Njė ndėr krijimtaritė mė tė
lėvruara tė letėrsisė shqiptare, ėshtė edhe POEZIA. Gjini e letėrsisė ku
bota e brendshme, ndjenjat mė sublime, frymėzimi hyjnor... shprehen
pėrmes shkronjave tė cilat krijojnė vargje... vargjet, pastaj, shpalosin
mendime, mendimet krijojnė energji, energjia ndez dritat e dijės, rrezet e
artė tė sė cilės i japin ngrohtėsi zemrės, mendjes dhe shpirtit, e me kėtė,
edhe kuptim dhuratės mė tė shtrenjtė, vetė jetės.
Qė nga Lekė Matrėnga e Pjetėr Budi, kjo energji nuk u ndalė asnjėherė sė
hedhuri farėn e dijės, duke e kultivuar atė me dashurinė mė tė ēiltėr nė
shpirtin e pastėr e fisnik tė popullit shqiptarė. Duke i mposhtur tė gjitha
sfidat e kohės, kjo frymė e shpirtit tė popullit, xixat e saja tė arta, si
njė pishtar i shpresės, u bartėn gojė mė gojė, mendje mė mendje, zemėr mė
zemėr... brez pas brezi... nga kokat mė tė ndritura tė kombit si: Naimi,
Ēajupi, Mjeda, Asdreni, Shiroka... pėr tė vazhduar tek Fishta, Konica, Noli,
Migjeni... e deri nė kohėn tonė, duke u kthyer ai pishtarė nė flakadan tė
pėrhershėm qė tashmė nuk ka forcė nė botė qė mund ta shuaj fuqinė e zjarrit
tė tij...
Dua ta falėnderoj nga zemra mikun tim dhe poetin e mirėnjohur,
ADEM ZAPLLUZHA,
qė me pėrkushtim tė jashtėzakonshėm, vizitorėve tė kėsaj faqeje, por edhe mė
gjerė, do tua prezantoj disa nga poetėt mė tė njohur tė kohės sonė, e me
kėtė, do e plotėsoj e pasuroj edhe mozaikun e mrekullueshėm tė letėrsisė
shqiptare.
(www.sa-kra.ch)
Pėrgatiti:
Adem ZAPLLUZHA
ANTOLOGJI E POEZISĖ MODERNE SHQIPE
MET
GJERGJI
Hyrje
Ka lindur nė Tepelenė mė 20 prill 1937 nė njė familje patriotike. Ai
ėshtė banor i qytetit bregdetar tė Durrėsit. Babai i tij si kundėrshtar i
regjimit komunist u pushkatua nga regjimi komunist nė gusht tė 1945-ės.
I rritur me shumė vėshtirėsi dhe kufizime tė mėdha tė kohės,
me pėrkrahjen e miqve dhe dashamirėsve qė ia njihnin talentin, mbaroi
studimet e larta pėr gjuhė dhe letėrsi ruse, dhe emėrohet pedagog.
Nė 1958-ėn, boton pėr herė tė parė cikle me poezi nė gazetat e
asaj kohe si Zėri i Rinisė, Drita, Ylli, Nėntori etj. Mė 1973 boton
tė parin vėllim me poezi: Kur maji zbret pėrmbi atdhe.
Ka fituar ēmime nė konkurse kombėtare.
Me pėrkrahjen e Sami Vargut dhe disa shokėve, ka botuar e
drejtuar tė parėn gazetė lokale ADRIATIKU tė qytetit Durrės.
Pėr bindjet e tij mė 1974 ,me vendim tė Sekretariatit tė PPSH i
hiqet e drejta e fjalės dhe e shtypit. Pushohet nga arsimi dhe lihet dhjetė
vjet pa punė familjarisht qė tė vdiste urie me rrėnjė e bina. Pas stazhit
dhjetė vjeēar tė papunėsisė, dėrgohet nė fabrikėn e plastikės nė Durrės si
punėtor i pakualifikuar. Nė periudhėn e Lėvizjes demokratike, si njeri i
pa komprometuar u mobilizua pėr formimin e themelimin e Partisė
Demokratike.
Por, duke parė se ishte herėt pėr demokraci, nė vendin e tij,
ai emigroi me gjithė familje nė Itali, ku u aktivizua pėr sistemimin e
refugjatėve shqiptare nė mbarė Evropėn.
Nė Itali nė shumė televizione dha intervista dhe emisione pėr
Shqipėrinė, pėr tė shpjeguar situatėn nė Shqipėri. Nė RAI UNO, RAI DUE,
Canale Cinque. Formoi shoqatėn e JURISTEVE italianė pėr tė mbrojtur tė
drejtat e refugjatėve shqiptarė nė Evropė, tė cilėt mund tė kishin problem
me drejtėsinė. Pėr kėtė dhe emisione televizive nė Gjemani, Hollandė,
Zvicėr, etj.
