Njė ndėr krijimtaritė mė tė
lėvruara tė letėrsisė shqiptare, ėshtė edhe POEZIA. Gjini e letėrsisė ku
bota e brendshme, ndjenjat mė sublime, frymėzimi hyjnor... shprehen
pėrmes shkronjave tė cilat krijojnė vargje... vargjet, pastaj, shpalosin
mendime, mendimet krijojnė energji, energjia ndez dritat e dijės, rrezet e
artė tė sė cilės i japin ngrohtėsi zemrės, mendjes dhe shpirtit, e me kėtė,
edhe kuptim dhuratės mė tė shtrenjtė, vetė jetės.
Qė nga Lekė Matrėnga e Pjetėr Budi, kjo energji nuk u ndalė asnjėherė sė
hedhuri farėn e dijės, duke e kultivuar atė me dashurinė mė tė ēiltėr nė
shpirtin e pastėr e fisnik tė popullit shqiptarė. Duke i mposhtur tė gjitha
sfidat e kohės, kjo frymė e shpirtit tė popullit, xixat e saja tė arta, si
njė pishtar i shpresės, u bartėn gojė mė gojė, mendje mė mendje, zemėr mė
zemėr... brez pas brezi... nga kokat mė tė ndritura tė kombit si: Naimi,
Ēajupi, Mjeda, Asdreni, Shiroka... pėr tė vazhduar tek Fishta, Konica, Noli,
Migjeni... e deri nė kohėn tonė, duke u kthyer ai pishtarė nė flakadan tė
pėrhershėm qė tashmė nuk ka forcė nė botė qė mund ta shuaj fuqinė e zjarrit
tė tij...
Dua ta falėnderoj nga zemra mikun tim dhe poetin e mirėnjohur,
ADEM ZAPLLUZHA,
qė me pėrkushtim tė jashtėzakonshėm, vizitorėve tė kėsaj faqeje, por edhe mė
gjerė, do tua prezantoj disa nga poetėt mė tė njohur tė kohės sonė, e me
kėtė, do e plotėsoj e pasuroj edhe mozaikun e mrekullueshėm tė letėrsisė
shqiptare.
(www.sa-kra.ch)
Pėrgatiti:
Adem ZAPLLUZHA
ANTOLOGJI E POEZISĖ MODERNE SHQIPE
MEVLUD
BUCI
Hyrje
Mevlud
Buci u lind mė 2 mars tė vitit 1951 nė Lukan tė Selishtės, Dibėr. Ka mbaruar
Shkollėn e Mesme Pedagogjike Luigj Gurakuqi (ish-Normale) Elbasan dhe mė
pas studimet nė Institutin e Lartė Pedagogjik tė Shkodrės, Fakulteti
Gjuhė-Letėrsi.
Ka punuar mėsues i gjuhės dhe letėrsisė shqipe e drejtues nė shkollat
Qafė-Murrė e Selishtė. Ka qėnė bashkėpunėtor i Institutit tė Gjuhėsisė e
Letėrsisė, Institutit tė Kulturės Popullore, Radio Tiranės e Radio Kukėsit
si dhe i gazetave e revistave qėndrore tė kohės. Nė gjimnazet Laknas, Yrshek
dhe Sadi Nuri tė Ndroqit ka dhėnė mėsim lėndėn e letėrsisė. Mė pas ka qėnė
zv. drejtor i shkollave tė mesme Mustafa Kemal Ataturk, Sandėr Prosi,
Kolė Jakova dhe Murat Toptani. Gjatė gjithė viteve tė punės nė arsim ka
qėnė mėsimdhėnės i dalluar, organizator dhe shef i departamenteve tė
shkencave shoqėrore, gjurmues, krijues, njohės dhe pasqyrues i traditave tė
brezave.
Ėshtė marrė me krijimtari letraro-artistike qė nė bankat e shkollės
sė mesme. Librin e parė me fabula e satira e botoi nė vitin 1997 me titull
Krushqia e korbit. Mė pas renditen shumė tituj tė gjinive tė ndryshme
letrare, mes tė cilėve: Udha e mirėsisė poezi, Metafora e shpirtit
aforizma tė krijuara, Thirrje njerėzore poemė liriko-epike, Drita
hyjnore publicistikė, Foleja e shqiponjės poezi pėr fėmijė, Koha
thėrret satira e fabula, Ylbere menēurie aforizma, Fjalor me shprehje e
njėsi frazeologjike dibrane, Prova shenjtėrie publicistikė, Bukuria e
universit tė besimit aforizma tė krijuara, Alegoria e Luznisė dhe gjuha e
zogjve, Udhėt e fisnikėrisė publicistikė etj. Nė proces botimi ka dhe
libra tė tjerė.
