Pesė vija tė drejta qė tėrhiqen me njė lėvizje tė pashkėputur tė
dorės, tė cilat, duke u gėrshetuar nė mes veti, formojnė figurėn e yllit me
pesė cepa, formalisht, nė literaturėn mistike (ezoterikė) ėshtė i njohur me
emrin PENTAGRAM.
Pentagrami gjithnjė duhet
tė skicohet me njė vij tė pandėrprerė. Kjo na pėrkujton njė parimin alkimist
se, ēdo punė tė filluar, duhet pėrmbaruar deri nė fund. Sepse, nėse diēka tė
filluar, e lėmė nė gjysmė, atėherė, pėrherė do tė kemi edhe humbjen e asaj
gjysme tė arritur.
Ky simbol i fuqishėm dhe tejet i pėrhapur ndėrlidhet me misteret dhe
magjinė. Ai, pėrveē emėrtimit si ylli pesė cepash dhe pentagram, nė
mėsimet e lashta tė popujve tė ndryshėm, ėshtė i njohur me shumė emra. E
hasim si: kryqi i Goblinit, pentakėl, shputa e shtrigės, ylli i
djallit, ylli i Betlehemit, ylli i urtėsisė, vula e Solomonit, etj.
Simbolet mistike, zakonisht janė tejet rezistuese ndaj veprimit tė
pashmangshėm tė kohės dhe mundėsisė sė pėsimit tė ndryshimeve tė caktuara
strukturale dhe pėrmbajtjesore, por, tek pentagrami ėshtė diēka tjetėr.
Kuptimin dhe qėllimin e vetė autokton dedikues, gjatė kohės, rrėnjėsisht,
dhe me dhunė, e ka ndryshuar kisha katolike. Nė kuadrin e njė kampanje tė
egėr tė Vatikanit nė zhdukjen e ēdo gjėje pagane, domethėnia tejet pozitive
e simbolit tė pentagramit, konvertohet nė njė imazh tė djallit, demonizmit,
dhe burimit tė sė keqes nė pėrgjithėsi.
Sido qė tė jetė, mund tė
konstatojmė se, prejardhjes dhe rėndėsisė sė YLLIT pesėcepėsh, i pėrshkruhen
shumė kuptime paradoksale. Nga to, mė sė shumti pozitive, por, ka edhe aso
qėndrime, qė pentagramin, edhe sot e kėsaj dite, ende e identifikojnė si
simbolikė magji-zeze dhe burim i sė keqes nė pėrgjithėsi.
Historiku i shfaqjes sė tij.
Bazuar nė tė dhėnat e gjertanishme historike, ekzistimi i
simbolit tė pentagramit nė ritualet shpirtėrore tė popujve tė ndryshėm,
daton 4000 vite para lindje sė Krishtit. Mendohet se, 3500 vite mė parė, sė
pari, ėshtė pėrdorur nė URI tė Mesopotamisė si shprehje e fuqisė mbretėrore.
Tek ēifutėt, pesėcepėshi
konsiderohet si metaforė e pesė librave nga shkrimi i shenjtė Tora tė
Mojsiut. Ndėrsa, nė Greqinė antike, ky simbol ėshtė quajtur pentakėl, i
cili gjeometrikisht ndėrlidhet me pesė shkronjat e germės sė parė A tė
alfabetit. Andaj, nė ritualet mistike, mė sė shumti e kanė pėrdorur
pitagorijanėt.
Pėr egjiptianėt e lashtė,
pentagrami ka simbolizuar mitrėn e nėntokės, ndėrsa, keltėt paganė, kėtė
simbol, e kanė ndėrlidhur me zotin e vdekjes dhe tė nėntokės MORRIGA.
Duka arritur nė mesjetė, krishterėt e kėsaj kohe, pentagramin e kanė njohur
me emrin nyja e pafundme duke e konsideruar si simbol i sė vėrtetės dhe
mbrojtjes nga demonėt.
Po ashtu, nė kėtė etapė, ylli pesėcepėsh konsiderohej edhe si simbolizėm i
pesė plagėve tė Jezu Krishtit. Kjo edhe nuk ka qenė aq e rastėsishme, sepse,
imperatori i parė nė historinė e pėrhapjes sė krishterimit -Konstantini,
yllin pesėcepėsh, e ka pasur tė gravuar nė vulėn dhe hajmalinė e tij
personale mbretėrore. Kur jena nė periodėn mesjetare, duhet tė ballafaqohemi
me dy ekstreme. E para ėshtė ajo ēfarė cekėm mė sipėr, ndėrsa ana tjetėr e
medaljes qėndron se, kisha, veēanėrisht nė etapėn e kulmimit tė
inkuizicionit, ndaj kėtij simboli, ka pasur njė qėndrim tejet anatemues. Si
njė pjesė e kampanjės sė ashpėr tė Vatikanit, qė kishte tė bėnte me zhdukjen
e ēdo gjėje nga e kaluara pagane, ylli pesėcepėsh, brenda njė kohe tė
shkurtė, shndėrrohet nė simbol tė sė keqes dhe djallit. Dy cepat e saj, tė
kthyera prapėsht nga lartė, me cepin tek tė kthyer poshtė, merrej si koka e
capit (dy birra-lartė, dy vesh-anash dhe mjekra-poshtė) qė personifikonte
luciferin dhe tė keqen nė pėrgjithėsi. Nė kėtė periodė tė gjahut nė
shtriga pentagrami i mirėfilltė, e merr emrin e ri si-shputa e shtrigės
Nė kohėn e renesancės dhe
ringjalljes sė serishme tė mėsimeve hermetike dhe tė misticizmit tė lashtė,
ylli me pesė rrema, pėrsėri e merr rrėndėsin e vetė qė e kishte mė parė. Si
analogji anatomike tė pėrsosshmėrie fizike, krahasohet me trupin e njeriut
(me koka lartė, dhe me duart dhe kėmbė tė hapura). Ky simbolizėm shprehte
kontrollin qendror tė shpirtit (nga koka) pėrmes veprimit tė katėr
elementeve tė procesit transformues kozmik ( ajri-nxehtėsia-uji-toka) .
