Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Shkruan: Nikollë LOKA

PIKËLLIMET E RRËNJËVE

Librin me poezi të autorit Adem Zaplluzha, "Pikëllimet e rrënjëve" mund ta shkarkoni falas në sektorin

„Literaturë“

(E falënderojmë përzemërsisht autorin)

            Vëllimi poetik “Pikëllimi i rrënjëve” i Adem Zaplluzhës, metaforë e vijimësisë së të shkuarës në të tashmen

            Kur merr dhe lexon vëllimin poetik “Pikëllimet e rrënjëve” të poetit Adem Zaplluzha dhe mediton mbi të, teksa sheh mjeshtërinë e lartë artistike, lëmimin e vargut, lidhjen organike ndërmjet poezive në një libër të arrirë, me të drejtë kujton se autori ka jetuar gjatë me veprën e tij. Po nuk është ashtu, Ademi ka arritur në veprën e 150 letrare dhe vetëm gjatë vitit 2015 kishte botuar 14 vëllime poetike dhe këtë vit disa libra të tjerë në poezi dhe prozë. Kur e mendon sasinë e lartë të prodhimtarisë së tij, kujton edhe pamundësinë e autorit që të japë vepra cilësore. Por, teksa Zaplluzha rend pas sasisë, ka pretendime të larta për cilësinë. Këtë e pashë, jo pa habi në vëllimin poetik që keni në dorë. Atëherë m’u krijua ideja që kemi të bëjmë me një krijues përtej të zakonshmes, një fenomen letrar, për të cilin kritika e specializuar e ka thënë dhe do ta thotë fjalën e vet.

            Kur lexon vëllimin poetik “Pikëllimet e rrënjëve” të poetit Adem Zaplluzha kalon në një zbulim të pavetëdijshëm të vetes dhe ndërsa udhëton nëpër labirinthe realitetesh jetësore, e ndjen simbolikën e pikëllimit të rrënjëve. Fjala në poezinë e Zaplluzhës është urë lidhëse në kohë; identitet, thelb dhe asht, kod përbashkues vlerash të shpërndara e të zvetnuara nga koha. Fjala nuk vdes, ajo e zhbën kohën dhe simbolikisht lëviz, duke komunikuar me të shkuarën dhe të ardhmen.  

            Në poezinë e Zaplluzhës shprehen raportet me kohën, ku e shkuara vjen në një formë tjetër në të tashmen, duke lënë po ato gjurmë të së kaluarës që i mbajmë ende të ndezura në shqisat tona. Na duket se jetojmë në një të tashme,  që pak na bën ta ndihemi se po jetojmë tani. Në poezinë e Zaplluzhës qenia kërkon të shkojë në thelbin e vet, ndërkohë që forca shkatërruese të jashtme nuk vijnë për ta ndryshuar gjendjen, por për ta ruajtur atë.

            Poeti është mjeshtër në teknikat poetike, shprehje e përvojës së gjatë krijuese. Përdorimi i metaforës në poezi është një nga aspektet më të rëndësishme të stilit poetik. Në poezinë e Zaplluzhës, metaforat e zgjedhura me shije të lartë artistike shërbejnë për të shprehur emocionet sipërore, ndjenja e përziera, marrëdhëniet e ndërlikuara, që kërkojnë të dalin përtej shprehjeve të përditshmërisë. Metafora e Zaplluzhës  shprehet në shumëkuptimësi e në disa nivele në poezitë e tij, duke bërë që vëllimi poetik, nga njëra poezi në tjetrën, të ketë vijueshmëri perceptimesh, emocionesh e mendimesh, të lidhura rreth idesë kryesore, atij, pra “pikëllimit të rrënjëve”. Kemi një të tashme të zhytur në rrënjë: lejlekë që enden, vjeshtë gri, shi vrastar, përrua i çmendur, lehje drurësh, kuaj të verbër, xhama të palarë të kujtesës, etj. Përsëritja e metaforave nga njëra poezi në tjetrën i jep vëllimit poetic thellësi dhe kompleksitetit të brendshëm. Metafora në poezinë e Zaplluzhës i ofron lexuesit mënyrat freskëta e shqyrtimit të ideve dhe këndvështrim origjinal dhe befasues të botës. Në këtë vëllim idetë kombinohen në mënyrë të veçantë dhe të rastësishme, ndërsa teknikat letrare janë përdorur si mjet i shprehjes së një kuptimi artistik nëpërmjet gjuhës.

