|
Gjithsesi, autori i ketij tregimi te bukur eshte vet populli, duke
pershtatur tregimin ne baze te krahinave edhe tradicioneve.. e çfare ka me
teper ”Denimi i Niobit” legjenda e gruas qe u kthye ne gur, edhe ajo diçka
simbolizon, edhe pse eshte pozicionuar ne iljaden e famshme Greke, nje
permbledhje e munguar per ne...
Une
qe i vogel, mbaj mend se per Plakat e Marsit thuhej se ishin tre, ato dolen
ne mal per shkarpa, koha i genjeu duke i qelluar me stuhi e acar deri sa i
ngriu.. Plakat mallkuan edhe prej atehere mallkimi i Plakave pasohet deri me
sot, kush i beson Marsit, e ze mallkimi plakave.. Prilli sjell mot te mire,
por dita e pare e tij nuk besohet, si per te performuar diten e genjeshtrave,
por ne te vertet, eshte pasoje e Marsit, pabesise se tij...
Per
me qarte, le te lexojme disa tregime te ndryshme mbi plakat e Marsit, fundja
na ngelet neve te vendosim se kush eshte me e duhura, por jo me e verteta,
pasi rrefimi simbolizon Marsin edhe pabesine e tij.
Çdo muaj Mars kur moti peson ndryshime te ndjeshme, miti i ”Plakes”
behet me i gjalle...
Sipas rrefimeve brez pas brezi, ne fillim apo ne fund te marsit (ne varesi
te interpretimit sipas krahinave), jane te ashtuquajturat ”Plaka”, te cilat
sjellin edhe mot te ftohte ne te gjithe vendin. Specialistet Etnografe
tregojne se gojedhena e ”plakës” eshte e lidhur ngushte me menyren se si
njerzit atehere i konceptonin ndryshimet e motit dhe natyres.
Sipas gojedhenave Shqiptare, mali Tomor eshte vendit ku plaka u ngri me
bagetine e saj nga ditet qe mori hua muaji Mars. Ndersa ne disa krahina te
vendit ky mit kujtohet ne fillim te muajit, kur marsi i morri dite borxh
shkurtit, gje qe shpjegon edhe shkurtesine e ketij te fundit. Ndersa per
krahina te tjera, ajo kujtohet ne dy ditet e fundit te marsit. Por sa njihet
miti i ”Plakes” ne ditet e sotme dhe a i besojne atij?
Nga
konstatimet e bera 10 vitet e fundit, meteorologet pranojne se tre ditet
permbyllese te marsit kane sjelle mot te ftohte dhe me reshje. Per kete
fenomen te perseritur, specialistet nuk kane shpjegime se perse ndodh
pikerisht ne ditet e fundit. Si gjithmone Prilli vjen me mot te mire.. Dita
e pare e muajit sjelle permiresime te ndjeshme.. Reshjet do te pushojne
ndersa temperaturat ne fundjave pritet te shkojne edhe 23 grade Celsius,
çfare garanton nje fundjave te bukur.
Dikur paska qene nje plake, e cila thuhet se ka dale me gjithe familjen e
vet dhe bagetine, tre dite para dites se pranveres, ne stanet e bjeshkeve.
Por koha e pranveres se hershme e tradhtoji Plaken! Tre dite me pas moti u
prish shume shpejt. Thuhet se ato dite paska fryre ere e madhe me shi dhe
debore, per tre dite e tre nete rresht deri sa me pas moti eshte qetesuar.
Por
Plaka, familja dhe bagetia e saj, ishin ngrire nga te ftohtit dhe ishin
shnderruar ne gur. Madje gojdhena thote se ne ate vend sot gjendet nje gur
si ne formen e nje Plake, ku edhe sot e kesaj dite, aty buron uje, qe thuhet
se jane lotet e Plakes. Me kete tregim lindi legjenda e te ashtuquajturave
”Plakat e Marsit”, e cila sot perdoret si nje metafor ne pragun qe ndan
stinen e dimrit me ate te pranveres, perkatesisht mes 14 marsit dhe 14
prillit, kohe pas te ciles besohet se ka ardhur pranvera e vertete, sepse 14
prilli sipas legjendes shenon 1 marsin, ardhjen e stines se ngrohte e te
luleve.
Gojedhena e hershme rrjedh nga zonat e veriut te Shqiperise, dhe thuhet se
ne muajin Mars, Plakat, pra nenat dhe grate e moshuara, duhet t’i marrim me
te mira, t’u permbushim deshirat e kerkesat, t’u gatuajme embelsira,
perndryshe hidherimi i tyre prish motin, me furtune, shi dhe debore.
Plakat e marsit jane shtate.
Ato
moren leshin e bagetise qe kishin shtire (levruar) dhe dolen ne nje lendine
per te tjere (ftilluar) e per te bere muhabet me njera tjetren. Gjate
bisedes njera nga plakat i ngriti kenge muajit Mars duke i thene se tani
dimrin e hodha e i merte te keqen. Kengen e kenduan te gjitha plakat me
radhe.. Marsi i degjoi dhe i ngriu te shtata! Thone se plakat jane
ngurtesuar dhe çdo vit ne muajin mars bie shume shi e bene ftohte per shtate
dite.
Ky
version eshte ne Shqiperine e jugut, ndersa nga veriu thone se mullizeza
(lloj shpendi) çeli zogjte qe ne Mars, por edhe ajo filloji ta shante
Marsin: ”Mullizeza zogjt i celi, na marsh te keqen Mars kaceli”.. edhe kete
muaji Mars e ngriu me te gjithe zogjte e saj ne fole. Edhe ketu numri i
mullizezes me zogjte e saj eshte shtate, qe tregon veçse per nje binjakezim
te gojedhenes. Fakt qe e mbeshtet eshte se edhe plakat edhe mullizeza ishin
me te zeza.. Plakat me roba te zeza ndersa mullizeza me pupla te zeza.
(Kjo
gojedhene i ka renjet ne besimin pagan.)
Te dielat e Marsit
O,
keto te dielat e Marsit, keto te dielat e Marsit.. dhe te Prillit.
Keto
te diela perkujtimoresh, qe shkojne rrugeve te qytetit tim, veshur me te
zeza.
Keto te diela, kam frike mos hyjne ne jeten time si Plakat e
Marsit dhe ma ngrijne pranveren perjetesisht.
O,
po i kam frike te dielat e Marsit.. i kam frike.
|