Pėr kėtė qėllim, hapi edhe njė gazetė dy gjuhėshe Oltre ll
Mare, (pėrtej detit).
Pas tre vjetėsh, kur problemet e refugjatėve shqiptarė u
qetėsua, mobilizohet vullnetarisht pėr sistemimin e refugjatėve nė botė: nė
Afrikė, Azi, Amerikė tė jugut.
Kėshtu frekuenton njėqind e dyzet e tre shtete tė botės pėr
sistemimin e fėmijve refugjatė, arsimimin e tyre, dhe ruajtjen e gjuhės e
traditave tė tyre nacionale. Ka pėrkthyer shumė libra tė autorėve botėrorė
nė shqip si dhe disa autorė shqiptare nė disa gjuhė. Ai ka hapur tė parin
siguracion privat nė Shqipėri mė 1991. Sot Met Gjergji ėshtė nė pension
pleqėrie, por rrugėtimin e bukur letrar e vazhdon dhe krijon, por edhe
pėrkthen autorė tė ndryshėm tė huaj, e i sjell para lexuesve nė gjuhėn
shqipe.
Met Gjergji ka botuar derti mė tani kėto vėllime:
1. Kur maji zbret pėrmbi atdhe (poezi)
2. Qė kur dhelpra hodhi lumin (pėrralla)
3. Afrikė, dertet e mia (poezi)
4. Me atlaset e kombit (poezi)
5. Hapėni dyert dhe mua (poezi)
6. Krenari qė sfidon yjtė (poezi)
7. Kur shqiptarėt... (poezi)
Shėnim:
Autori M. Gjergji ka nė proēes botimi edhe disa vėllime me poezi
dhe pėrralla.
FUND DIMRI
Nuk ishin flokėt e borės,
Qė zbardhnin Korēėn ngado,
Por petlat e lule mollės
Ato, tė brishta ato!
Dita nga Lindja na vjen,
Natėn e sjell Perėndimi...
Bardhėsi mollėsh,refren,
Qė shėnon fundin e dimrit.
FLASIN LULET
(tim biri,Eadit)
Flasin lulet,flasin kafshėt,
Me blegėrima dhe ngjyra...
Nga fjalėt e hidhur padashur
U shkon e u vjen fytyra.
Qėndro me to dhe do marrėsh
Plot mesazhe mirėkuptimi,
Dhe pėrfundimi, ku do dalėsh,
Sdo jetė , po dhe imi.
E LINDURA NGA DALLGĖT
E tėra prej stėrkalash deti,
ajo mshfaq nė befasi:
Do tė jesh e Fidias a Rubenisit,-
i thashė ,me nurin qė ke ti.
Po lozonjarja buzėqeshi
Edhe ma ktheu me ėmbėlsi:
Po tė mos isha e njė tjetėri,
Dhe imi pse tė mos ishe ti?
Dhe humbėm dallgėve tė detit
Nė thellėsi, pa kthim , pa kthim!
UDHĖKRYQEVE TĖ GLOBIT
Udhėkryqeve tė globit
Shkoj e vij sthem asgjė.
Ai vetėm rrutullohet
Dhe unė lėviz me tė.
Po ku janė vallė njerėzit,
Pse nuk i shoh nudhėkryqe?
Ēėshtė kjo krokomė tersi,
Ky vajtim i trishtė qyqje?
Udhėt ndajnė, udhėt bashkojnė...
Udhėkryqet pikėpyetje!
Po njerėzit pėrse safrohen?
Pse kaq luftra, kaq urrejte?!
KITARA E THYERĖ
Qė kur ia thyen tastjerėn e natave,
Telat u shkrehėn e su ndihen mė;
Era i kuit nė zgavėr tė gojės,
Po asnjė me dorė se zė.
Trishtueshėm si Lugina e Lotėve
Me pahir i shtyn qė mbeten,
Nėn kataraktin e vrullshėm tė moteve
Dhe trysnisė shpėrfillėse tė jetės.
Sigurisht tė tjerė instrumenta
Do tė ngrenė a ulin sipare;
Por pa tė, ēėshtė e vėrteta
Ska lezet serenata korēare.
DHIMBJA
Ah, dhimbje, qė bėn njeri
E tė zbret me kėmbė nė tokė,
Dhe ngjall aq fisnikėri
Sa tė ngre vigan nė kohė...
E skalitura nė rrudha
E nė shpirtin pėrdėllyes;
Tė paēa nga herė nudhė,
Timonier,udhėrrėfyes!
FJALA
Fjala ėshtė uji,
Fjala ėshtė benzina;
Fjala ėshtė plumbi,
Leva edhe thika.
Fjala ėshtė mjalti,
Helmi dhe sheqeri,
Fjala bėn ringjalljen;
Parajsėn dhe ferrin.
Fjala ėshtė gjithēka
Dhe asgjė nga vlera;
Pasojė dhe shkak
Pėr ndodhi tė tjera.
Mars, 2016
|