Pentagramin, pėrmes
formave tė ndryshme tė paraqitjes sė saj, si simbol tė vetė e kanė
pėrvetėsuar edhe shumė degėzime masonerie nė botė, si dhe sekte tė ndryshme
me karaktere magji-zezė. Kėto tė fundit, simbolin e pentagramit e kanė tė
kthyer prapsė, me dy cepa tė ngritur lartė.
Pentagramin, nė kohėn e fundit tė historisė sonė, si simbol tė
vetin e kanė pėrvetėsuar shumė institucione kombėtare dhe ndėrkombėtare.
Komunizmi, si filozofi dhe rendi shoqėrorė tejet i pėrhapur nė botė, yllin e
kuq, e ka pasur si identifikim parimor tė pėrkatėsisė ideologjike. Shumė
ushtritė, e veēanėrisht ajo amerikane, pėrveē gradave ushtarake, yllin
pesėcepėsh, e ka si simbol tė luftės. Atė mund ta shohim nė tė gjitha armėt
luftarake, e veēanėrisht nė aeroplanėt bombardues.
Po ashtu si imazh, me tė madhe ėshtė inspirim nė lėmenjtė e
ndryshėm tė krijimtarisė artistike. E shohim nė stolitė e ndryshme qė barten
si qafore, bylyzy, vathė, unaza etj.
Kuptimi i domethėnies simbolike tė pentagramit.
Pentagrami ėshtė simbol i besimit religjioz pagan. dhe shpreh
lidhjen e ngushtė tė njeriut me natyrėn. Nė tė kaluarėn e hershme, njerėzit
kanė besuar se bota ėshtė e ndėrtuar nga dy polet antagoniste: mashkullores
dhe femėrores. Kėto dy pole, nė rrethana normale, duhet tė ishin nė harmoni,
dhe ēfarėdo prishje e baraspeshės sė tyre, do tė krijonte ērregullime tė
shumta funksionale. Nisur nga ky parim, ylli pesėcepėsh, ishte simbol i
polit femėr dhe gjysma tjetėr e ēdo gjėje nė natyrė. Nė konceptimin e
historianėve tė regjionit, quhej si ylli i femėrores, qė simbolizonte
planetin Venera-hyjneshėn e dashurisė dhe bukurisė femėrore. Planeti Venera
dhe hyjnesha Venera, kishim kuptim tė njėjtė. Hyjnesha e kishte vendin e
vetė nė qiellin e errėt tė natės dhe atė e quanin me emra tė
ndryshme:Venera, Ylli polar, Is-htar, Astrate, etj,.
Tė gjitha kėto emra
kishin lidhje me konceptin e natyrės dhe Mėmėn Tokė. Tėrė kėtė sistem
besėtytė, aspak nuk duhet marrė si rastėsi, sepse, edhe nga Astronomia dihet
se lėvizja e planetit Venera, ēdo 8 vite, nė hapėsirėn qiellore, lėnė
gjurmėn e pėrsosur tė yllit pesėcepėsh. Ky fenomen natyror, aq i ka
magjepsur njerėzit e atėhershėm, saqė, ata, pentagramin e kanė konsiderua si
simbol tė: nėnshtrimit ndaj sė pėrsosurės, harmonisė, bukurisė dhe dashurisė
femėrore. Grekėt e vjetėr, tė magjepsur me kėtė fenomen natyror tė
pėrsosshmėrie harmonike, sipas etapės ciklike tė shfaqjes sė saj, ēdo 8
vjet, i kanė mbajtur lojėrat olimpike.
Koha e mbajtjes sė
Lojnave tė sotme olimpike, ėshtė gjysma e adaptuar e periodės burimore
tetėvjeēare. Pra, nuk mbahen si mė parė, ēdo 8 vjetor, por, ēdo katėr
vjetor. Nė kėtė kontest, ėshtė interesante tė cekim se, deri nė momentin e
fundit, para aprovimit tė simbolit tė sotėm zyrtar (pesė rrethe), si
propozim mė i pranuar ishte pentagrami -YLLI ME PASĖ CEPA.
Dhe sė fundi, pėrmes njė
rezymeje, mund tė konstatojmė se nė pėrgjithėsi, simboli pentagramit ka
shėrbyer pėr mbrojtjen nga shpirtrat e lig dhe nėnshtrimit tė tyre nevojave
praktike tė sė mirės. Me bartjen fizik tė kėtij imazhi, apo pėrdorimit
ritual nė ceremonialet e caktuara, arrihet shėndeti mė i mirė, ngritja e
vetėbesimi, zhvillimi i brendshėm shpirtėror etj,.
Por, sikur e cekėm edhe
mė lartė, nė shumicėn e rasteve, e posaēėrisht nė ritualet e magjisė sė
zezė, ylli pesėcepėsh, i prapsur me tekun e majės kah poshtė, ėshtė pėrdorur
dhe ende pėrdoret pėr qėllime negative.
|