Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Shkruan:Elizabet BERNSHTAJN

Përktheu: Valdet FETAHU

NUK JENI AS INTROVERT E AS EKSTROVERT? NDOSHTA JENI AMBIVERT

            Sot, psikologët social, bihejvioristët dhe ekspertët në fushën e biznesit gjithnjë e më shumë po i kushtojnë vëmendje kategorisë së harruar që është në mes – ambivertit. Kanë ardhur deri tek konkludimi se personat që posedojnë këto veti të personalitetit mund të kenë disa përparësi në adaptimin profesional dhe personal.

            Studimet psikologjike mbi personalitetin për një kohë të gjatë kanë qenë të fokusuara në ekstreme: introvert dhe ekstrovert. Megjithatë, sot gjithnjë e më shumë janë të përqendruar në studimin e asaj që është në mes, në ambivert. Për çka bëhet fjalë?

            Emeroj Bernardo i pëlqen që të shumtën e kohës ta kalojë duke medituar, ushtruar dhe punuar. Kur del për darkë apo në pije me shokë. Kur del në kafene me shok, ai vjedhurazi i vështron shprehjet e fytyrave dhe gjuhën e trupit të të tjerëve. Shpesh, derisa është në shoping, i injoron njerëzit që i njeh, shtirët sikur nuk i sheh – për t’iu shmangur bisedave të kota.

            Megjithatë, ky njëzeteshtatë vjeçar instruktor i vallëzimit, i cili jeton në Glendajl të Kalifornisë, e konsideron veten person i shoqërueshëm dhe njofton njerëz të ri thuajse në çdo vend – në palestrën Starbaks. Në ahengje z. Bernardo është ai i cili e nisë i pari vallëzimin në rreth dhe që bie në sy me brekdens.

            A është z. Bernardo person  introvert apo ekstrovert?

            Në të vërtetë ai është AMBIVERT, përzierje kompakte e të dy ekstremeve.

            Vetitë e personalitetit të introvertit dhe ekstrovertit gjenden në vazhdimësi dhe gati e gjithë vëmendja është e orientuar në këto dy ekstreme. Sot, psikologët social, bihejvioristët dhe ekspertët në fushën e biznesit gjithnjë e më shumë po i kushtojnë vëmendje kategorisë së harruar që është në mes – ambivertit. Kanë ardhur deri tek konkludimi se personat që posedojnë këto veti të personalitetit mund të kenë disa përparësi në adaptimin profesional dhe personal.

            Ekspertët besojnë se vetitë e personalitetit që gjenden në kontinuitetin e introvertit dhe ekstrovertit janë stabile dhe zgjasin gjithë jetën – paraqiten me lindje dhe vështirë ndryshojnë.  Në njërën anë janë ekstrovertët (nganjëherë në qarqet psikologjike quhen edhe ekstravertë) që janë në kërkim të stimulimit të jashtëm. Atyre iu pëlqen të jenë të rrethuar nga shumë njerëz dhe të jenë në qendër të vëmendjes. Kënaqen në shkëmbimin e ideve me të tjerët dhe shpesh mendimet e veta i formojnë derisa flasin. Kur janë vetëm, shpejt mërziten dhe nuk dinë se çfarë të bëjnë me veten.

            Introvertët, që janë në anën tjetër të kontinuitetit, stimulohen përbrenda. Atyre më shumë iu pëlqen ta kalojnë kohën vetëm, me një person apo me një grup të vogël njerëzish. Ndihen të lodhur kur gjenden në grumbull njerëzish, apo ndonjë bashkëveprim social. Me kujdes i zgjedhin mendimet e veta para se t’i shprehin.

            Llojet themelore të personalitetit

            Folës, shkrimtar dhe trajner, Bet Bjulou, i jep përshkrimet tipike të sjelljes:

            AMBIVERT

            Fleksibilitet shoqëror – ndjehen komod edhe në situatat shoqërore edhe kur janë vetëm.

            Janë të mirë në komunikim – në mënyrë intuitive e dinë se kur duhet folur dhe kur të dëgjohet.

            Të matur në sjellje – jo shumë të përzemërt por as të rezervuar.

            Të adaptueshëm – nuk kanë ndonjë sjellje të zakonshme, e adaptojnë qasjen e tyre për t’ju përshtatur situates.

            EKSTROVERT

            Është në kërkim të stimulusëve të jashtëm – në njerëz, rrethinë apo aktivitete.

            I matë mendimet derisa flet.

            I motivuar me shpërblimet e jashtme – vlerësim dhe informata kthyese.

            I shoqërueshëm – lehtë për të njoftuar.

            INTROVERT

            Stimulim i brendshëm – i pëlqen të jetë vetëm.

            Lakmon vetminë kur është në shoqëri.

            Flet vetëm kur ka se çfarë të thotë.

            Mendon mirë para se të fletë, i përpunon mendimet në vete.

            Ambiverti i ka vetit e personalitetit edhe të ekstrovertit edhe të introvertit, por asnjëra nuk janë dominate. Rezultat i kësaj është personalitet i balancuar. Ata nuk janë persona që do t’jua “shurdhojnë” veshtë, e as nuk janë persona që rrinë të heshtur e të lumtur në një qosh.

