Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Shkruan: Luan KURTI

NJË STUHI PREJ BRYME

Librin e autorit Adem Zaplluzha "Një stuhi prej bryme"

mund ta shkarkoni falas në sektorin

„Literaturë“

(E falënderoj përzemërsisht autorin)

            Një vështrim mbi librin poetik “Një Stuhi prej Bryme”, të autorit Adem ZAPLLUZHA.

            Moderniteti si shfaqje e globalizmit ka krijuar një kundërvënie të hapur ndaj tradicionales në të gjitha llojet e kuptimeve. Por pavarësisht kësaj arti i bukur gjithmonë ka gjetur rrugën për t’u afirmuar, për të përcjellë frymën më pozitive të kohës kur ngjizet. Teoria e “Arti për Art” është kaq e vjetër, sa edhe e re dhe e shumëdebatuar. Disa teoricien, kritik arti përpiqen ta shohin krijimtarinë dhe Autorin domosdoshmërisht si të lirë, të shkëputur nga çdo lloj rregulli, norme letrare, si të pandikuar nga nevoja e publikut, në një liri të tërësishme ku ai (autori) realizon unin e vetë dhe nuk kërkon aprovim. “I vjen dhe e shkruan’ dhe tek ky spontanitet  sipas tyre, qëndron vlera reale, autenticiteti. Por “Arti për art” në kuptimin më klasik ka qenë fokusuar në qasjen e një “arti pa shpirt” që mëton shumë e nuk thotë asgjë, një lloj relikti që nuk i hyn në punë askujt, e një mjeti, apo artefakti memec si hieroglifët. Letërsia e sotme përpos arritjeve, ka një regres, varfëri tematike, priret më tepër drejt temave të lehta, rozë, që të jetë e shitshme sipas logjikës së tregut. Merret me pasojën por jo me shkakun, operon me formën, me dukjen, por pak i kushton rëndësi përmbajtjes. Letërsia e sotme përgjithësisht kërkon dekodim, një lexues jo thjesht të specializuar, por sa më pak refleksiv që të konformohet dhe të mos merret me retorikë.

            Por për të mos u zgjeruar në këtë lëmi, ku secili ka mendimin e vet dhe ( letërsia është perceptim dhe shije individuale), le të themi dy fjalë për letërsinë shqiptare mbarëkombëtare. Thuhet se ka pasur një letërsi të ideologjizuar gjatë kohës së Luftës së Ftohtë, këndej dhe andej kufirit, që i ka shërbyer diktaturave, por pas viteve 90 –të është shterpëzuar, s’’ka mundur t’i bëj ballë konkurrencës në tregje dhe të afirmohet. Disa dashamirë duke ju referuar handikapit botëror të rënies së interesit për librin, ku pragmatizmi kushtëzon materialen dhe ka braktisur shpirtëroren, për shkak edhe të teknologjisë, rendisin si faktor edhe “vendin e vogël”, “kombin e vogël” që rezonon automatikisht me “gjuhë të vogël”, e limituar për transit si gjuhët anglikane, latine apo gjuhë të tjera ,që ka një grusht lexuesish dhe mbetet një akt në tentativë, një dështim i paralajmëruar. Dhe kjo frymë, ky perceptim ka krijuar ndjenjën e inferioritetit, të gjunjëzimit ndaj së jashtmes dhe pranimit apriori të çdo lloj çorbe që na servirin disa prej botuesve të sotëm. Kemi në të vërtetë një masivizim, shpërthim frenetik të lirisë individuale, ku sekush shkruan, këndon, aktron, një tallavaizëm që ka krijuar një treg të deformuar dhe informal që ka nxjerrë në plan të dytë dhe injoruar artin e vërtetë dhe kulturën kombëtare.

            A kemi letërsi të mirëfilltë post–diktaturë, a kemi emra të denjë për të qenë konkurrent apo të barazvlefshëm për nga rëndësia me më kolosët e artit të sotëm bashkëkohor?...

Padyshim që po!

            Njëri prej tyre, sipas këndvështrimit tim, është edhe autori i librit që vjen të prezantohet para auditorit të gjerë “Stuhi prej bryme”, poeti i mirënjohur Adem Zaplluzha.

Koincidon emri i luftëtairt të lirisë, të çlirimit të Kosovës Adem Jashari me atë të autorit Adem Zaplluzha: luftëtar i dritës, i diturisë, i artit poetik origjinal, me frymë Kosove, me frymë  Arbërore, Ilirike, që cek trojet tona etnike natyrale që na ka falur Zoti. Baca Adem (ët) në një simbioz me pushkë dhe penë!

