė fushėn e arsimit, ėshtė e nevojshme duke pasur parasysh rezultatet qė ka dhėnė.

Modelet tona aktuale arsimore priren tė klasifikojnė dhe gjykojnė gjithēka qė bėjmė. Nė shkollė ajo qė prodhojmė vlerėsohet sipas njė shkalle numerike. Nė shtėpi, edukimi shpesh jepet ende me urdhra, qortime, ndalime dhe ndėshkime. Shpėrblimet shkojnė pėr “mė tė mirėt” dhe ndėshkimet shkojnė pėr “budallenj”. Ne mėsojmė se duhet tė fitojmė dashurinė dhe vlerėsimin e tė tjerėve, besimin e tyre. Ne mėsojmė tė jemi tė varur, tė urtė dhe tė bindur. Prandaj ėshtė e nevojshme tė jemi tė vetėdijshėm se njė marrėdhėnie e bazuar nė frikė bėhet direktive dhe shtrėnguese, duke prodhuar zhgėnjim dhe pakėnaqėsi te individi qė mund tė ēojė, pėr ata qė rebelohen, nė dhunė dhe varėsi tė llojeve tė ndryshme. Nė njė kontekst tė kėtij lloji ne jemi rritur pa i dhėnė shumė rėndėsi asaj qė ndodh brenda nesh. Kjo ėshtė arsyeja pse ne priremi tė shkėputemi nga brendėsia jonė, e cila nuk korrespondon me atė qė kėrkohet nga bota e jashtme. Ne nuk mėsojmė se si tė komunikojmė me zemėr dhe pėrdorim qėndrime dhe fjalė qė na largojnė nga jeta. Ne pyesim veten nėse ajo qė mendojmė ėshtė e drejtė apo e gabuar dhe pėrjetojmė njė dualizėm qė na ndan nė thellėsi tė qenies sonė. Pra, ne mbetemi tė mbėrthyer nė frikėn dhe pasiguritė tona nė mėshirėn e asaj qė tė tjerėt kanė vendosur tashmė pėr ne.

Komunikimi jo i dhunshėm

Ne nuk jemi mė nė gjendje tė shprehemi dhe tė dėgjojmė njėri-tjetrin nė mėnyrė empatike pėr tė mos shfrytėzuar njerėzit, siē sugjerohet nga Marshall Rosenberg, krijuesi i Komunikimit Jo tė Dhunshėm (themeluesi i Shėrbimeve Arsimore tė CNVC – Qendra pėr Komunikim Jo tė Dhunshėm), i cili e pėrdor termin “jo dhunė” nė mėnyrėn se si e pėrdori Gandhi. Pėr njė kohė tė gjatė ka ekzistuar njė koncept piramidal nė renditjen e gjėrave, i cili ka pėrcaktuar njė sistem asimetrik nė marrėdhėniet midis njerėzve. Kjo krijoi themelet e vartėsisė dhe hierarkisė: njė model qė ka origjinė shumė tė largėt nė histori dhe kulturė. Jemi mėsuar ende tė mendojmė se ėshtė e natyrshme qė tė ketė dikė qė urdhėron dhe tė tjerė qė binden, edhe nėse ka kaluar pak kohė nga Kushtetuta e Republikės Italiane (1947), nė tė cilėn tregohet qartė se si tė ndėrtohet njė shoqėri nė tė cilat personi ėshtė nė gjendje tė ushtrojė lirinė e tij.

Magjistrati Gherardo Colombo e thotė me shumė forcė kur shkruan:

“Njė gjė ėshtė e sigurt: liria nuk mund tė mėsohet duke pėrdorur metoda qė tė ēojnė nė bindje” nė librin “Tė mėsojmė lirinė”, shkruar me mėsuesen Elena Passerini.

Sot, gati tetėdhjetė vjet pas rezolutės sė asaj Asambleje Kushtetuese, ėshtė mė e nevojshme dhe urgjente se kurrė tė kapėrcehen kėto koncepte tė vjetra nė mėnyrė qė tė gjithė tė gėzojnė dinjitet tė barabartė shoqėror, i cili shkon pėrtej dallimeve tė seksit, racės, gjuhės, fesė, opinionit politik. dhe tė kushteve personale dhe sociale tė parashikuara nė nenin 3 tė Kushtetutės.