Mban Medaljet Naim Frashėri i klasit tė tretė dhe Mėsues i
dalluar, titullin Anėtarė Nderi i Diasporės Shqiptare dhe dėshminė
Anėtar i Kryesisė sė Lėvizjes Kombėtare Shqiptare.
PLIS I BARDHĖ, DRITĖ E ARBĖRISĖ
Kėsulė e bardhė, e bardhė si borė
kėsulė e bardhė si drita te reja,
me ty mbi kokė, me armė nė dorė
qėndruan tė parėt, trima nė beteja.
Kėsulė e bardhė, ti ngjan si lisi
rrėnjėt e tua janė nė tokė ilirie,
o njerėz tė Zotit, ky ėshtė plisi
me dritė atdheu, me zė lirie.
Nė kohėra e mote u mbajt betimi,
tokė e pėrgjakur provoi Herkulat,
mal i qėndresės janė fjala e betimi
Se lėshojmė dheun pa i ndėrrua kėsulat.
Se lėshojmė dheun pa i ndėrrua kėsulat,
nuk tutet jo shqiponja dardane,
plisi i bardhė i madhėshtoi kullat,
plisi i bardhė, beden nė tufane.
Plisi i bardhė, beden nė tufane
pa tokėn mėmė vallė a rritet lisi,
me dritė vetėtimash, me bekime nėne
mbi kokė ndėr mote qėndroi plisi.
Mbi kokė ndėr mote qėndroi plisi,
e thonė Torviolli, Prizreni, Tetova
te rrėnjėt e thella matet lisi,
me gjak vaditur u ēlirua Kosova.
Me gjak vaditur u ēlirua Kosova,
i shkruan baladat guri, deti e mali
me plisin e bardhė Isėn priti Vlora,
Me plisin e bardhė tek Smail Qemali.
Ku je o Azem, ku je dada Shotė
ku je Mic Sokoli, legjendė e trimėrisė
plisi i bardhė, uragan nė shqotė
plisi i bardhė, dritė e Arbėrisė!
GJITHĖ LULET E ZEMRĖS
Poeteshės, luftėtares trime, bijės humane tė Kosovės, qėndrestarės,
deputetes dhe intelektuales sė shquar, Flora Brovina.
Mblodha lulėzoje shpateve tė Gjalicės
e nė krah shqiponje ia ēova Drenicės,
mblodha lulėzoje maleve tė Sharrit,
po nė krah shqiponje stralltė Adem Jasharit.
Mblodha lulėzoje kur shkela Jutbinėn,
nėpėr krah shqiponje pėr Flora Brovinėn.
mblodha lulėzoje fushės sė Korabit,
krahėve tė shqiponjės hapur zemrėn labit.
Mblodha lulėzoje majave tė Kurorės,
e i thashė shqiponjės: Pėrulju diasporės!
Mblodha lulėzoje livadheve tė bjeshkėve,
mos pėrto shqiponjė, ēova arbėreshėve!
Mblodha lulėzoje trojeve arbėrore,
tė lutem shqiponjė, falua dėshmorėve!
E putha lėndinėn, mblodha lule tė kėngės,
pėr Flora Brovinė gjithė lulet e zemrės!
SOKOLESHĖ ARBĖRIE
Rukie Ramės, ish-mėsueses sė Pacit, bijės sė Bytyēit, Tropojės e Dardanisė,
persekutuar nga diktatura moniste.
Atje nė Bytyē shtrihet fshati i saj, Vladi
atje ku lundrojnė fort dielli dhe hana,
atje ku ballin ta puth stuhia, flladi
atje u lind dhe u rrit Rukie Rama.
A e keni parė se si e torturuan qelive,
a e keni parė se si qėndroi si titane,
mėsuesja shpirtartė, miss i bukurive
e urta, e thjeshta, motra tropojane.
