|
Zoti është përvojë e përgjithshme, të cilën vetëm racionalizmi i
dobët dhe teologjia e përshtatshme e mjegullojnë.
Shkenca gjurmon pas të vërtetës… Kisha e ka dhe për atë arsye
nuk gjurmon pas saj.
Zoti është, dukshëm, faktor psikik e jo fizik, respektivisht ai mund të
njihet vetëm psikikisht e jo edhe fizikisht.
Për fenë flitet vetëm kur humbet njohja. Besimi dhe mosbesimi në
Zot janë vetëm substitute (latsubstituere = ndërrim vendesh). Njeriu
primitiv nuk beson, ai di, pasi që për të përvoja e brendshme vlen sa edhe
ajo e jashtme. Ai akoma nuk ka teologji dhe nuk është i verbuar me nocione
habitjeje. Ai jetën e tij detyrimisht e orienton kah faktorët e jashtëm dhe
të brendshëm të cilat, për dallim nga ne, i ndien ndaras. Ai jeton në një
botë, e ne jetojmë vetëm në një gjysmë të tij dhe, a besojmë apo jo, në
gjysmën tjetër.
Në mesin e të gjithë pacientëve të mi të moshës së mesme,
respektivisht mbi moshën 35 vjeçe, nuk ka pasur asnjë prej tyre i cili nuk
ka poseduar vështirësi me religjionin dhe asnjëri deri në fund nuk është
shëruar po qe se nuk e ka mësuar religjionin.
Shpirti i njeriut dhe vuajtjet shpirtërore në shumë mënyra
nënvlerësohen sikur Zoti po t’iu kishte lajmëruar njerëzve ekskluzivisht
përmes radios, gazetave dhe predikimeve. Zoti njerëzve kurrë nuk iu ka
paraqitur ndryshe përpos me shpirt dhe përmes shpirtit, shpirti këtë e
kupton dhe ne e përjetojmë si diçka shpirtërore. Kush këtë e quan
psikologjizëm fsheh sytë që shikojnë në diell.
Një ditë të bukur vere, të vitit 1887, jam kthyer nga shkolla
pasdite dhe kam shkuar në sheshin e katedrales. Qielli qe shkëlqyeshëm i
kaltër dhe dielli rrezonte. Kulmi i katedrales shkëlqente nga shndritja e
diellit dhe reflektohej në tjegullat e posa ngjyrosura. Kam qenë i xhindosur
me bukurinë e kësaj pamjeje dhe mendova: “Zoti është i bukur edhe kisha
është e bukur, Zoti të gjitha i ka krijuar dhe qëndron sipër, larg në
Qiellin e kaltër, në fronin e artë”. E mandej u shfaqë zbrazëtia dhe ndjenja
e gulçimës. Kam qenë si i paralizuar dhe e vetmja që më ka ra ndërmend ka
qenë: e tash mos mendo më! Është shfaqur diçka e tmerrshme të cilën nuk
dëshiroj ta rikujtoj, në afërsi të së cilës fare nuk guxoj të qëndroj...
Kam mbledhur guxim sikur të hidhem në zjarrin e ferrit dhe iu
kam dorëzuar mendimeve: para syve të mi ka qenë katedralja e mrekullueshme,
mbi të – qielli i kaltër; Zoti rrinë i ulur në fronin e artë, lartë në
kozmos, e nga froni shtriheshin gjymtyrët gjigante, mbi çatinë e kuqërremtë
të posa ngjyrosur dhe i mbulonin muret e kishës...
Tash më është bërë shumë më e qartë ajo të cilën më herët nuk
kam mundur ta kuptoj. Kam kuptuar atë të cilën babai im nuk ka mundur ta
kuptojë: Vullnetin e Zotit të cilës ai nga qëllimet më të mira dhe besimit
më të thellë iu ka kundërvu. Për këtë arsye ai kurrë nuk e ka përjetuar
Mrekullinë e Mëshirës e cila të gjitha i shëron dhe të gjitha i bën të
kuptueshme. Ai si orientim i ka marrë urdhrat e Biblës, ka besuar në Zot në
mënyrën siç shkruan në Bibël dhe në mënyrën siç e kanë mësuar paraardhësit e
tij. Por ai nuk e ka njohur Zotin e gjallë të pashprehur i cili është i
plotfuqishëm dhe jashtë Biblës dhe kishës, i cili i fton njerëzit në lirin e
tyre dhe i cili mund t’i detyroj t’i mohojnë pikëpamjet dhe bindjet e tyre
personale për t’u zbatuar pakusht vullneti i Tij...
Atëherë ka filluar përgjegjësia ime personale. Ideja për të
cilën kam qenë i detyruar të mendoj më është dukur e tmerrshme, dhe me të ka
protestuar parandjenja se Zoti mund të jetë diçka i tmerrshëm. Kjo ka qenë
fshehtësi e dhimbshme të cilën e kam përjetuar dhe, për mua, shqetësuese dhe
gjë e errët. Ajo ka vu hije në jetën time dhe unë kam menduar thellë. Krejt
këtë e kam pranuar si ndjenjë poshtërsie. A jam unë dreq apo derr, mendova,
diçka e çmendur. Atëherë kam filluar fshehurazi ta studioj Biblën e babait
tim. Me kënaqësi jam thelluar në Ungjillin e farisejit dhe doganjerit, dhe
jam bindë se të zgjedhurit kanë qenë të çmendur. Mbresë të pashlyer në mua
kanë lënë Toma mburracaku i pabesueshëm dhe Petri i pavendosur i cili i
afrohet greminës.
Esenca humbet kur gjykon në frymën perëndimore, pasi që ai, nga
mosdija, as nuk e vëren e as nuk e njeh; ai harron se njeriu e ka edhe
përjetimin e brendshëm, se ndihmohet edhe nga përjetimet subjektive të
natyrës irracionale, të cilat i asgjësojnë argumentet racionale, dëshmitë
shkencore dhe i ç’fuqizojnë diagnozat.
Ne nuk e njohim saktë Lindjen; nga kjo del pyetja qesharake: sa
i duhet dikujt kohë për ta gjetur rrugën e shpëtimit nëse ai Zotin e do e
sa, nëse Zotin e urren? Më përpara do të kishte menduar se i nevojitet shumë
ma shumë për ta urryer Zotin. Por hindusët thonë: “Për ta dashur Zotin
njeriut i duhen shtatë vjet, tre për ta urryer atë. Sepse, po që se e urren
Zotin, ai në të mendon shumë më gjatë. Çfarë ateizmi i rafinuar! Por kjo
pyetje është plotësisht e drejtë, pasi që është e menduar mirë.
Pjesë nga libri "Mbi të kuptimtën dhe të pakuptimtën" të cilin
mund ta shkarkoni falas në sektorin
„Literaturë“.
|
