marsineshenj3

Ideja për rikthimin e jetës në Mars, nuk është ndonjë vizion i planifikimeve moderne. Mënyra e urbanizimit të një trupi qiellor është përshkruar që në vitin 1930, nga shkrimtari britanez William Olaf Stapledon, në romanin e tij shkencor-fiktiv, “Last and First Men”. Më 1942, shkrimtari Jack Williamson, në romanin e tij, gjithashtu shkencor-fiktiv, “Collision Orbit”, shpik fjalën “Terraformen” – mostër e ngjashme e planetit tonë, të cilën në mënyrë të detajuar, në vitin 1950, e përshkroi autori i njohur i veprave fantastike, Arthur C. Clarke në romanin e tij “The Sands of Mars”. Vepra me tematikë të tillë shkruan edhe autorë, si: Robert A. Heinlein – “Farmer in the Sky”, Isaac Asimov – “The Martian Way”, Stanley Robinson, në tri veprat e tij – “Red Mars”, Greesn Mars” dhe “Blue Mars”, si dhe shumë autorë të tjerë.

Dhe, vetëm në vitin 1960, filloi edhe NASA të interesohet për fenomenin e “Tarraformes”. Carl Sagan, në temën e doktoraturës, që e përgatiti në vitin 1961, përshkroi mënyrën e gjallërimit të Venerës, përmes “vaksinimit” të atmosferës së epërme të saj. Edhe James Lovelock, një shkencëtar i njohur dhe krijues i hipotezës “Gaia”, që nga vitin 1984 është duke u marrë intensivisht me mundësinë e ngrohjes së Marsit, që është edhe problemi kryesor për rivitalizimin e tij.

Në bazë të parakushteve të lartpërmendura, filloi edhe NASA të krijojë planet e veta për “Terraformen” e Marsit. Pas misionit të parë njerëzor, dhe pas përfitimit të oksigjenit nga dioksid karboni i atmosferës së Marsit, planifikohet edhe ndërtimi i një stacioni permanent. Për ndërtimin e këtij stacioni do të përdoren fluturake të mëdha transportuese, të cilat, pas zbarkimit, do të shërbejnë edhe si module për punë dhe banim, për ardhacakët nga Toka.

Pastaj, do të fillojë ndërtimi i “shtëpizave” me ajër (një sistem i thjeshtë ndërtimi, ku përdoret masa e butë plastike e cila fryhet me ajër) ose me qelq, ku do të fillonte edhe kultivimi i bimëve të para, të cilat më vonë do të shfrytëzoheshin edhe si lëndë ushqyese nga astronautët. Për t’u mbrojtur nga rrezatimet e mundshme, hapësirat banuese do të mbulohen me dhe të Marsit.

Gradualisht, duke e zgjeruar hapësirën e punës, do të përmirësohen edhe kushtet për punë dhe banim si dhe do të rritet edhe numri i stacioneve që do të mundësojnë ardhjen e më shumë astronautëve nga Toka. Në fillim, në hapësirat e mbyllta, ata do të fillojnë të kultivojnë, së pari algë e pastaj edhe bimë të tjera më komplekse. Kujdes të posaçëm do t’i kushtohet ambientit banues, i cili duhet t’u krijojë astronautëve atmosferë sa më të këndshme, si gjatë marrjes së ushqimit ashtu edhe gjatë kohës së pushimit dhe gjumit. Me rëndësi për këtë stacion, do të jetë edhe ndërtimi i hangarëve, ku do të vendosen “automjetet e Marsit”.

Pastaj do të fillojë faza përcjellëse për “Terraformen” e Marsit. Së pari do të ndërtohen stacione matëse përmes së cilave do të bëhet analizimi i sipërfaqes së Marsit dhe zbulimi i pranisë së ujit atje. Natyrisht që do të vizitohen edhe misionet e mëhershme, si: Viking, Pathfinder etj., të cilat ndoshta do të vendosen ne muzeun e parë marsian.

