Arsyeja qė me shtyri tė shkruaj
pėr kėtė temė ėshtė fakti tronditės se brenda pesė viteve tė pasluftės numri
i Kosovarėve tė vetėvrarė kalon treqindėshin. Diēka e rrallė ne historinė e
traditės shqiptare.
Jeta ėshtė dhurata mė e bukur dhe
mė e shtrenjtė qė na ėshtė dhuruar nga fuqia qiellore dhe do tė ishte njė
gjest i shėmtuar dhe i paarsyeshėm qė ta pėrplasim me neveri dhe
mosmirėnjohje.
Genta, 19 vjeēare nga njė fshat i
Dukagjinit, vendosi qė ti jap fund jetės sė saj duke u vetėvrarė sepse
prindi i saj nė asnjė mėnyre nuk pranonte ta miratonte dhe bekonte fejesėn
e saj me djalin qė kishte zgjedhur. Diēka e palogjikshme pėr kohėrat qė
jetojmė. Tė pretendosh qė tia imponosh dikujt qė ta dashurojė atė qė ne
kemi dėshirė. Por a e bėri Genta zgjedhjen e duhur? Absolutisht qė jo. Athua
ēdo rrugėdalje tjetėr ishte e pamundur? Jo, as kjo nuk qėndron. Nga jeta e
tij e bujshme Napoloni konstatoi se e pamundura gjendet vetėm nė fjalorin e
tė mjerėve. Ajo, duke menduar se do tė hakmerret ndaj babait kokėfortė,
injoroi faktin se me aktin e vet do tė lėndonte e do tia ndryshonte jetėn
pėrgjithmonė shumė njerėzve tė tjerė qė e deshėn me gjithė shpirt dhe pa
hile.
Ēdo njėri qė nė mendje i
vėrtitet ndonjėherė ideja e vetėvrasjes duhet tė mendoj thellė dhe tia bėje
vetės pyetjen: e pėrse do tė duhej ta vrisja vetėn? Askush nuk thotė se
problemet nuk ekzistojnė, askush smund ta mohoj se jeta ndonjėherė dhe me
dike tregohet mė e ashpėr, por kjo nuk ėshtė arsye qė ne tė dorėzohemi dhe
ta lėmė vetėn qė jeta tė na luhat si njė varkė prej letre. Duhet tė jemi ne
kapiten tė jetės sonė, asgjė, absolutisht asgjė nuk ėshtė e pakalueshme, e
pakapėrcyeshme, e pazgjidhur. Duhet vetėm pak guxim, pak frymė luftarake pėr
ta qarė perden e errėt tė frikės dhe dyshimit qė na rrethon ndonjėherė, pėr
tė pare se jeta ka edhe pjesėn tjetėr, atė tė bukurėn, atė tė butėn,
shpresėn dhe begatinė.
Kėnd smund ta rrethojnė sot
problemet financiare pėr shkak tė tranzicionit qė po kalojmė apo problemet
familjare si pasoje e ndryshimit tė madh tė mentaliteteve. Por kjo smund tė
jetė kurrė motiv i justifikueshėm pėr tė ikur nga kjo botė nė mėnyrė kaq tė
mjerė, mos tė harrojmė rastet e shumta qė njeh historia njerėzore kur jeta u
tregua bujare dhe nxori njerėz nga gremina dhe i ngriti nė piedestalet mė tė
larta tė famės, pasurisė dhe lumturisė. McDonalds, sot mbret i qendrave
tregtare kudo ne bote ishte vetėm njė shitės ambulant akulloresh; Merlin
Monro, para se te behet e paharrueshme pėr breza te tere, si jetime ne
fėmijėrinė e saj ndėrroi dymbėdhjetė familje perkujdesjeje; Silvester
Stallone, para se te behet ky qe ėshtė sot, ishte pastrues ne njė kopsht
zoologjik.
Prandaj, i forti nuk ka frike nga
e ardhmja, nga jeta, ai nuk ik nga kjo bote si njė i mjerė pa dinjitet, edhe
kur ai mendon se e ka mbuluar zija ai ėshtė ne kėrkim te dritės dhe e ka te
qarte te vėrteten e lashte se edhe nata me e erret fundin te ndritshėm e ka.
