Njė ndėr krijimtaritė mė tė
lėvruara tė letėrsisė shqiptare, ėshtė edhe POEZIA. Gjini e letėrsisė ku
bota e brendshme, ndjenjat mė sublime, frymėzimi hyjnor... shprehen
pėrmes shkronjave tė cilat krijojnė vargje... vargjet, pastaj, shpalosin
mendime, mendimet krijojnė energji, energjia ndez dritat e dijės, rrezet e
artė tė sė cilės i japin ngrohtėsi zemrės, mendjes dhe shpirtit, e me kėtė,
edhe kuptim dhuratės mė tė shtrenjtė, vetė jetės.
Qė nga Lekė Matrėnga e Pjetėr Budi, kjo energji nuk u ndalė asnjėherė sė
hedhuri farėn e dijės, duke e kultivuar atė me dashurinė mė tė ēiltėr nė
shpirtin e pastėr e fisnik tė popullit shqiptarė. Duke i mposhtur tė gjitha
sfidat e kohės, kjo frymė e shpirtit tė popullit, xixat e saja tė arta, si
njė pishtar i shpresės, u bartėn gojė mė gojė, mendje mė mendje, zemėr mė
zemėr... brez pas brezi... nga kokat mė tė ndritura tė kombit si: Naimi,
Ēajupi, Mjeda, Asdreni, Shiroka... pėr tė vazhduar tek Fishta, Konica, Noli,
Migjeni... e deri nė kohėn tonė, duke u kthyer ai pishtarė nė flakadan tė
pėrhershėm qė tashmė nuk ka forcė nė botė qė mund ta shuaj fuqinė e zjarrit
tė tij...
Dua ta falėnderoj nga zemra mikun tim dhe poetin e mirėnjohur,
ADEM ZAPLLUZHA,
qė me pėrkushtim tė jashtėzakonshėm, vizitorėve tė kėsaj faqeje, por edhe mė
gjerė, do tua prezantoj disa nga poetėt mė tė njohur tė kohės sonė, e me
kėtė, do e plotėsoj e pasuroj edhe mozaikun e mrekullueshėm tė letėrsisė
shqiptare.
(www.sa-kra.ch)
Pėrgatiti:
Adem ZAPLLUZHA
ANTOLOGJI E POEZISĖ MODERNE SHQIPE
MIMOZA
THOMA AGALLIU
Hyrje
U lind mė 19 Korrik 1962, nė Tiranė. Shkollėn e mesme, e kreu nė Gjimnazin
50 Vjetori i Pavarėsisė nė Tiranė me rezultate tė larta.
Ka kryer Fakultetin e Infermierisė, si dhe Fakultetin Histori -
Filologji (Dega - mėsuesi). Ka kryer Masterin shkencor Menaxhim Publik dhe
Spitalor, si dhe Masterin shkencor pėr Menaxhim Mjedisi dhe Territori,
pėr shkencat Humane. Fillimisht, ka punuar si eksperte shėndetėsie (1983
2000), periudhė nė tė cilėn ka pėrgatitur njė studim me temė; Kujdesi
Infermieror dhe Edukimi shėndetėsor nė parandalimin e sjelljeve tė
rrezikshme pėr shėndetin tek Fėmijėt e shkollave 9 vjecare tė Tiranės
(2009).
Ka botuar Librin historiko- social Mbrojtja Ndėrkombėtare e
Minoriteteve (Shtator 2013). Nė kėtė libėr studimor, ligjėrohet,
sanksionohet, gjithė forca mendimore; argumentohet gjithė arsenali teorik
dhe veprimtaria praktike nė favor tė sė Drejtės Ndėrkombėtare tė
Minoriteteve, tė cilat, nė praktikėn historike botėrore, kanė qenė
produktore tė mosmarrėveshjeve, tė keqsjelljes, tė kundėrveprimit dhe tė
impulsimit, tė nxitjes sė invazioneve dhe luftėrave tė hapėsirave tė
ndryshme, deri nė Luftra gobale, sjellėse tė pasojave katastrofike e tjerė.
. Ky libėr vlen dhe pėr hapje tė vizionit individual dhe pėr leximin e
panoramės shqiptare tė emigrimit.
