Sakras Art Gallery

Sekuenca filmike

RTK

TOP CHANNEL

RTV 21

ALSAT

TV KLAN

KLAN KOSOVA

BOTA.AL

ALBANIAPRESS

ALBINFO

EXPRESS

KOHA DITORE

ZËRI INFO

KOSOVA SOT

INSAJDERI

BOTA SOT

GAZETA METRO

GAZETA SINJALI

ALBANIAN POST

KALLXO COM

LAPSI.AL

ZEMRASHQIPTARE

KOSOVA PRESS

TELEGRAFI

EUROPA E LIRË

ZËRI I AMERIKËS

PSIKOLOGJIA

TRIBUNA SHQIPTARE

SHËNDETI

DITURIA

PRESHEVA.COM

GJUHA SHQIPE

KOSOVARJA

RADIOPROJEKT

Shkruan: Guy de MAUPASSANT

Përktheu: Kristaq KOTONIKA

Gazetakritika

PLAÇKA TË VJETRA

     Prandaj në përplasjen më të parë zemra jonë thyhet. Ne presim me zemër të hapur të na vijnë një mori ngjarjesh të gëzuara për t’u lumturuar, por nuk arrijmë as një gjysmë të lumturisë, prandaj dhe menjëherë ngashërehemi.

E dashura ime Koletta!

Nuk e di në se ty të kujtohet një varg i Sante- Buve- së që e lexonim së bashku e që më ka mbetur në kujtesën time; ai varg më thotë shumë gjëra dhe shpesh herë për një farë kohe ma qetëson zemrën time. Ja ai varg;

“Të lindesh, të jetosh dhe të vdesësh në shtëpinë tënde të vjetër.”

Tashmë kam mbetur krejt e vetëm në këtë shtëpi ku linda, ku jetoj dhe ku kam shpresë të vdes.

Jo të gjitha ditët kanë qenë të gëzuara, por është një gjë e këndshme sepse mua këtu më rrethojnë kujtimet.

Im bir, Enriku, është avokat dhe vjen e rri këtu me mua vetëm dy muaj në vit.

Ime bijë, - Xhovana- , jeton me të shoqin në skajin tjetër të Francës dhe çdo vjeshtë shkoj unë tek ajo. Prandaj këtu kam mbetur e vetme, krejt e vetme, por e rrethuar nga sendet e familjes që më flasin pa reshtur për të afërmit e mi, si për ata që kanë vdekur dhe për ata që janë gjallë, por që janë larg.

Jam e moshuar dhe nuk lexoj shumë por, mendoj vazhdimisht, ose më saktë ëndërroj. Oh! nuk ëndërroj më si ëndërroja një herë e një kohë. Të kujtohen fantazitë tona të marra, aventurat që mendja jonë e marrë e njëzetvjeçareve arkitektonte, apo gjithë horizontet e lumtura që parafytyronim? ! Asgjë nga ato sa ëndërruam nuk u realizua. Ose më mirë e kundërta, ato më pak joshëse, më pak të këndshme e më pak poetike por që për atë kohë mjaftonin për të na ndihmuar në betejën për të gjetur rrugën e duhur në jetë, u realizuan.

E di ti pse ne gratë jemi kaq shumë të prira për të qenë fatkeqe? Sepse në rini kemi pasur shumë besim tek kumtëria. Ne nuk jemi edukuar asnjëherë me mendimin për t’u ndeshur, për të luftuar në përballimin e vështirësive apo për të përballuar vuajtjet. Prandaj në përplasjen më të parë zemra jonë thyhet. Ne presim me zemër të hapur të na vijnë një mori ngjarjesh të gëzuara për t’u lumturuar, por nuk arrijmë as një gjysmë të lumturisë, prandaj dhe menjëherë ngashërehemi.