Mos harroni as ushtarin japonez
qe, pas rrėzimit te aeroplanit nė luftėn e dyte botėrore, jetoi pėr tridhet
vjet neper pyjet e pashkelura deri sa u gjete nga njė grup alpinistesh. Ai
nuk kishte as para, as shoqėrues me vete por nuk vrau veten. Dhe kur u gjet
ishte ne njė gjendje te mrekullueshme sepse kishte ditur ta mund te keqen qe
e kishte pushtuar. Kur njė kriminel si Millosheviq, mbi shpirtin e te cilit
rėndojnė mijėra krime monstruoze gjene arsye pėr te jetuar e pėr te
deklaruar se pėr asnjė shkak sdo ta vriste veten, atėherė pėrse ne njerėzit
e thjesht qe askujt si kemi shkelur ne ndjenja duhet ta kemi vetėvrasjen ne
arkivin e rrugėdaljeve tona. Pėrse duhet te na shkoje mendja te bėjmė njė
gabim aq te madh qe te gjitha besimet e konsiderojnė si njė nder mėkatet me
te mėdha. Edhe nėse kemi bere ndonjė gabim i cili mund te quhet edhe i rend,
duhet ta dimė se te gabosh ėshtė diēka njerėzore. Mjafton qe te pendohesh
thellėsisht, te punosh pėr te treguar se ajo ishte vetėm njė rastėsi dhe te
rifillosh te jetosh.
Miq! Sytė nga jeta e jo nga
vdekja. I menēuri dhe i forti edhe mes dhimbjes se pasosur di te nxjerr njė
ēast kėnaqėsie. Jeta i takon guximtareve e jo frikacakėve.
ANKETĖ
Si e gjykoni kėtė fenomen? A ju ka
shkuar juve ndonjėherė nė mendje njė gjė e tillė? A mendoni se vetėvrasja
mund tė zgjidh diēka dhe cili ėshtė mesazhi juaj pėr ata qė mendojnė se
vetėvrasja mund tė jetė zgjidhje e mirė e problemeve qė ata mund tė kenė.
**
* **
ARSIM JASHARI Ēdo njėri qė ka hyrė nė
jetė do tė dalė i vdekur nga ajo, por duhet pritur qė kjo tė vijė natyrshėm.
Larg qoftė tė kem pasur njė mendim tė kėtillė, nė fund tė fundit pėrse duhet
ta kem. Para se tė mė vijė vdekja mė presin miliona gjėra pėr ti bėrė, mė
pret jeta, rinia, dashuria, e sa e sa gjėra tė tjera. Unė nuk jam prej atyre
qė dorėzohen para vėshtirėsive, por jam prej atyre qė luftojnė pėr ta mundur
tė keqen. Edhe kur tė vdes, do vdes si zotėri plak nė krevatin e tij, i
rrethuar nga njerėzit e dashur e jo si njė i mjerė i vetmuar me litar nė fyt
apo me gotėn e helmit nė dorė . Mesazhi im ėshtė ai i njė myslimani : Jeta
ėshtė dhuratė e Zotit , mos e pėrplasni.
ARDITA VESELAJ Vėrtetė ėshtė gjė e
dhimbshme qė nė Kosovė ka filluar tė pėrhapet ky fenomen i tmerrshėm. Lufta
na bėri tė shohim dhe pėrjetojmė lloj-lloj gjėrash prandaj traumat dhe
streset nuk mungojnė, por secili nga ne duhet ta kuptojė se njeriu ėshtė mė
i fort se dhimbja dhe se mendimet e liga na shpien vetėm nė shkatėrrim andaj
duhet ti mposhtim ato. Vetėvrasja, jo vetėm qė nuk ėshtė zgjidhje, por ėshtė
thikė pas shpine ndaj atyre qė na deshėn dhe qė do ta vuajnė gjatė mungesėn
tonė. Mesazhi im ėshtė: bėhuni tė fort, edhe atėherė kur mendoni se ju ka
mbuluar zija,mos u ndalni duke e kėrkuar dritėn.
