Zoti ėshtė pėrvojė e pėrgjithshme, tė cilėn vetėm racionalizmi i
dobėt dhe teologjia e pėrshtatshme e mjegullojnė.
Shkenca gjurmon pas tė vėrtetės
Kisha e ka dhe pėr atė arsye
nuk gjurmon pas saj.
Zoti ėshtė, dukshėm, faktor psikik e jo fizik, respektivisht ai mund tė
njihet vetėm psikikisht e jo edhe fizikisht.
Pėr fenė flitet vetėm kur humbet njohja. Besimi dhe mosbesimi nė
Zot janė vetėm substitute (latsubstituere = ndėrrim vendesh). Njeriu
primitiv nuk beson, ai di, pasi qė pėr tė pėrvoja e brendshme vlen sa edhe
ajo e jashtme. Ai akoma nuk ka teologji dhe nuk ėshtė i verbuar me nocione
habitjeje. Ai jetėn e tij detyrimisht e orienton kah faktorėt e jashtėm dhe
tė brendshėm tė cilat, pėr dallim nga ne, i ndien ndaras. Ai jeton nė njė
botė, e ne jetojmė vetėm nė njė gjysmė tė tij dhe, a besojmė apo jo, nė
gjysmėn tjetėr.
Nė mesin e tė gjithė pacientėve tė mi tė moshės sė mesme,
respektivisht mbi moshėn 35 vjeēe, nuk ka pasur asnjė prej tyre i cili nuk
ka poseduar vėshtirėsi me religjionin dhe asnjėri deri nė fund nuk ėshtė
shėruar po qe se nuk e ka mėsuar religjionin.
Shpirti i njeriut dhe vuajtjet shpirtėrore nė shumė mėnyra
nėnvlerėsohen sikur Zoti po tiu kishte lajmėruar njerėzve ekskluzivisht
pėrmes radios, gazetave dhe predikimeve. Zoti njerėzve kurrė nuk iu ka
paraqitur ndryshe pėrpos me shpirt dhe pėrmes shpirtit, shpirti kėtė e
kupton dhe ne e pėrjetojmė si diēka shpirtėrore. Kush kėtė e quan
psikologjizėm fsheh sytė qė shikojnė nė diell.
Njė ditė tė bukur vere, tė vitit 1887, jam kthyer nga shkolla
pasdite dhe kam shkuar nė sheshin e katedrales. Qielli qe shkėlqyeshėm i
kaltėr dhe dielli rrezonte. Kulmi i katedrales shkėlqente nga shndritja e
diellit dhe reflektohej nė tjegullat e posa ngjyrosura. Kam qenė i xhindosur
me bukurinė e kėsaj pamjeje dhe mendova: Zoti ėshtė i bukur edhe kisha
ėshtė e bukur, Zoti tė gjitha i ka krijuar dhe qėndron sipėr, larg nė
Qiellin e kaltėr, nė fronin e artė. E mandej u shfaqė zbrazėtia dhe ndjenja
e gulēimės. Kam qenė si i paralizuar dhe e vetmja qė mė ka ra ndėrmend ka
qenė: e tash mos mendo mė! Ėshtė shfaqur diēka e tmerrshme tė cilėn nuk
dėshiroj ta rikujtoj, nė afėrsi tė sė cilės fare nuk guxoj tė qėndroj...
Kam mbledhur guxim sikur tė hidhem nė zjarrin e ferrit dhe iu
kam dorėzuar mendimeve: para syve tė mi ka qenė katedralja e mrekullueshme,
mbi tė qielli i kaltėr; Zoti rrinė i ulur nė fronin e artė, lartė nė
kozmos, e nga froni shtriheshin gjymtyrėt gjigante, mbi ēatinė e kuqėrremtė
tė posa ngjyrosur dhe i mbulonin muret e kishės...
Tash mė ėshtė bėrė shumė mė e qartė ajo tė cilėn mė herėt nuk
kam mundur ta kuptoj. Kam kuptuar atė tė cilėn babai im nuk ka mundur ta
kuptojė: Vullnetin e Zotit tė cilės ai nga qėllimet mė tė mira dhe besimit
mė tė thellė iu ka kundėrvu. Pėr kėtė arsye ai kurrė nuk e ka pėrjetuar
Mrekullinė e Mėshirės e cila tė gjitha i shėron dhe tė gjitha i bėn tė
kuptueshme. Ai si orientim i ka marrė urdhrat e Biblės, ka besuar nė Zot nė
mėnyrėn siē shkruan nė Bibėl dhe nė mėnyrėn siē e kanė mėsuar paraardhėsit e
tij. Por ai nuk e ka njohur Zotin e gjallė tė pashprehur i cili ėshtė i
plotfuqishėm dhe jashtė Biblės dhe kishės, i cili i fton njerėzit nė lirin e
tyre dhe i cili mund ti detyroj ti mohojnė pikėpamjet dhe bindjet e tyre
personale pėr tu zbatuar pakusht vullneti i Tij...

Atėherė ka filluar pėrgjegjėsia ime personale. Ideja pėr tė
cilėn kam qenė i detyruar tė mendoj mė ėshtė dukur e tmerrshme, dhe me tė ka
protestuar parandjenja se Zoti mund tė jetė diēka i tmerrshėm. Kjo ka qenė
fshehtėsi e dhimbshme tė cilėn e kam pėrjetuar dhe, pėr mua, shqetėsuese dhe
gjė e errėt. Ajo ka vu hije nė jetėn time dhe unė kam menduar thellė. Krejt
kėtė e kam pranuar si ndjenjė poshtėrsie. A jam unė dreq apo derr, mendova,
diēka e ēmendur. Atėherė kam filluar fshehurazi ta studioj Biblėn e babait
tim. Me kėnaqėsi jam thelluar nė Ungjillin e farisejit dhe doganjerit, dhe
jam bindė se tė zgjedhurit kanė qenė tė ēmendur. Mbresė tė pashlyer nė mua
kanė lėnė Toma mburracaku i pabesueshėm dhe Petri i pavendosur i cili i
afrohet greminės.
Esenca humbet kur gjykon nė frymėn perėndimore, pasi qė ai, nga
mosdija, as nuk e vėren e as nuk e njeh; ai harron se njeriu e ka edhe
pėrjetimin e brendshėm, se ndihmohet edhe nga pėrjetimet subjektive tė
natyrės irracionale, tė cilat i asgjėsojnė argumentet racionale, dėshmitė
shkencore dhe i ēfuqizojnė diagnozat.
Ne nuk e njohim saktė Lindjen; nga kjo del pyetja qesharake: sa
i duhet dikujt kohė pėr ta gjetur rrugėn e shpėtimit nėse ai Zotin e do e
sa, nėse Zotin e urren? Mė pėrpara do tė kishte menduar se i nevojitet shumė
ma shumė pėr ta urryer Zotin. Por hindusėt thonė: Pėr ta dashur Zotin
njeriut i duhen shtatė vjet, tre pėr ta urryer atė. Sepse, po qė se e urren
Zotin, ai nė tė mendon shumė mė gjatė. Ēfarė ateizmi i rafinuar! Por kjo
pyetje ėshtė plotėsisht e drejtė, pasi qė ėshtė e menduar mirė.
Pjesė nga libri "Mbi tė kuptimtėn dhe tė pakuptimtėn" tė cilin
mund ta shkarkoni falas nė sektorin
Literaturė.
|