            Shiu, i cili u ngjante fjalëve të grisura/ rri si një buf/ mbi çatinë e shembur të kujtesës/ Deri sa hëna e çmendur/ në një gjysmë rrethi magjik/ vallëzonte me meteorët endacakë//.

            Simbolika në letërsi është një lëvizje komplekse që qëllimisht zgjeron fuqinë ndjellëse të fjalëve për të shprehur ndjenjat dhe gjendjet e mendjes që shtrihen përtej vetëdijes së përditshme, duke projektuar ndjenjat e brendshme në botën e jashtme. Në poezinë e Zaplluzhës shiu nuk vjen për të gjallëruar, por për të asgjësuar dhe prishur gjendjen. Poezia ndërtohet mbi aksin kohor të raporteve të njeriut me kohën; e shkuara identitare me të tashmen, që shkon paradoksalisht në të shkuarën, sepse e tashmja me shi, rrebesh, shpëlarje të kujtesës, nuk na çon kah ardhmëria.

            Në poezinë “Trokasim në dritaret e drynave të dylltë”, poeti i vendos dry të hekurt kohës. Ajo që e hap këtë derë dylli është fjala. Këtu fjala nuk vdes, ajo e zhbën kohën dhe vjen si dëshmi e saj. “As pëshpëritje nuk ka; kur vdesin fjalët nuk ndizet qiriu” shprehet poeti.

Dritarja në poezinë e Zaplluzhës simbolizon fluturimin. Ja si vjen ajo në vargjet e një poezie : Kur i humbim fjalët/ ose mbesim si koçan i mykur në bahçe/ dalim nga kujtesa dhe trokasim/në të gjithë portat e hapura/ trokasim në dritaret e drynave të dylltë//.

            Poeti nuk dëshiron të hyjë rrëshqanthi nga toka në bujtinën e vet, por nga dritarja, andej nga hyn drita dhe jeta. Ai shprehet se “nuk na e kanë mbyllur derën, por dritaret kanë dryna të dylltë”. Dera nuk merr përmasa drite, ajo është vendosur afër tokës dhe nuk është e përzgjedhura e poetit. Ndryshe dritarja, ajo flet shumë që nga emërtimi dhe funksioni simbolik i saj, si e vetmja portë, ky hyn ardhmëria. Simbolika e dritares rimerret në poezinë tjetër “Të thashë mos i mbyll dritaret”. Kjo poezi është një thirrje e kujtesës. Ajo na kujton se koha e mbështjell kujtesën me harresë. Poeti kërkon që të mos e mbyllim dritaren e kohës, se po të ndodhë kjo, do të bjerrim thelbin identitar e në atë gjendje, natyrshëm vjen thirrja:

            Të thashë mos i mbyll dritaret/ nëse i dëgjon të trokiturat/ Hape mendjen/ bëri sytë katër si kokrrat e ullirit/ Te pragu do pres si baba dimri/ Është koha për t’i kyçur dritat e bredhit//.

            Imazhet poetike e bëjnë poezinë e Zaplluzhës interesante. Poeti është mjeshtër i përdorimit  të detajeve ndijore, i një shtrese kuptimësore më të thellë të simbolikës së poezive të tij.