Lumturinë,...... lumturinë e vërtetë të ëndrrave tona, unë tashmë kam mësuar ta njoh. Ajo nuk konsiston në arritjen e një gëzimi të madh, sepse këto lloj gëzimesh janë shumë të rrallë e shumë të shkurtër, prandaj dhe lumturitë e mëdha që lidhen me shpresën e pa fund të mbritjes së këtyre lloj ngazëllimeve, - që nuk vijnë kurrë- , nuk realizohen. Lumturia, është pritja gazmore, është horizonti i shpresave, është pra një iluzion i vazhduar, i pa fund. Po, e dashura ime, më të bukura se iluzionet nuk ka. Unë edhe pse e moshuar, i kam gjithnjë, çdo ditë jetoj me to. Vetëm se kanë ndryshuar motivet, sepse dëshirat e mija nuk janë më ato të rinisë. Të thashë, pjesën më të madhe të kohës e kaloj duke ëndërruar. E ç’mund të bëj tjetër? Kam dy mënyra për të ëndërruar, do të t’i tregoj, mbase do të shërbejnë edhe ty.

Oh! E para është shumë e thjeshtë ; ajo konsiston në qëndrimin para zjarrit të oxhakut, në një poltron të ulët e të butë për eshtrat e mija të plakura, dhe t’i hedhësh mendimet në kohën e kaluar për gjërat që kemi lënë prapa. Sa e shkurtër është jeta! Veçanërisht të sjellësh ndër mend ato që ke kaluar tërësisht në të njëjtin vend:

“Të lindesh, jetosh dhe të vdesësh në shtëpinë tënde të vjetër.“

Kujtimet janë të lidhura ngushtë me njëra tjetrën, e kur je në moshë madhore, të ngjan sikur kanë kaluar vetëm disa ditë nga kur ishe e re. Po, po, gjithçka kalon lehtësisht para teje sikur të ishte një ditë më parë : mëngjesi, mesdita, mbrëmja. Dhe ja, fillon nata, nata pa agim.

Duke vrojtuar zjarrin për orë e orë të tëra, e kaluara të duket sikur të ishte dje. Nuk e di më se ku gjendesh; ëndrra të rrëmben dhe para teje kalon e gjithë jeta jote. Shpesh kam iluzionin e të qenit vajzë e vogël, apo shpesh herë më ngatërrohen vrundujt e jetës me ditë të tjera, ndjej sensacionet e rinisë, të njëjtat hove, të njëjtat rrahje të zemrës, gjithçka të asaj energjie të një tetëmbëdhjetëvjeçareje dhe kam kthjelltësinë si të një realiteti të ri të vizioneve për gjithë gjërat e harruara.

Oh! Sa jam gjithnjë e mbushur me gëzim prej kujtimeve te shëtitjeve të mija të vajzërisë! .

Atje, mbi poltronin para oxhakut tim, kam riparë çuditërisht, - mbrëmjen e kaluar- , një perëndim të diellit përtej malit të Shën Mikelit dhe menjëherë më pas një gjueti me kuaj në kështjellën e Urvill- it, në aromën e rërës së lagur, të gjetheve të mbuluara me vesë dhe diellin duke dalë e duke lëshuar ngrohtësinë e rezeve të para të tij, ndërsa unë kalëroja nëpër pyje.

E gjithë kjo që parafytyrova atë mbrëmje, entuziazmi im poetik para shtrirjes së pa fund të detit, gëzimi im i madh dhe fëshfërimat ledhatuese të degëve të drurëve të pyllit, trillet e mija te vogla, gjithë grimcat e ëndrrave, të dëshirave, ndjenjave, të gjitha, të gjitha mu kthyen në kujtesën time si të gjendesha atje, sikur nuk i kisha kaluar të pesëdhjetë vjetët që e kanë ftohur gjakun tim dhe i kanë ndryshuar krejt shpresat e mija.

Mënyra tjetër për të riparë të kaluarën është edhe më e mirë.