            Ambivertët lëvizin mes personave të shoqërueshëm kah ata që e duan vetminë, por asnjëra nuk dominon, flasin dhe dëgjojnë me vëmendje, dhe krejt kjo është shumë më e natyrshme sesa që është rasti tek ekstrovertët dhe introverted. Këta janë sikur “bilingualët, thotë Daniel Pink, autor i serialit televiziv që flet për sjelljen e njerëzve “Kontrolla e masës” http://channel.nationalgeographic.com/crowd-control/, që merret me studimin e ambivertit. “Ata kanë spektër më të gjerë aftësish dhe mund të lidhen me një numër më të madh njerëzish, sikurse personi që flet spanjollisht dhe anglisht”, shton Pink.

            Mund ta testoni se a jeni edhe ju ambivert, duke i vërë vetes pyetje mbi atë se si do të ishit sjellë në situata të caktuara. Për shembull.

            Çfarë ju pëlqen pas orarit të gjatë të punës, kur ju nevojitet të freskoni energjinë tuaj – a është shoqërimi me shokë apo shoqërimi me telepilot në krevat?

            Kur jeni në një ngjarje shoqërore, dhe kur dëshironi të largoheni – sa më shpejt që është e mundur apo kur largohen të gjithë?

            Derisa bisedoni, a ju pëlqen më shumë të mendoni për përgjigjen tuaj para se ta shprehni apo “e hidhni” cilëndo ide që iu bie ndërmend dhe mandej e përpunoni?

            Nëse jeni Ambivert, kryesisht do të zgjedhni diçka në mes – do të zgjedhni që pas punës të dilni në pije me një shok, e pas kthimit në shtëpi do të shkoni në shetitje të gjatë me qenin.

            Hulumtimi i ambiveritetit, është publikuar në qershor të vitin 2013 në revistën “Shkenca Psikologjike” (Psychological Science) e cila ka përfshirë 340 shitës, ta treguar se fleksibiliteti social dhe emocional të testuesëve që kanë qenë ambivert ka çuar deri tek ajo që ata të jenë shitës më superior. Të testuarit së pari kanë plotësuar testin e personalitetit, e mandej hulumtuesit kanë përcjellë të ardhurat nga shitja të secilit prej tyre për tre muaj radhazi, duke kontrolluar variablat tjera. Të punësuarit me përqindje më të madhe të shitjes në orë – mesatarisht 208 dollar, në raport me 138 dollar (mesatarja e gjithë modelit) – kanë qenë ambivertët të cilët në testin e personalitetit kanë pasur pikë gati të barabarta në mes ekstoverzitetit dhe introverzitetit.

            “Ambivertët janë si flokëartat – ata nuk ofrojnë as shumë e as pak” , thotë Adam Grant, psikolog organizativ dhe profesor i psikologjisë në Universitetin e Pensilvanisë. Ai beson se ndjeshmëria emocionale i ofron ambivertëve shkathtësi të veçantë të dobishme për prindër dhe martesë.

            Ana e dobët e ambivertëve, sipas mendimit të dr. Grant, është ajo që ata nganjëherë vështirë se e dine se cilën anë të personalitetit ta përdorin në situate të caktuara. Për dallim nga ekstrovertët dh introverted që e dinë se çfarë i stimulon, ambivertët nuk janë gjithmonë shumë të sigurt. Kjo do të thotë se ata nganjëherë mund të kurthurohen – duke mos e kuptuar se duhet ndryshuar qasjen për të qenë të motivuar.

            Karl Jung e ka popullarizuar konceptin e ekstroverzisë dhe introverzisë në vitet e hershme të 1920-tave. Ai e ka identifikuar edhe grupin e tretë, por nuk e ka emërtuar dhe nuk ka shkruar shumë për të. Tek nga viti 1949 nocioni “ambivert” ka filluar më shpesh të përmendet në qarqet e psikologëve.

            Tek viteve të fundit ambiverti ka nisë të fitojë vëmendje më të madhe, po përfaqësohet në libra, ne TED bisedat, e firmat për konsultime e kanë zgjeruar fokusin në introverzitet dhe atë se si vetit personale ndikojnë në sjelljet e njerëzve në martesë, familje dhe punë. Sipas dr. Grant, më shumë se gjysma e popullatës janë ambivert. Hulumtimet e tij tregojnë se përafërsisht 2/3 e njerëzve janë ambivert, derisa 1/3 e njerëzve janë ose introvert ekstrem  ose ekstrovert ekstrem.

            “Pesonat introvert dhe ata ekstrovert saktë e dinë se për çfarë lakmojnë” thotë Lori Helgo, autore e librit “Forca e introvertit: për çka është jeta juaj e brendshme, forca juaj e brendshme”. Ajo konsideron se introverted në përgjithësi dëshirojnë të largohen nga stimulimet dhe interakcioni dhe të grupohen , derisa ekstrovertët kërkojnë njerëz dhe aktivitete. Ambivertët mund t’i shkojnë cilësdo rrugë, varësisht nga situata.

            Dr. Grant, paralajmëron se ambivertët duhet të kenë kujdes të mos kurthurohen në rolin e introvertit, respektivisht, ekstrovertit. Duhet të qëndrojnë të lire. Gjithashtu, qëndrimi i gjatë në njërën anë apo tjetrën. mund ta ngulfat ambivertin. Shenjat e paralajmërimit do të jenë lodhja dhe monotonia.

            Dr Grant këshillon: “çlirojeni ambivertin tuaj të brendshëm. Vëmendshëm shqyrtojeni çdo situate dhe pyesni veten: “Çfarë unë tani duhet të bëj për të qenë më i lumtur apo më i suksesshëm?”

Ka gra të cilat dëgjojnë vetëm atë që burri iu flet në gjumë.

Sasha Gitri

 The Wall Street Journal