            “Stuhi prej bryme” shënon librin e 152- të të poetit tonë Zaplluzha! E kush mund të thotë se është plakur, se mosha t’i shteron fuqitë? Kjo prodhimtari voluminoze nuk ka cak, rrjedh e gurgullon si ujëvarat prej shpateve të thepisura të maleve, si përrenjtë shkarrëzues luginave dhe lumenjtë e rrëmbyeshëm me ujëra  të kristalta në shtretërit e tyre autokton që nga krijimi i botës. Kjo krijimtari është një enciklopedi më vete, e papërsëritshme!...

Poezi nga libri i autorit Adem Zaplluzha “Një Stuhi prej Bryme”

ME SHTERIMIN E ZËRIT TË MYKUR

Njëqind shekuj të prita

Si leckat e një këmishe

Sytë më mbetën nëpër rrugë

U shterën lumenjtë e shpresës

Askund nuk duket në horizont

Këmisha e grisur e kujtesës

Me shterimin e zërit të mykur

Desha të të thërras

Por ti nuk kishe emër

Dikush i mallkoi të gjitha parathëniet

Nëpër udhët e largëta të dynjasë

Mbetën vetëm kujtimet e hidhura

Në njëqind apo pesëqind kryqe

Një nga një i lidha kujtimet

I fsheha në një trastë

Të gjitha ëndrrat

Me fashat e lagura të lotëve

Mbështolla piramidën e dhembjes

Unë ende jam duke pritur

Kur ti kthehesh

Ndoshta s’do e shohësh më

As hijen time të zhubravitur

Por gjithsesi te varret e vjetra

Vendos një zambak të verdhë

Vendos mu aty ku e sheh kryqin e vetmuar

VETËM ZËRAT E MJEGULLAVE

Sa jemi afër

E sa larg njëri-tjetrit

Unë në polin e Veriut

Ku më ngrihet loti në sy

Kurse ti

Në anën e kundërt të hemisferës

Ku vdesin fluturat e kaltra

Këtu dielli lind çdo shtatë vjet

Hëna askurrë nuk duket në horizont

Yjet klandestin i lajnë sytë

Me trishtimin e erës

Vetëm zërat e mjegullave

Dëgjohen në shpirtin e përroit

Kur shterojnë lumenjtë e dhembjes

Nën hijen e cilit yll

U mbarësua dhembja e fjalës

Kur gjëma e zezë

E Drinit të Bardhë

I krihte thinjat lapërdhare të flokëve

Në shtërzimin e brigjeve

Qante një nuse fatin e djepit

AS ME DIZGJINËT E ERËS

Ishte nata e parafundit

E njëmijë e një netëve

Kur fliste në ekstazë

Për puthjen e princit

Ajo rrëfehej para oltarit

Kurse zemra e tij

Si koka e prerë e pulës

I kërcente në kraharor

Papritmas doli në hapësirë

Dhe kurrë më

As me dizgjinët e erës

Nuk pat njeri që mund ta frenonte

Më pastaj çdo gjë u shndërrua

Në hi e pluhur

Një zog i vetmuar

Kurrë më s’e gjeti çerdhen e humbur

NJË STUHI PREJ BRYME

Pështyj në qiell

Kallkan akujsh më dalin nga gryka

Çfarë të bëj me duart e mia

Që s’mund ta përqafojnë

As drurin e zgërlaqur në shtrojerë

Ky dimër mbase na lodhi sivjet

I shkundi ullinjtë

Asnjë pemë nuk lë në këmbë

Nga çatitë e shembura të komshinjve

Si rrëshira pjalmon një borë e zezë

Ju lutem m’i prekni duart

Këto kocka të thyera

U ngjajnë drurëve të kalbura

U ngjajnë gurëve të mykur

Dhe algave që kundërmojnë

Më ndjeni kam të ftohtë

Nga zgërbonja e shpirtit tim

Fryjnë erërat e çmendura të Ballkanit

Një stuhi prej bryme

Frynë me tërë forcën e trishtimit

AJO E LASHTA VIA EGNATIA

Më duket se ishte sterrë

Nuk arrita t’i shoh duart e mia

Asnjë lule nuk më doli parasysh

Gjërat më dukeshin

Si arkivole të harruara

Ose stiva drurësh të kalbur

Në kopsht nuk dukeshin pemët

Ishin shkulur kujtimet

Nga sytë e shterur

S’pikonte asnjë trishtim

Mbase edhe nuk ndjenin atë etje

Ishin të topitur si hanxharët e një beteje

As njerëz nuk pashë nëpër rrugë

Udhët ishin mbushur

Me arabatë arkaike

Ajo e lashta Via Egnatia

I ngjante gjarprit të ngordhur

Pemët e thara nuk më shikonte me sy