Njė ndėr krijimtaritė mė tė
lėvruara tė letėrsisė shqiptare, ėshtė edhe POEZIA. Gjini e letėrsisė ku
bota e brendshme, ndjenjat mė sublime, frymėzimi hyjnor... shprehen pėrmes
shkronjave tė cilat krijojnė vargje... vargjet, pastaj, shpalosin mendime,
mendimet krijojnė energji, energjia ndez dritat e dijės, rrezet e artė tė sė
cilės i japin ngrohtėsi zemrės, mendjes dhe shpirtit, e me kėtė, edhe kuptim
dhuratės mė tė shtrenjtė, vetė jetės.
Qė nga Lekė Matrėnga e
Pjetėr Budi, kjo energji nuk u ndalė asnjėherė sė hedhuri farėn e dijės,
duke e kultivuar atė me dashurinė mė tė ēiltėr nė shpirtin e pastėr e fisnik
tė popullit shqiptarė. Duke i mposhtur tė gjitha sfidat e kohės, kjo frymė e
shpirtit tė popullit, xixat e saja tė arta, si njė pishtar i shpresės, u
bartėn gojė mė gojė, mendje mė mendje, zemėr mė zemėr... brez pas brezi...
nga kokat mė tė ndritura tė kombit si: Naimi, Ēajupi, Mjeda, Asdreni,
Shiroka... pėr tė vazhduar tek Fishta, Konica, Noli, Migjeni... e deri nė
kohėn tonė, duke u kthyer ai pishtarė nė flakadan tė pėrhershėm qė tashmė
nuk ka forcė nė botė qė mund ta shuaj fuqinė e zjarrit tė tij...
Dua ta falėnderoj nga zemra
mikun tim dhe poetin e mirėnjohur,
ADEM ZAPLLUZHA, qė me pėrkushtim tė
jashtėzakonshėm, vizitorėve tė kėsaj faqeje, por edhe mė gjerė, do tua
prezantoj disa nga poetėt mė tė njohur tė kohės sonė, e me kėtė, do e
plotėsoj e pasuroj edhe mozaikun e mrekullueshėm tė letėrsisė shqiptare.
(www.sa-kra.ch)
Pėrgatiti:
Adem ZAPLLUZHA
ANTOLOGJI E POEZISĖ MODERNE SHQIPE
NAIM
KELMENDI
Hyrje
Naim
Kelmendi u lind me 10 shtator 1959 nė Ruhot tė Pejės, nga nėna Xufe dhe
babai Salihu. Studioi nė Fakultetin Filozofik tė Prishtinės nė Degėn e
Letėrsisė dhe Gjuhės Shqipe. Shkruan poezi e prozė, por merret edhe me
gazetari e me publicistikė, duke u dėshmuar edhe nė kėto fusha tė shkrimit,
sidomos me publikimet e tij, si te gazeta Bota sot, Pavarėsia,
Pavarėsia Neės etj.
Nga veprimtaria e tij poetike janė pėrkthyer
poezi edhe nė gjuhėt evropiane, duke u prezantuar edhe nė antologji tė
ndryshme, si dhe nė shtypin e kohės.
Naim Kelmendi ishte themelues dhe kryetar i
klubit letrar Faik Konica nė Zvicėr, i cili pėr vite me radhė ka lėnė
gjurmė nė jetėn letrare tė mėrgatės sonė atje. Drejtues dhe kryeredaktor i
revistės Top Kultura, e cila botohej po ashtu nė Zvicėr. Naim Kelmendi
ishte themelues dhe kryeredaktor i gazetės Pavarėsia, pastaj ish editor i
gazetės Pavarėsia News.
Nga kritika jonė letrare e kohės, konsiderohet
si njė ndėr poetėt tanė mė tė dalluar nė poezinė tonė moderne. Edhe nė
fushėn e publicistikės sonė Naim Kelmendi dallohet dhe ēmohet si njė ndėr
publicistėt tanė mė nė zė,sidomos pėr angazhimin dhe guximin e tij
intelektual nė mision tė fjalės sė shkruar.
Ishte edhe reporter lufte i gazetės kombėtare
Bota sot nė luftėn e Koshares me 1999.
Qė nga viti 2002 (pas kthimit nga Zvicra, ku
kishte jetuar dhe vepruar qė nga fillimi i viteve nėntėdhjeta) jeton dhe
vepron nė Kosovė.
