Vatra ime legjendė nė gurė, paskajshėmtė respektoj, tė shoh nė ėndėrr,
kuvendoj me ty zgjuar dhe nė gjumė... atė ditė marsi ta ktheva shpinėn, as
sot, nuk e di si ndodhi! Pas mė ka mbetur imazhi yt me gra e burra fisnik e
tė shtruar si nė jetė, nė punė e nė log tė burrnisė, nė front tė luftės pėr
liri e barazi, pėr shtet ndėrtim e jetė mė tė mirė.
Ca vite mė vonė, nėn shoqėrimin magjeps tė peizazheve tė vjeshtės, mora
rrugėn pėr nė Prekazin e lashtė, vendlindjen dhe plagėn time tė pėrjetshme,
duke kaluar rrugėve gjarpėrore tė luginave tė Likocit, Aqarevės, Kopiliqit,
Burojės, Vajnikut, Rakinicės, Rezallės e Llaushės. Vatra kėto tė lashta sa
vet toka, qė kanė ndjekur pushtuesit tanė tė tė gjitha kohėve.
Shtėpitė dhe rrugėt e Prekazit prej zemrės sė gurit, qė kushedi sa e sa
burra i ka pėrpirė dheu i kėsaj toke, peizazhe kėto, qė unė sot, po i
shikoja me sytė e zemrės, vend e plagė qė nuk kam lėnė pa i prekur me dorė,
duke e ndier peshėn e rėndė tė mallit tė djegur pėr atdheun dhe vendlindjen
time.
Ne, tė degdisur nė dhera tė huaja, duke e ndier peshėn e mallit pėr ata
gurė, tė mėrguarit tanė deri nė skajin e botės sė pafund - kush vuajti mė
shumė pėrveē shqiptarit(!), nga ku edhe mbeti pėrjetė fjala e urtė
filozofike, fjala e gjallė shqiptare mbledhur nė njė fjali tė thjeshtė
kuptimplote: Guri rėndė peshon nvendtvet!...
Copėza tė pashlyera kujtimi gjatė udhėtimit tim, jetė e varur si sprovė nė
kandarin e ndėrgjegjes, vizitorė tė urtė pėrkulen me respekt para shtatoreve
madhėshtore tė Dėshmorėve tė Kombit, si bacė Shabanit, Hamzės, Ademit...
para shtėpive, kėshtjella tė pakalueshme tėrezistencės sonė kombėtare si ato
tė Jasharajve, Mehajve, AhmetDelisė, Bislim Kodrės etj. Toponime tė
ngjashme, tė cilave pushtuesi ynė shumėvjeēar ėshtė munduar tua vrasė
kuptimin dhe brumin e gjuhės sonė tė lashtė, si Tushilė, Ticė, Likoc,
Aqarevė, Rezallė, Llaushė, Rakinicė, Prekaz e dhjetėra toponimeve tjera tė
lashta sa vet jeta mbi tokė.
Ėshtė me rėndėsi tė veēantė shkencore qė tė saktėsojmė, dhe bota e
civilizuar tė marrė mėsim nga shqiptarėt, se si bashkėjetojnė tri konfesione
tė ndryshme nė njė harmoni tė plotė shekuj me radhė nė hapėsirat shqiptare e
bujare tė Gadishullit Ballkanik, ku bukės i thonė bukė dhe ujit uji, ku tė
gjithė njė zėrit luten pėr tė njerėzishmen dhe lirinė- Amen!...
Nė tėrė hapėsirat e tokave shqiptare, qė nga kur u krijua kjo tokė, qė kur
zoti zbriti sė pari nė vendin tonė, as edhe njė herė nuk mbahet mend tė ketė
pas konflikte dhe mosmarrėveshje ndėr-fetare tė besimit tė krishterė,
mysliman e ortodoks dhe anasjelltas- as edhe njė herė, pra kurrė!, kurrė,
nga se kombi ynė nė rend tė parė gjithmonė ka pasur pėr mision tė
njerėzishmen, bamirėsinė dhe humanizmin, para sė gjithash ėshtė pėrpjekur nė
vazhdimėsi pėr liri dhe bashkim kombėtar, ka respektuar lirinė e popujve
tjerė, ka reflektuar gjithmonė sjellje njerėzore dhe mbi tė gjitha ka
respektuar me bindje tė thellė besimin dhe lirinė e secilit, para kulteve tė
tė cilėve ėshtė pėrkulur me respektin mė tė madh kombėtar e njerėzor.
