Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

TV KLAN

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

NACIONALE

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.AL

KOSOVARJA

https://telegrafi.com

“MENDIMET TONA MUND TË REGJISTROHEN” – ÇFARË JANË TË DHËNAT NERVORE DHE ÇFARË MBROJTJESH EKZISTOJNË NË BE?

Dhjetorin e kaluar, një ekip kërkimor nga Universiteti i Teknologjisë në Sydney, Australi zhvilloi atë që ata e quajnë një “sistem portativ, jo-invaziv që mund të dekodojë mendimet e heshtura”, për t’i kthyer ato në tekst.

Disa ekspertë argumentojnë se të dhënat nervore duhet t’i nënshtrohen mbrojtjes më të madhe, shkruan euronews.

Ekspertët thonë se ka nevojë për mbrojtje më të forta të BE-së kundër grumbullimit dhe rishitjes së të dhënave nervore, të mbledhura nga pajisjet e teknologjisë së trurit.

Pajisjet e teknologjisë së trurit tashmë në shitje mbledhin të dhëna nga truri juaj për të luftuar ankthin dhe depresionin, për të përmirësuar gjumin ose për të monitoruar fokusin tek studentët kur ata po bëjnë teste, transmeton Telegrafi.

Në shtator, Kalifornia miratoi ndryshime në Aktin e saj të Privatësisë së Konsumatorit që përfshinte më shumë mbrojtje për të dhënat nervore, duke e bërë atë një nga vetëm katër vendet për ta bërë këtë.

Një vështrim se çfarë të dhënash për trurin po mblidhen, çfarë të drejtash kanë njerëzit dhe çfarë po bën BE-ja në këtë zonë në zhvillim të mbrojtjes së të dhënave.

Çfarë janë të dhënat nervore?

Rafael Yuste, drejtor i qendrës NeuroTechnology (NTC) në Universitetin e Kolumbisë, e përshkruan neuroteknologjinë si çdo gjë që regjistron ose ndryshon aktivitetin e sistemit nervor të trurit.

“Shumica e këtyre teknologjive shihen në spitale, si makina elektroencefalograme (EEG) që mat aktivitetin elektrik në tru”, vazhdoi ai.

Këto makina dhe të dhënat që ato mbledhin, vazhdoi Yuste, bien nën ligjet mjekësore dhe kanë mbrojtje të fortë “në të gjithë botën”.

Në BE, pajisjet mjekësore i nënshtrohen vlerësimeve të konformitetit për t’u siguruar që plotësojnë kërkesat ligjore, sipas Agjencisë Evropiane të Barnave (EMA).

Pajisjet e emërtuara me “rrezik të lartë” duhet të marrin një opinion shtesë nga panelet e ekspertëve përpara se t’i jepet një shenjë e Konformitetit Evropian (CE).

Yuste tha se pajisjet e konsumatorit nuk kanë të njëjtat lloje mbrojtjesh, duke i bërë të dhënat që regjistrojnë të disponueshme për shitje.

“Këto të dhëna janë mjekësore, edhe pse pajisja mund të jetë më shumë elektronik i konsumit, kështu që ne mendojmë se ky duhet të jetë informacion shumë privat dhe duhet të mbrohet”, tha ai.

Në prill, Fondacioni Neurorights me bazë në SHBA, publikoi një raport mbi politikat e mbrojtjes së të dhënave të 30 kompanive të njohura neuroteknike të veshjeve.

Raporti zbuloi se kompanitë mund të ndajnë të dhëna me palët e treta dhe se shkalla në të cilën ato mund ose nuk mund t’i rishesin të dhënat, ishte e paqartë.

Çështja se çfarë mund të bëhet me të dhënat e mbledhura është diçka me të cilën rregullatorët dhe kompanitë po luftojnë, sipas Linda Clark, një partnere në firmën ligjore amerikane Morrison Foerster në Grupin e Sigurisë së Privatësisë dhe të Dhënave.

“Çështja është nëse ndonjë prej nesh mund të japë vërtet pëlqim kuptimplotë ose të informuar me këtë lloj të dhënash, ku mund të mos kuptojmë plotësisht se çfarë po kapet”, tha Clark.

“Kompanitë që po e mbledhin ende nuk janë të sigurta se për çfarë mund ta përdorin gjithashtu”, shtoi ajo.

“Mendimet tona mund të regjistrohen”

Në disa raste, Yuste tha se disa sisteme të inteligjencës artificiale (AI), mund t’i përdorin ato të dhëna nervore për të lexuar mendimet tona.

Dhjetorin e kaluar (2023), një ekip kërkimor nga Universiteti i Teknologjisë në Sydney, Australi zhvilloi atë që ata e quajnë një “sistem portativ, jo-invaziv që mund të dekodojë mendimet e heshtura”, për t’i kthyer ato në tekst.

Pjesëmarrësit në studim mbanin një EEG që regjistronte mendimet e tyre ndërsa lexonin në heshtje fragmente të tekstit.

Inteligjenca artificiale e ekipit, e quajtur DeWave, përkthen sinjalet EEG në fjalë dhe fjali nga të dhënat e mbledhura.

Yuste e quan këtë studim fillimin e asaj që mund të jetë “një përdorim sistematik i neuroteknologjisë, për të deshifruar gjuhën me aplikime të mëdha për tregun e konsumit”.

“Truri nuk është thjesht një organ tjetër i trupit, por është organi që gjeneron të gjithë aktivitetin tonë mendor dhe njohës”, tha Yuste.

“Mendimet, kujtimet, emocionet, imagjinata jonë… mund të regjistrohen”, shtoi ai.

Çfarë mbrojtjesh ekzistojnë në BE për të dhënat nervore?

Rregullorja e Përgjithshme e BE-së për Mbrojtjen e të Dhënave (GDPR) ka mbrojtje ekzistuese për të dhënat e konsumatorit, siç është e drejta për të hyrë në informacionin që mbahet për ju ose e drejta për të korrigjuar të dhënat tuaja personale, sipas Bojana Bellamy, presidente e institutit global të informacionit Qendra për Udhëheqjen e Politikave të Informacionit.

Bellamy beson se ligjvënësit duhet të përdorin legjislacionin tashmë në fuqi, ose GDPR ose rekomandime nga organe si Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik (OECD) për t’u marrë me të dhënat që mbledhin këto neuroteknologji të reja konsumatore.

“Ne kemi shumë ligje. Kur i bashkoni të gjitha, ka një grumbull ligjesh mjaft interesante që do të zbatoheshin për këtë në një mënyrë shumë gjithëpërfshirëse”, tha ajo.

Një studim i korrikut nga një panel ekspertësh në Parlamentin Evropian thotë se të dhënat neuro mund të shtohen në mënyrë eksplicite në një artikull të GDPR.

Gjithashtu thekson se duhet të ketë më shumë punë për të minimizuar rreziqet e neuroteknologjive që mbledhin këto të dhëna në të ardhmen, veçanërisht kur “përforcohen nga fuqia transformuese dhe transgresive e AI”.

Ekspertët sugjeruan që BE-ja të vendoste një seri përgjigjesh të matura, si studimi se si të dhënat e mbledhura mund të përdoren me AI, duke u mësuar njerëzve për rreziqet dhe përfitimet e neuroteknologjive dhe krijimin e një hapësire të dhënash të BE-së për të ruajtur të dhënat e mbledhura.