Naim Kelmendi ka botuar deri tash kėta libra:
Shtreza nė fjalė, 1985
Nyja e Gordit, 1992
Albanoi, 1992
Pse ashtu Pandorė, 1993
Ēka tė bėj me dhembjen, 1993
Satanai me fytyrė tjetėr, 1994
Eklipsi i diellit, 1997
Pėrballje me vdekjen, 1999
Shqiptari vdes duke kėnduar, 2000
Kohė pėr tė folur gurėt, 2001
Sipėrfaqja e padukshme, 2003
Vrasja e deputetit - monografi, 2003
Beteja e Koshares
, publicistikė, 2008
Pikėpamje dhe reagime, publicistikė, 2008
Nė njė jetė pas Krishtit, 2010
Esenca,2010
Shqiptari vdes duke kėnduar (botim i dytė), 2010
Antologjia e dhembjes poetike, 2012
Ėshtė vetėm kujtesė, 2012
Po i flisja vetes, 2013
KOHĖ ME KOKĖ GORGONE
Po vjen koha me kokė gorgone
ėshtė egėrsuar egėr
nė mish nė kokė njeriu
mor a po vėreni atė qė unė po e vėrej
pamjaftueshėm
as shtetet spo flenė
as njerėzit skanė gjumė tė qetė
po shohin ėndrra tė kėqija plot ankth
vetėm miopėt nuk shohin
as pėrtej hundės as pėrtej mjegullės
koha me kokė gorgone
po ecėn me tė shpejtė drejtė terrinės
e mendjes sė ngjizur nga fara e keqe
e mbjellė mbi bime tė egra mizore
po ecėn shpejtė e mė shpejtė
se sa e mendojnė mendjet fodull
mbi gjak tė njerėzimit
po mbjellė mizori mesjetash barbare
mor, a po e vėreni atė qė unė po e vėrej
apo nė mos ėshtė dhe njė luftė e tretė botėrore
dhe mbi hirin tonė as eshtrat sdo tė zgjohen mė
as Sodomat as Feniksi, ai zog i ripėrtėritjes
as fija e pėshtjellimit njerėzor sdo tė gjendet
pėr tu zgjidhur njėherė mirė e njerėzisht
amen, na shpėtoftė dashuria...
ndryshe as detet sdo tė na lajnė
PIKĖLLIM LIRIE
Rrugėt e hanė veten pa dalė nė kryerrugė
mėkatnojnė natėn nė pikėnatė dhe
ditėn nė pikėditė lindin kopila
rrugėve nga ndėrgjegjet e vrara nė njeri
as e kisha besuar kurrė
se liria ėshtė kaq lavire e madhe
harron dhe tė harrojnė tmerrshėm
nė vetminė pikėllyese
dhe merresh me vetveten thumbur
nė harresėn e secilės ditė tė heshtur
tė jesh a tė mos jesh vjen pikėpyetja
pėrditė e mė shumė kuptoj
nga tpakushtueshmet e djeshme
sa mė afėr i afrohem ta prek
ta dua tė vėrtetėn aq mė larg mbetem
pėr tė arritur nė Breg e zbres
nė fund tė zhgėnjimit tė madh
deri te rrėnja tė flas me atin tim tlashtin
pėr ti thėnė pse mė le aq herėt fillikat vetėm
edhe rrugėt e hanė veten pa dalė nė kryerrugė
ZUZARĖT
Nga kryevendi
Ndiqni
kėta horra
kėta zuzarė
kėta tė lėnė edhe pa atdhe
fytyrat i kanė tė ndritura
vetėm si zagarė...
IRIS ILLYRIKUM
Si mbijetove shekujt
Askush nuk e di ku qėndron esenca
E krejt asaj qė je vetėm njė lule e mbijetuar
Shenjė e Ilirisė sonė tė lashtė se ishin ata qė ishin
Dhe kush do qė tė mbijetojė
Do tė hajė nga kėrcylli vetveten
Por duhet mbetur patjetėr
Vetvetja e vetes sonė
Po ti si mbijetove kohėt deri nkohėn tonė
Pėr tthėnė se ishim tbukur se kishim hapėsirė
Se do na zhduknin po mundėn me luftėra me masakra
Nė katran do na zienin e do na ndjeknin nė magrip
Por nė mos pastė mbetur asgjė nga gjurma jonė
E lashtė ilire ti ke mbetur e tė kemi shenjė
Se kėtu ishte gjaku ynė ishte racė e bardhė e lashta
Racė qė i suleshin nga lindja nga perėndimi
E kush do mbijetonte kaq bukur si ti
Kohėt luftėrat kryqėzatat pėr tthėnė se ne jemi
Kėtu rrėnja e lashta bimė dhe mendimi po i lashtė
Shqipėri dhe shqiptarė na ka ende rrėnja e fisit
Tė ndarė cepave e caqeve e tokave
E kujtimeve ku mbeten tė djerra i populluan
Mbesin dhembjet tona e historitė e hartat e copat
Dhe tmerret e ndjekjet e gjenocidet nshqiptarė
E degėve smund i bėjmė bashkė te trungu
Amen,mor Zoti ynė si ti bindemi vetes