Duke e mbyllur botėn time shpirtėrore tė kėtij udhėtimi, pėr tė mos mbetur
zjarri i shpirtit tim tė vogėl peng i kohės sė vrazhdė, na ėshtė dashur tė
bėjmė luftė disavjeēare pėr tė fituar nė kohė, megjithatė e rėndėsishme
ėshtė se rrėnja jonė mbijetoi pėrjetėsisht. Na ėshtė dashur tė vuajmė
padrejtėsisht, rrugėtimi ynė nėpėr histori ishte i gjatė dhe i mundimshėm,
mė duket se kėrkon ende kohė qė tė kthjellohet pėr ata qė nuk e njohin si
duhet historinė e shpirtit tonė krenar e liridashės. Ky rrugėtim nuk ndaloi,
eci, vrapoi, nuk u gjunjėzua para misterit tė mbijetesės, ra dhe u ngrit
pėrsėri si feniksi i vetėdijshėm se bashkimi ynė nė tokė e nė qiellėshtė i
vetmi shpėtim kombėtar e njerėzor, pa dyshim ėshtė edhe forca e jetėssonė tė
re.
Nė hyrje tė lagjes sė Gurit tė Betimit, takova disa fėmijė tė cilėt po
loznin. Ata, as qė donin ta dinin pėr ato qė unė po mendoja. Ata, ishin tė
lumtur me veten e tyre dhe me njėri-tjetrin, ua pata zili. Ata si fėmijė
duhet tė luajnė e tė rriten. Ata duhet t'i gėzohen tė ardhmes, por qė tė
kenė tė ardhme tė lumtur e tė sigurt, duhet tė kenė njohuri edhe pėr tė
kaluarėn. Duhet tė dinė pėr tė gjithė ata qė pėr tė mirėn e tyre dhe tė
atdheut, kanė dhėnė ēdo gjė nga vetja e vet, madje edhe jetėn nė mėnyrė qė
loja e fėmijėve tanė tė mos pritet mė nė mes.
I pėrshėndeta, madje edhe i pyeta pėr emrat, ata u prezantuan; njeri quhej
Bua Shpata, tjetri mė tha sė ishte Merkuri, Tjetri Dielli i biri i qiellit,
njeri me tha sė ishteZaharia Gropa i riu, tjetri Guri legjendė, tjetri biri
i Tokės sė madhe, tjetri Guri i Plakės, tjetri ishte Zani, ishte i biri i
Trimit, tjetri i biri Lisit, njė mė tej bardhėsia e plisit e kėshtu me
radhė...
Rruga nėpėr tė cilėn po udhėtoja, jo shumė larg atyre kullave Legjendė, tek
po kėrkoja tė trokisja nė portat e tyre tė mėdha, ku po troket bota, mbase
gjejė fatin tim edhe unė, pėr ti dėftuar botės sė madhe sė kam trokitur nė
dyert e kullės sė Prekė Kuēit, Tė Millesh Kopiliqit, tė Jasharajve, tė
TahirMehės, tė AhmetDelisė, ShaqirSmakės, AzemBejtės, Nak Berishės, Kamer
Loshit, MehmetDelisė, QerimeRadishevės, Shaban Polluzhės, MehmetGradicės,
Miftar Bajraktarit, JetullahRezallės, ShasivarAlisė e plot e plot kulla tė
tjera, nga tė cilat kėta fėmijė, por edhe tė tjerėt do tė mėsonin pėr tė
kaluarėn tonė tė lavdishme, shaluar mbi retė e bardha si nė legjenda!
Mė kujtohen edhe ditėt e sprovės sė madhe, ditėt kur djemtė e radhitur nė
grupet e para tė njėsiteve tė UĒK-sė, po hidhnin hapat e parė nė kėto treva
pėr tė bėrė qė kėtyre fėmijėve dhe tė tjerėve qė do rritėn mė pas, tė mos iu
vritet buzėqeshja, jo, as njė herė mė!
Edhe sot e gjithė ditėn, me vret, por nuk mė kujtohet sė mė kishte shkuar
ndėr mend ndonjė herė qė tė bėhesha mė shumė sė kaq sa jam! Isha bėrė qull
nė djersė, tek po kaloja pranė varrezave pėr tė parė se si i kishin
rregulluar ato. Ende isha si gjysmė zgjuar dhe gjysmė ėndėrr, kur u
pėrmenda, mallkova me gjithė shpirt atė kohė ekstaze qė mė iku, oh sa bukur
ėshtė tė jesh vetja e me kėmbė nė tokė!
06-12-2021
|