Poezi nga libri i autorit Adem Zaplluzha "Pikëllimet e rrënjëve" 

NJË KETËR I VETMUAR

Sonte jam vetëm

Mes fjalëve dhe këtij pylli

S’bëzajnë turtujt

Nën gjethet e rënduara nga pesha

E ajrit të mykur

S’dëgjohet as gjëma e pyllit

Një ketër i vetmuar

Si era kërcen prej një dege

Në degën tjetër të fjalëve

Përpos qetësisë së hukamës

Dëgjohen ankthet e rrënjëve të shkulura

Dëgjohen zëzëllima gjethesh 

Kjo kohë vjeshte paska mbetur peng

Në pragun e kujtesës

Mbase është koha e një kohe

Kur ndërzehen macet

Monopateve të fëmijërisë

Dalin në shesh lejlekët e atdheut tim

PIKËLLIMET E RRËNJËVE

Përse kjo fjalë e ndrydhur

Çfarë të bëjë me skeletin e saj

Në zbrazëtinë e ajrit

Po mbytem si një bretkosë e verdhë

Çfarë të bëjë me pikëllimet e rrënjëve

Po më ngufasin deri në asgjësim

Shiu vrastar i mbrëmshëm

Nuk i ngjante më shiut

Dukej si përroi i çmendur

Sa pa mëshirë i theu ullukët

Sa që këndesi i metaltë

Asnjëherë më nuk e zgjoi mëngjesin

Shiu i cili i ngjante fjalëve të grisura

Rrinte si një buf

Mbi çatinë e shembur të kujtesës

Derisa hëna e çmendur

Në një gjysmë rrethi magjik

Vallëzonte me meteorët endacakë

Sa të trishtuara ishin lehjet e drurëve

Një skile e vjetër

Pabesisht kafshonte ashtin e tokës

Kafshonte dhembjen

E cila me vite po kullon gjak

Kullon si rrëshira trishtimi i një kohe

UNË JAM NISUR DERI ATJE

Nuk di se për ku jam nisur

Por unë do shkoj diku

Atje ku lejlekët e atdheut tim

I rindërtojnë çerdhet e shembura

Do takohem me disa lloje zogjsh

Në itineraret e tyre

Do i kërkoj fshehtësitë e të gjitha fluturimeve

Do njoftohem me frymëmarrjet e pemëve

Ju thashë se unë asgjë nuk di

Për të hyrë në fshehtësinë e gurit

Njeriu duhet të troket

Shtatë pashë thellë në zemrën e tokës

Rruga është e gjatë deri në atdhe

Detet janë të pa kapërcyeshëm

Unë jam nisur deri atje

Ku më presin fluturat e trëndafilta

Nuk ka rrugë që s’mund ta kapërcej njeriu

Vetëm se duhet të niset

Me të vetmen dashuri të pafundme

Për të mbërri deri në prehrin e atdheut

MBASE KANË ECUR EDHE PARA MEJE

Me ca grimca fjalësh nëpër xhepa

E mora dynjanë në sy

Dymijë vjet u sorollata ledheve

I kapërceva fushat e vdekura

Asnjë njeri nuk i përngjante

Fluturave të fëmijërisë

As unë nuk i përngjaja drurëve

Që flinin si kuajt e luftës duke ecur

Ishte një kohë e shthurur

Flamujt mbi shala të thyera

Këndonin një këngë të vjetër

Për shërimin e plagëve

Shumë njerëz ecnin pas meje

Nuk më kujtohet

Mbase kanë ecur edhe para meje

Po nuk është me rëndësi tani

Se kush ishte para e kush mbrapa

Ne gjithsesi kishim mbetur në një tjetër kohë

URIA M’I GRINTE RROPULLITË

Asgjë përpos kashelashave

Dhe një zarfi të dylltë

Nuk kishte mbetur në trastën time

Uria m’i grinte rropullitë

Kurse acari depërtonte në ashtin e tokës

Kujt t’i ankohem

Derisa kaloj mbi urën e thyer të kujtesës

Askush nuk më njeh në këtë qytet

As unë nuk njoh askënd këndej pari

Vetëm drurët i kam dëshmitarë

Me një flamur të ndrydhur

Dhe kalë të verbër bredhi rrugëve

Disa me quajnë patriot

E disa të tjerë dezertor

Kurse unë as vetë nuk di se kush jam

Në shikimet përbuzëse të njerëzve

Takoj siluetën time të kërrusur

Takoj tërë atë peshë të rëndë

Të cilën nuk mund ta bartë asnjë njeri

Derisa një flamur i grisur kalon në heshtje