Lotėt si breshėr mė pikuan nėn qepallė,
shpirti im ndez plot dufe stuhie,
zemra mu mbush me dhimbje e mall
pėr shqipen Dardane, motrėn Rukie.
Kryemonistėt kopukė dhe katilė,
kryemonistėt e tipit porsi Feēori,
montuan akuzėn si lubģ, si debilė
se ishin shkėrdhatė, ishin soj hamshori.
U stėrmundua motra brenda qelisė,
u gjakos, por qėndroi si lisi, si zana
ajo qė ishte komandante nė ballė tė rinisė,
me 108 ēika nė Brigadėn Gjelosh Rama.
Operativėt kopukė tė tipit Feēori,
operativėt shpirtliq e kryelanetė,
dėshmi e marrėzisė e gen horri,
kulēedra qė hanin bijtė e vet
Kalvari i dhimbjes mbeti i paharruar,
kalvari i dhimbjes, vrasjes sė rinisė
kalvari i himbjes nga monistėt e tėrbuar
i thėrret kohės, brezave e lirisė.
Vallė, a ka shpirt qė nuk loton
vallė, a nuk lotojnė dielli dhe hana
fjala dhe vepra qėndrestare rron, or rron
sokoleshė Arbėrie, Rukie Rama!
VEĒ TRIMAT DINĖ ME FALĖ*
E mori farėn nėna ime nė vendlindje, nė Luznģ
dhe i mbolli nė oborr, nė Lukan, dy mįna
kėto pemė shekullore mė ndezin mall e poezi,
pranė manave mė rishfaqet e shtrenjta, nėna
Ishte e urtė, ballėdjersitur, mendjehollė
ishte vėrtetė sofėr dhe kullė e besės,
motra e prijėsit popullor Haziz me grykėhollė,
motra e brezave, e vėllezėrve tė qėndresės.
U sulmua kulla, shtatėdhjetė burra nė rrethim
u dridh toka, shpati, llogori e zabeli
nė kullė tė Manukės bėnė betim
Haziz Manuka dhe Jashar Zeneli.
Dhe shkroi historia faktet porsi mali,
she shkroi historia baladėn e luftės:
Mu ke kulla na u vra gjenerali,
kala trimėrie shtėpia e Manukės
Mė vonė, mė 1944, nė dallgė edhe shqotė
kur u dha kushtrimi, fort u dridh kalaja
kulla e Manukės luftoi me top,
kulla e Ukės luftoi me mortaja
Dhe mbeti historia monument kujtimi,
dhe mbeti historia e ndritur nė ēdo mot,
Dritero Agolli, devolliu, trimi
shkroi romanin Njeriu me top.
Dy vėllezėr tė njė gjaku, lisa tė stuhisė
dy vėllezėr tė njė gjaku, tė egėr si lutajė**
dy vėllezėr tė njė gjaku nė troje tė Luznisė,
Manuka me top, Uka me mortajė
U pajtuan me zemėr nsofėr tvllazėrimit,
sot kėto fise kanė unitet tė rrallė,
ndėr shekuj e kohėra janė dritė e shenjtėrimit,
nderim pėr brezat, veē trimat dinė me falė.
*Fiseve vėllazėrore Manuka dhe Uka tė Luznisė, qė
mė 1944 luftuan kundėr njeri-tjetrit, Manuka me top
dhe Uka me mortajė. U pajtuan, u bashkuan, u falėn
nė emėr tė lirisė, tė gjakut, tė kombit. Kėtu, i madhi
Dritero, mori subjektin e romanit Njeriu me top.
Kjo ėshtė besa e Luznisė dhe luznakėve tė menēurisė
e tė trimėrisė. Pėrjetė vllau me vėlla!
**shtrėngatė, dallgė e fortėme shi dhe erė,
qė shemb shtėpia, shkul pemė.
MOJ DRENUSHĖ KOSOVE
Flokėt lėshuar ballit
si lulja n'majė t'genit,
belholla krah djalit,
moj ēikė e Prizrenit!
Fort tė ndrit nishani,
si gjerdan Gjakove,
moj lule fazani,
moj drenushė Kosove...
Kur ta preka ballin
diell t'tra mbi faqe,
fort ma ndeze mallin
moj molla nė baēe!
Sytė ēelin blerimet,
gjeni ēel prej gjenit,
balli tė puth agimet
moj ēikė e Prizrenit!
|