Ka punuar pėr njė periudhė tė gjatė, si Pedagoge nė Fakultetin
Publik tė Infermierisė nė Universitetin e Tiranės, nė LėndėnAnglisht
Mjekėsore (2004- 2010). Mė vonė ka punuar Pedagoge nė Fakultetin e
Infermierisė nė Universitetin Kristal, si dhe nė Universitetin
Mbretėresha Geraldinė (2005-2012), me Filiale nė Tiranė, Lushnjė, Durrės,
Fier, Burrel. Rrėshen, duke ligjėruar pėr shume Lėndė mjekėsore.
Gjithashtu ka dhėnė leksione ne ISPU ( Instituti i studimeve
Parauniversitare), nė Lėndėt Histori Gjeografi.
Duke u zgjedhur disa mandate kėshilltare Bashkie nė Tiranė, ka
qenė disa herė Anėtare e Delegacionit Shqiptar pėr Qarqet Rajonale tė
Evropės (Expert), Strasbourg.
Aktualisht punon, si Drejtor Drejtorie Bashkia Tiranė.
Letėrsia ka qenė pasion i saj i pandarė, qysh nė vitet e
shkollės sė mesme, por vendosi ti botojė nė libra dhe median e shkruar
vitet e fundit poezitė dhe shkrimet e saj.
Ėshtė autore nė poezi, Esse, Skica, Publicistikė nė Suplementet
e Pena Shqiptare , nė gazetėn Telegraf, e vlerėsuar me ēmim tė Parė
pėr Esse, nė garėn pėr Personazh Viti, pėr vitin 2014.
Autore nė Gazetėn letrare Muzgu dhe Kolanėn Antologjike (12
Vėllime); nė Antologjine Poetike 2013 Korsi e hapur (anglisht,
italisht); nė Antologjine Poetike 2014 Korsi e hapur (anglisht,
italisht); Si autore nė poezi, esse, publicistikė ka shkruar nė Revista,
gazeta si; nė gazetėn Shekulli, Telegraf, Tirana Observer, Obelisk,
Drita, Muzgu, Nacional, Fjala e lire, Bashkimi Kombėtar,
Dituria, Pashtriku, Kosova Lindore, Horoskopi, Revista "AlbPlanet,
Zemra Shqiptare etj.
Autore pjesėmarrėse nė librin e Prof. Murat Gecaj Pėr ju
krijuese dhe Me shpirt dashurie.
Reēezente e njė vėllimi poetik Magjia e Mjaltimit(Maj 2013).
Pjesėmarrėse nė veprimtari tė ndryshme letrare dhe organizatore
e disa veprimtarive letrare e shoqėrore me Lidhjen Pegas Albania nė Tiranė
si; 100 mijė Poetėt e Botės pėr ndryshim, Dita botėrore e Librit, Orė
Letrare nėpėr shkolla tė Tiranės me poete tė Lidhjes Pegas, aktivitete
Letrare nė Gjakovė, Prishtinė, Dragash etj. E vlerėsuar me ēertifikata tė
ndryshme Mirėnjohje, si nė Dragash, Durrės, Tiranė etj. Intervistuar dhe
vlerėsuar nga Media e shkruar dhe vizive si: TV Klan, "TV Planet, Radio
Tirana, Gazeta Telegraf, etj. Disa tituj ese-sh tė botuara janė; Kur
flasin ėndrrat
, Diversitet ndjenje, Tė besosh
, Jeta Ky privilegj i
guximshėm, Brishtėsia e miqėsisė, Djersė e pėrbaltur
, Duke jetuar
ēastin, Kurthi i natyrės etj.
Botime:
1. Vėllimi i parė poetik ĒELNAJĖ (Prill 2013),
2. Vėllimi poetik SHTATORJA E KURORĖS (Shtator 2013), nė tre
gjuhė (Shtator 2013)
3. Libri Historiko- social MBROJTJA NDĖRKOMBĖTARE E
MINORITETEVE (Shtator 2013).
Janė nė proces botimi dy vėllime poetike dhe njė libėr me ese
dhe skica.
VRITE DHIMBJEN...
Njė pikė loti ra mbi bar,
dikush me kėmbė e shkeli,
Toka e pėrpiu, e bėri baltė,
Askush nuk e pa...
Disa pemė pranė
pėrjetonin muzgun.