Sipas NASA-s, janë 4 detyra që njeriu duhet t’i zgjidhë për ta bërë Marsin planet të banueshëm:

- Të ngrihet temperatura, nga -50ºC në, së paku, +10ºC, që uji të mund të ekzistojë në gjendje të lëngët;

- Të krijohet atmosferë e dendur, e cila do ta mundësonte qëndrimin e ujit në gjendje të lëngët dhe do t’i mbronte gjallesat embrionale nga rrezatimet vdekjeprurëse;

- Pas ngritjes së temperaturës dhe krijimit të atmosferës, duhet që Marsi të ujësohet.

- Nëse arrihet që të ujësohen sipërfaqet e Marsi, atëherë ato do të ishin të përshtatshme për mikroorganizma të ndryshëm, por jo edhe për bimë. Mungon edhe kushti i fundit: oksigjeni dhe azoti, me të cilët duhet të pasurohet atmosfera e Marsit.

Vetëm pas plotësimit të këtyre kushteve, do të bëhet e mundur lëvizja e lirë e njeriut, pa ndihmën e rrobave dhe mjeteve hapësinore, mbi sipërfaqe të Marsit.

Ekspertët e NASA-s dëshirojnë që disa nga këta faktorë t’i zgjidhin me një rrugë. Pasqyrat e dimensioneve shumë të mëdha nga folie shumë të holla të aluminit, do t’i absorbojnë rrezet e Dellit, dhe ato, pastaj, do t’i drejtojnë kah polet e Marsit. Nën ndikimin e këtyre rrezeve, do të fillojë të lirohet azoti i ngrirë duke e pasuruar atmosferën e Marsit me të. Marsi fillon gradualisht të ngrohet dhe atmosfera e tij dalngadalë të dendësohet. Gjithashtu, nga uji i lëngët do të mund të rigjenerohet edhe oksigjeni, teprica e të cilit do të dërgohet në atmosferë. Në zonat polare, atmosfera do të “vaksinohet” me alga të kaltra, të cilat do të ndikojnë që të shtohet përmbajtja e oksigjenit në atmosferën e Marsit. Pastaj, do të fillonin të reshurat, uji i të cilave do të fillojë t’i mbushë kanalet dhe krateret, dhe nëpër shtretërit e lumenjve do të fillonte të lëvrinte jeta.

Pasi të krijohet atmosferë mjaft e dendur, do të fillojë edhe hedhja e disa llojeve të farërave, të ndryshuara gjenetikisht, mbi sipërfaqen e Marsit. Bimët, që do t’i rezistojnë të ftohtit dhe do të jenë imune ndaj rrezatimeve të larta ultraviolete, do të fillonin të mbijnë mbi sipërfaqe. Me rritjen e prodhimit të oksigjenit dhe azotit, Marsi, me kohë, do të ndryshohej deri në atë masë, saqë njeriu do të mund të qëndronte, jetonte dhe lëvizte mbi sipërfaqen e tij, pra, i lirë, sikurse në Tokë, pa ndihmën e rrobave dhe mjeteve tjera hapësinore.

Sesi do të zhvillohen gjërat dhe a do të realizohen këto plane, që tingëllojnë pak si utopike, shikuar nga këndvështrimi i sotëm është shumë vështirë të gjykohet, pasi që, sipas projektuesve të këtyre ideve, për rigjallërimin e Marsit nevojitet një kohë shumë e gjatë. Ata mendojnë se një vizion i tillë do të jetësohet, nëse shkenca vazhdon të investojë në këtë drejtim, brenda një periudhe kohore 800 – 10.000 vjeçare.

Megjithatë, shkenca vazhdon të lëvizë rrugës së vet, ngadalë, por me hapa të sigurt drejt procesit të pandalshëm, drejt zbulimeve të reja, pavarësisht nga mendimet, gjykimet apo spekulimet që drejtohen në adresë të saj. Ajo është edhe detyra e saj. Çdo zbulim i ri i saj, natyrisht që ka edhe defektet e veta. Prandaj, sesa do të jenë produktive investimet që bën ajo në hulumtimin e hapësirave të reja kozmike, do të na e paraqesin rezultatet e mëvonshme, të cilat faktori kohë do t’i vlerësojë, pavarësisht se ne, dhe shumë gjenerata pas nesh, nuk do ti përjetojmë.

Marsi gjatë evolucionit terraformues

Marsi pas procesit terraformues

Olympus Monsi pas procesit terraformues

MARSI NË SHËNJESTËR

(pjesa e tretë)