Pėr tshikuar nveten tonė ndarjet, kufnjtė
Po ti si mbijetove shekujt
Askush nuk e di ku qėndron esenca
E krejt asaj qė je vetėm njė lule e mbijetuar
Shenjė e Ilirisė sonė tė lashtė se ishin ata qė ishin
MJERIMI I TYRE
Ata e kanė trurin e tredhur
kur se njohin rrėnjėn e vet
dhe kėrkojnė identitet tjetėr
sjanė i gjenit as tė kurmit tonė
duket janė diēka nga pėrzierja shekullore
e sė keqes sė mbetur nė plagėn e kombit
asaj fijes mė tė keqes qė sdihet nga ka pjellė
si farė nė tonėn arė kombėtare asgjėja e asgjėsė
mor janė mjerimi i vetes dhe jetės sė tyre aty
ku fillon tė jehojė e zeza mbi atė cohė
kohė lėpjetre nė gjeografinė tonė etnike
mor asnjė grimė gjak etnie nuk kanė se janė
farė e pėrzier qė mbjelli nė ta kush ēka lėnė
rrugėve tė historisė pėrgjakshėm dhe pėrdhunė
MARSHI MIZOR
Janė nisur, po ecin, po presin koka, rendin
drejt qėllimit makabėr, mallkim i tyre
qoftė fundi dhe fuqia e tyre e errėt, ēnjerėzore
po ecin drejt qėllimit, po presin koka fėmijėsh
tė pambrojtur, po vrasin pa asnjė faj njeriun
nė jetėn e vet nė emrin e vet prej Zoti
kanė vėnė katėr shkronja kobzeza nė krye
tė qėllimit antinjerėzor dhe ecin duke prerė koka
toka i ka rėndė ku e shkelė kėmba e tyre, mjerimin
mbjellin me qėllimin kryekreje bizar, shfarosės
amen, ndalini, a spo i vėreni kokat e prera, plojėn
e sju dhemb fatkeqėsia e tjetrit, jo Jezus, o Zoti ynė
ata sjanė ata qė sdinė ēka bėjnė, ia kanė qitur pikėn
ata u nisėn dhe po rendin, po presin koka njerėzish
po ecin po rendin po masakrojnė, a po e dėgjoni
marshin e tyre mizor, tė egėr, antinjerėzor po rendin
furi e sė keqes shkretėtirės pėr tė shkretėruar
njerėz, tokė dhe kohė, mizori e tyre po unguron
etshėm, pėrgjakshėm ngjizur nė gjakun e mizorive
bjeruni, ndalini, do kutėrbojnė kohėn tonė dhe orėn
po janė nisur bre drejt mizorive, bjeruni, ndalini
amen shporrini, bjeruni shpirtdjajve, kokėzinjve...
sjanė tjetėr, janė shėmtia vet, ntokėn e Zotit
TUNGJATJETA MASHTRIM
Gjurmėve tė frymėjetės
kush mundet mė bukur ta stis rrjetėn
anash e pėranash e gjithė kohėn andej e kėndej
endet nė fjalė nė ecje kujdesshėm dhe ngrit kurtha
mjegulle
vė gurthemel nė murin e fjalėve dhe nis shtjellėn
tungjatjeta mashtrim
i bukuri mashtrim i thekshmi
del nė breg, ec e mos beso deri nė theqafje, pastaj
dalin gjėrat lakuriq tvėrtetat dhe sdi ēka tė bėsh me
veten
po kah kthejnė e kah tė serviren me maska...
natėn pėrgjatė terrinės e ditėn pėrgjatė dritės
pėrbirohen duke tu shitur me fytyrė engjėlli
tungjatjeta mashtrim
ditėn pėr drekė
nė dashuri nė gjak njeriu
nė mendėsi kohe nė secilėn hapėsirė
tungjatjeta mashtrim
edhe kur sflejmė dot mbi njė pikėllim
edhe mbi histori fjalėsh
e nė kufij hartash njerėzore
tungjatjeta mashtrim
edhe nė seance hijerėnda
e nė mbledhje shtetesh ku jargon hipokrizia
jehut te thekshėm tė thėnieve tė tyre
kur i theksojnė fjalėve ju besojmė
kur ikin nga prapa shpine tė thermojne
tungjtjeta mashtrim
aktrim i rėndi aktrim
i pėshtirosur i pėshtymaftė...
kur del nė dritė e vėrteta
ti nuk je vetvetja, je tragjedia vet
por vazhdon sėrish mjegullnajėn e sia gjen askund fundin
as fjalės as thėnies as tė vėrtetės kthinave tė errėta tė
jetės...
dhe tė pėrkulem para teje
si para tė vėrtetės pa shpjegim
tangjatjeta mashtrim...
sa i vėrtetė qė je sa kryetrim...
derisa del nė shesh e vėrteta ne paguajmė
haraēin tėnd rėndė, shumė rėndė
e qė nuk paguhet me asnjė ēmim...
tungjatjeta mashtrim
i vetvetes i jetės i pjesės sė njeriut
i secilės vragė nė ecje nė vArasjen me paramendim
|