Sa lot janė kthyer nė pėrbaltje
mbi kėtė tokė,
pa asnjė dėshmitar,
shpirtkėputur dhimbje, duke vrarė?!...
SA FTOHTĖ KĖTĖ NATĖ!
Era e ftohtė pėrplaset mbi shpinėn time,
Gjethet jargavanėsh varur kokėn,
Pllakėzat poshtė kėmbėve ngrirė,
Njė rrėqethje trupi vesh zemrėn acar,
Qielli pemėve u ka veshur mantel gri,
Buzėqeshjet e njerėzve venitur para diellit tė
munguar
As zogjtė skėndojnė kėtė buzėmbrėmje,
Unė, bashkė me zogjtė,
paskam shumė ftohtė kėtė natė
ME GJUHĖN E SĖ TĖRĖS
Fjalėt e ngjyera nė verė tė kuqe
e kapėrcejnė kohėn
dhe shqiptojnė urimet e lėna mėnjanė
pėr tė kujtuar ēastin fatlum.
Ritual abstrakt
gjuha qė lidh dy kohė fjalėsh
sepse sytė e thonė mė mirė
atė ēka thuhet por harrohet
heshtja
ajsberg ndjenjash
flet me gjuhėn e sė tėrės
KUR DIELLI NGROH VALĖN
Shkėputem nga zhurma,
tė kuvendoj me valėn,
nė hapėsirėn e kaltėr,
tė gjėrė, shoh sytė e tu,
nė shpatet e kodrave
marr tėndin pėrqafim.
Nėse dielli i nxehtė,
mė djeg pak shpinėn
shtėpia e shpirtit tim,
mbetet midis jetės vdekjes,
nė kėtė jubile tė njė ditė plot rreze,
ashtu si, sytė e tu plot gjallesė.
Ndaj, tė lutem,
merre nė kėngėn tėnde, puthjen time,
vishja atij lisi tė fortė,
ta mbajė gjithnjė ngrohtė,
nė natyrėn e qetė tė jetėve tona,
zbukuruar nė dekore puthje - pėrkėdhelje,
derisa tė rrahin kėto dy zemra tė brishta,
por tė forta,
si vetė trungu i tyre,
rrėnjosur thellė viteve,
sepse dielli do tė vazhdojė
tė ngrohė valėn, ende,
pėr shumė kohė
JAM KUDO
Nė errėsirėn e dhomės
tiktaku i orės ndjek
rrahjet e zemrės
do tė vijė njė ditė
qė tė dyja do tė ndalen
atėherė ti do ta mallkosh botėn
sepse ta mori dashurinė.
Ndoshta nga ndonjė cep qielli
unė do tė tė shoh rėnkimshėm
sesi shiu ti lag flokėt
dhe do lutem mos trembesh
nga lotėt e hidhur
qė tokėn freskojnė.
Unė do tė jem engjėlli
qė ter sytė me erė qiellore
nėse do tė duash tė mė shohėsh
te gjethja e sapoēelur
do tė mė gjesh
dhe nė kėngėn e kanarinės
unė do tė jem
mbi barin e porsalindur
dhe nė shkėlqimin e butė tė hėnės
si buzėqeshje ylberore
do tė mė gjesh
mbi lisat e gjatė qė rrezet i zbusin
mbi parkun e bulėzuar
pas shiut
do tė jem
shija e kėndshme e kafesė
dhe loti yt
kur qesh, qan, vrapon
Oh dashuri e pėrjetshme
do jem
dhe kur peshėn e mallit
mė sdo ta durosh
puthe vendin
ku u pėrqafuam pėr here tė parė
dhe do e ndjesh
se unė jam kudo
jam frymė tek ti
KUR NGJIZ JETĖ NĖ SYTĖ E TU
Sytė e tu pėrkėdhelin butėsisht vėshtrime,
Bulėza tė nxehta ngrohin trupa, lotin prek,
s njoh formula nė dashuri !
Unė e preka, e jetova,
lumturoj shpirtin.
Pres tė nesėrmen
tė mbulohem me puthje pa fund,
pėr Ty, dashuri e parė ,
jam e fundit pėr ty,
e tillė mbeta
E di, kjo ėshtė e mundur.
S dua tė humbas,
s do tė shkoj larg,
duke lėnė pas shpirtrat tharė,
nga etja pėr pak dashuri.