MILAZIM KUQI (42 vjeē) - Po ėshtė e
vėrtetė, fenomeni i vetėvrasjes ėshtė pėrhapur tek shqiptarėt. Kjo ndodh
atėherė kur njeriun e kaplojnė situata dhe probleme tė vėshtira jetėsore,
probleme tė cilat njeriu nuk gjen forcėn e mjaftueshme pėr tu ballafaquar me
to dhe kėshtu gradualisht krijohet bindja e rreme se rrugėdalje nuk ka
pėrveē ikjes nga kjo botė. Unė mendoj se kjo nuk ėshtė aspak nė rregull,
vetėvrasja ėshtė njė akt i ulėt kundėr ligjeve tė Zotit sepse ēdo njeri qė
lind duhet tė pėrballet me tė gjitha vėshtirėsitė qė has nė jetė ne nuk
duhet tė dorėzohemi asnjėherė sepse jeta ėshtė e bukur pėr ata qė dinė ta
jetojnė. Me njė fjalė ne duhet patjetėr ta sfidojmė vetėvrasjen.
DAFINA DEMIRI Ėshtė vėrtetuar se
pėrmbi realitetin, gjendet mundėsia pėr ta ndryshuar atė realitet. Jeta
ėshtė plot batica dhe zbatica, vėshtirėsi dhe tė papritura edhe nėse njeriu
nuk i sillet pėr rreth problemit por do qė ta zgjidhė atė, atėherė do e
kuptojė se njė zgjidhje ekziston. Vrasja e vetvetes mund tė jetė gjithēka
tjetėr por asnjėherė zgjidhje, pėr diēka, qė pėr njė moment tė duket e
papėrballueshme .
Edhe mua njė herė mė ka shkuar nė
mendje diēka e tillė por mė vonė jam turpėruar nga ai mendim . Vetėvrasja,
pėrjashto tė sėmurėt mental, ėshtė njė turp, njė dobėsi njerėzore. Mesazhi
im ėshtė: para se tė merrni njė vendim tė tillė, mendoni: ēka pastaj?! Pra
mendoni gjatė para se tė veproni .
VALON MORINA - Cilido qoftė problemi
apo brenga qė i bie njė njeriu,unė nuk do ta arsyetoja vetėvrasjen. Njeriu
duhet tė luftojė pėr ta gjetur lumturinė, ajo meritohet. Edhe nata mė e
rendė fundin e ndritshėm e ka, edhe nėse rrėzohemi nėntėdhjetė e nėntė herė
pėrsėri duhet tė pėrpiqemi tė ngrihemi nė kėmbė. Jo mua asnjėherė nuk mė ka
shkuar mendja tė bėj njė gjė tė tillė dhe as qė do tė mė shkojė ndonjėherė
edhe pse e di se jeta mund tė mė vė para situatave tė rėnda.
ALBULENA (28 vjeē) Kam pasur njė
periudhė nė jetėn time, kur nuk doja gjė tjetėr veē tė bija nė gjumė dhe tė
mos ngrihesha mė kurrė, edhe pse isha mes tė gjallėve nuk jetoja. Me ndihmėn
e Zotit ,miqve tė mi dhe disa njerėzve tė mirė e kuptova se jeta ėshtė shumė
e bukur dhe se ne vet e bėjmė atė ferr apo parajsė. Tė gjithė atyre qė kanė
mendime tė zymta pėr jetėn i them: asgjė, absolutisht asgjė nuk ėshtė e
pakalueshme, e pa kapėrcyeshme dhe e pazgjidhshme. Duhet vetėm pak guxim,
pak frymė luftarake pėr ta qarė perden e errėt tė frikės dhe dyshimit qė na
rrethon ndonjėherė, pėr ta parė se jeta ka edhe pjesėn tjetėr, atė tė
bukurėn, tė butėn,shpresėn dhe lumturinė.
QAZIM MORINA E kush nuk ka probleme
sot. Ato fillojnė qysh nga problemet ekonomike qė rrallė familje i mungojnė
e deri problemet e tė rinjve nė lidhjet e tyre tė dashurisė. Por i fort
ėshtė ai qė edhe pėrkundėr pengesave ia del mban e jo ai qė ndalet,
ēorientohet e shpesh bėnė ndonjė budallallėk siē ėshtė vetėvrasja. Njeriu i
pjekur dhe i matur nuk do ta bėnte njė gafė tė tillė.
Anketoi:
Agron Jashari |