Edukatorė tė aftė pėr tė ndryshuar botėn: shembulli i Arno Stern

Megjithatė ka pasur dhe ka njerėz qė besojnė dhe punojnė pėr tė ndryshuar situatėn duke filluar nga individi. Po flas pėr pionierė qė kishin njė ndjekės tė shkėlqyeshėm si Maria Montessori dhe Rudolf Steiner, pėr tė pėrmendur disa nga mė tė njohurit. Mendoj pėr “mjeshtra” tė jashtėzakonshėm si Mario Lodi, Don Milani dhe Gianfranco Zavalloni, por edhe njerėz tė tjerė qė me maturi dhe kėmbėngulje pėrpiqen ēdo ditė tė japin kontributin e tyre nė ndryshim: prindėrit, mėsuesit, edukatorėt, pedagogėt qė pėr tė parėt kanė Detyra e formimit tė brezave tė rinj por edhe ekonomistė, regjisorė, shkrimtarė…

Pedagogjia e tij revolucionare po fillon tė gjejė mė shumė konsensus sot kur, tashmė nė tė nėntėdhjetat, ai mund tė vėrė nė dispozicion mbi shtatėdhjetė vjet pėrvojė nė fushėn e arsimit. Ai ende punon pa u lodhur pėr tė shpėtuar fėmijėt nga standardizimi qė po i shtyp. Ai ende zhvillon kurse trajnimi dhe konferenca nė tė gjithė botėn duke folur pėr Edukimin Kreativ. Pedagogjia e tij kundėrshton kushtėzimin dhe varėsinė me njė rrugė drejt autonomisė sė individit dhe afirmimit tė potencialit tė tij tė veēantė. Pėr tė ndjekur kėtė praktikė edukative dhe pėr tė krijuar diēka tė re duhet tė fillojmė nga imagjinata jonė. Ėshtė e nevojshme tė tėrheqim diēka tek ne qė prej kohėsh ėshtė mbytur, zbutur, shtypur. Ekziston nevoja pėr njė ekologji tė fėmijėrisė siē propozon Andrč Stern (djali i Arno Stern): njė mėnyrė pėr tė shoqėruar fėmijėt qė nga ngjizja pėr tė zbuluar natyrėn e tyre tė vėrtetė. Ne duhet t’u japim hapėsirė atyre aktiviteteve shprehėse (teatėr, muzikė, pikturė, kėrcim) qė nxisin pėrfshirjen mė tė madhe tė shqisave.

Pra, ēfarė ndodh nė njė grup njerėzish kur, gjatė kryerjes sė njė aktiviteti tė tillė si piktura nė Closlieu, gjykimi pezullohet? Nė lojėn e pikturės (krijuar nga Arno Stern) piktura bėhet njė mjet edukimi dhe trajnimi pėr personin. Marrėdhėniet, tė ēliruara nga kushtėzimet dhe konkurrenca, i lejojnė individit tė realizojė veten mes tė tjerėve dhe jo kundėr tė tjerėve. Praticien (Shėrbėtori i lojės sė pikturės) sjell vėmendjen pėr pėrvojėn dhe rėndėsinė e procesit krijues, pėr kujdesin dhe pėrkushtimin pėr tė bėrė. Produkti pėrfundimtar nuk klasifikohet, diskreditohet apo lavdėrohet, por thjesht mirėpritet. Nė kėtė mėnyrė ju rikuperoni kėnaqėsinė pėr tė bėrė pėr veten tuaj dhe jo pėr tė kėnaqur tė tjerėt. Entuziazmi kthehet: impulsi qė drejton tė gjithė mėsimin tonė. Prandaj nuk ka programe tė paracaktuara pėr t’u ndjekur apo objektiva pėr t’u arritur. Ai i pėrgjigjet vetėm nevojės primordiale pėr tė shprehur njė gjurmė qė rrjedh nga thellėsia e kujtesės sonė organike (kujtesa e ndjesive tė regjistruara nė barkun e nėnės). Vendosja e kufizimeve, kryerja e ushtrimeve tė kopjimit me modele pėr t’iu referuar ėshtė ekuivalente me mohimin e individualitetit.