Ti e di, por, mbase dhe nuk e di e dashura ime Koletta, që në shtëpinë tonë asgjë nuk është prishur apo humbur. Ne kemi sipër nën çati, një dhomë të madhe që nuk përdoret për banim, që quhet dhoma e plaçkave të vjetra. Çdo gjë që nuk shërbente më, vendosej aty. Shpesh unë ngjitem në këtë dhomë dhe vrojtoj rreth e qark. Aty kam gjetur një mori sendesh te vjetra, për të cilat nuk kam menduar kurrë se një ditë do të më kujtonin një botë të tërë gjërash. Nuk kam treguar kujdes për këta “ miq” të vjetër e të papërdorshëm, por të mirë e që i njoh qysh nga fëmijëria ime e hershme dhe me të cilët janë të lidhura kujtimet e ngjarjeve, të gëzimeve e hidhërimeve, janë të lidhur me historikun e familjes sonë. Prania e tyre në jetën tonë u ka dhënë një farë personaliteti, një lloj fizionomie; ata kanë qenë shokë të orëve tona, të kënaqësisë e të melankolisë, të vetmit shokë që jemi të sigurt se nuk do t’i humbasim, që nuk do të vdesin si të tjerët, si ata, fytyrat e të cilëve, sytë e tyre të dashur, goja e zëri i tyre, kanë humbur për gjithnjë.

Por, në këtë grumbull sendesh unë gjej çikërrima të vjetra që kanë qëndruar aty për dyzet vjet, e ndonëse shumë pranë nesh, nuk e kanë tërhequr vëmendjen tonë asnjë herë më parë, ndërsa tani që i rishoh papritmas, marrin një rëndësi, një domethënie të dashurive të vjetra. Më ka bërë përshtypje që për persona të njohur vagëllimthi, për të cilët nuk kemi treguar ndonjë interes të veçante atëherë, tani, për ndonjë rast të takimit të tyre atëherë në ndonjë mbrëmje, për ndonjë send të vogël të tyre të mbetur këtu, i sjell ndërmend bisedat apo intimitete të tyre, ato që askush nuk t’ i beson.

Duke shkuar nga një send tek tjetri me zemër që më dridhet, them: “ Ptu, e theva këtë objekt në mbrëmjen kur Paolo u nis për në Lion”, ose, “Ah! Ja feneri i mamasë që i shërbente për të shkuar në kishë në atë dimër”.

Sipër, ka dhe gjëra që nuk më dëshmojnë asgjë se kanë prejardhje nga të afërmit e një kohe më të parë, gjëra që askush nga të gjallët aktualë nuk i ka parë kurrë, të cilave askush nuk u a di historinë, për të cilat askush nuk kujton cilët kanë qenë poseduesit e tyre dhe aventurat që ata kanë bërë. Kurrkush nuk i ka parë duar e atyre që i kanë servirur ato sende, apo dhe sytë me të cilat i kanë parë ato. Më kanë bërë të mendohem gjatë këto sende. Ato më duken si plaçka të braktisura të atyre miqve që kanë vdekur dikur.

Ti, e dashur Kolettë, ti nuk mund ta kuptosh gjithë këtë sa të tregova dhe mundet të qeshësh me sjelljet e mija të çuditshme, me manitë e mija foshnjore e sentimentale. Ti je një parisiene, e ju parisienet nuk e njihni dhe as e kuptoni këtë botën tonë të brendshme shpirtërore, këtë fantazi të vetë zemrës. Ju jetoni vetëm për anën e jashtme, të dukshme dhe me të gjitha mendimet tuaja në erë.

Unë duke jetuar në vetmi, nuk mund të flas veçse për ehte.

Më kthe përgjigje e më trego për veten tënde, sepse unë ashtu mund të vendosem në vendin tënd, ashtu si ti nesër mund të vendosesh në timin. Por ti nuk ke për ta kuptuar kurrë vargun e Sainte- Beuve- së

“Të lindesh, jetosh dhe vdesësh në shtëpinë tënde të vjetër”

Njëmijë të puthura o mikesha ime e vjetër.

Addaide

            Botuar ne “Zhil Blas” më 29 mars 1882.

Sen –Bov (1804 – 1869 ) – poet francez i shkollës romantike, më vonë kritik i mirënjohur.