E ndjej prekjen tėnde,
kam frikė mungesėn tėnde.
Ti jeton jetėn time, unė prek ēastin tėnd,
ndėrsa anija e jetės rrit shpejtėsinė,
ndjej tė tė mbaj shtrėnguar,
krahėhapur ditĖnetėve pa ndasi, pa ritual ndjenje.
Ėndrrat e mia janė prelud jete,
nėse do tė mė zgjojė nga kjo qetėsi, do tė hapja sytė tė
tė thosha:
Mė lėr tė fluturoj nė Univers,
bashkė me ty tė ngjiz jetė syve tė tu!
MĖKATI I RADHĖS...
Rrugicė e zhveshur nga yjet,
pa trupin e ngrirė
tė njė engjėlli nate,
pllakosur bordurės sė lagėsht ...
Lėkura e saj, trėndafil i bardhė,
shndriste nė piklat e shiut dimėror,
teksa vajtonte mėkatin e radhės
tė njerėzimit, kokulur nga fajet
A KA MATJE DASHURIA ?!
Kam provuar disa herė
tė mat dashurinė pėr Atė,
Mendimet
shpėrhapen hapėsirės,
midis qiellit e tokės,
Nė ēdo vend
shoh tė mė shfaqet,
ai trup
qė lėviz
hijshėm nėpėr lėndina;
Ndonjėherė mendjes sime
e fantazoj
ulur nė njė fron si mbret.
(E pyes veten : Nė fakt
ēfarė ka mbreti ?!)
Filloj arsyetimin:
Mbret ėshtė ai, pushtuesi
i njė zemre,
di ta ushqejė e udhėheqė
ndjenjėn e vet,
mes pasionit dhe pėrkujdesjes
sė jashtėzakonshme
Ndodh,
Zemra ime rebelohet,
Ai hesht,
merr dorėn
e vendos nė rrahje,
aty, gjithēka ngrin,
qetohet
Heshtje!...
Shpirti mė merr,
duke mė shndėrruar
nė udhėtar shėtitės
nė skajet mė tė largėta
tė tokės,
Atje
,
Ku u fshehka
magjishėm dashuria!
E veēanta:
Vetėm ne tė dy,
ndodh tė pėshpėrisin
Cicėrima zogjsh mbi flokė,
kur valėt
pėrpijnė shpirtrat tanė
njėkohėsisht,
ndodh
tė pimė
ndonjė gotė lotėsh
nė matje tė dashurisė
Treguesi arrin vonė
DEMONĖT E KOHĖS
Stivuar qilarit tė kohės,
fshij pluhurin e harresės e menduar.
Aty ,njė dorė shtrihet
me gishta gjysmė zgjatur.
Arrij tė shoh majat, se si pėrpiqen
tė gėrryejnė fytyrėn time tė lėmuar.
Shkruajnė intrigėn
kapilarėve tė xhindosur.
Mundohem, pėrpėlitem
grahmave tė durimit.
Pastaj
ngre nė piedestal
fuqinė e mendimit.
E lodhur mu bė jeta,
mu sfilit logjika.
Tė dyja pėrplasen dhimbshėm
nė arenėn e dritės, e mbytur nga errėsira.
Kėshtu vazhdoj,
tė bie, tė ringrihem.
Valėvis nė sy flamurin e bardhė,
derisa nė kėmbė tė ma lidhin si fjongo.
Tinėzisht, pėrjetėsisht,
demonėt e kohės
DASHURI HYJNORE
Dashuri ndryshe
qė vjen me fuqi dinozauri
dhe drejt sė ardhmes
zvarrit veladonin tėnd tė purpurt
ke lindur nė vorbullėn e pafajėsisė
nė terrin e mėngjėr tė meteorit, zbutesh
prej lotit tė dhimbjes qė srresht
fal tokė e qiell pėr njė vėshtrim
shkėmben shpirtrat nė udhėn e syve
ku kapilarėt e hollė
shtypur prej gishtrinjėve
ndezin tingujt e gjakut
deri ne vrazhdėsi
puthja ndjek ritmin e zėrave tė heshtur
tė dridhur
nga parajsa nė ferr
Dashuri qė lind e heshtur
dhe vdes zhurmshėm ndonjėherė
|