Njëra prej pyetjeve më të diskutueshme, por edhe njëra ndër më të vështirat për t'i dhënë përgjigje shkencore, është ajo mbi prejardhjen e jetës në tokë. Megjithë përparimet e shumta, falë teknologjisë moderne, shkenca akoma nuk ka arritur që të jep një definicion përfundimtar për këtë çështje.

Teoritë, tezat e hipotezat mbi prejardhjen e jetës në tokë janë të shumta dhe ekzistojnë që nga antika e lashtë.

Sipas Talesit të Miletit (filozof, astronom, gjeometër dhe matematikan grek, autor i veprave filozofike të cilat më vonë, nga shumë shkencëtarë, merren si pikënisje e punës së tyre) jeta në tokë ka filluar nga uji. Sipas Talesit, pasi që uji ka mundësi transformimi dhe si lëndë është shumë i përhapur, është substanca dhe principi i lidhjes së çdo ndodhie: shkaku, prejardhja, materia, elementi.

Herakliti e sheh zjarrin si krijues të jetës. Një thënie e tij për zjarrin është : "Gjithçka shndërrohet në zjarr dhe zjarri shndërrohet në gjithçka, siç këmbehet ari me një mall dhe një mall me arin".

Aristoteli mendonte se jeta ka filluar në ujë, në mënyrë spontane, përkatësisht nga vetëlindja.

Një teori tjetër supozon se jeta ka origjinë nga kozmosi dhe se ajo mund të shtrihet në gjithësi, nga njëri planet në tjetrin.

Engelsi shtron teorinë e prejardhjes së jetës në tokë nga materiet jo të gjalla. Më vonë teorinë e pranoi dhe e përpunoi A. J. Oparin, hulumtues sovjetik, i cili thotë se jeta në tokë nuk ka prejardhje spontane as të rastësishme, por të ligjshme.

Me arritjen e njeriut në hënë si dhe me fluturimin e fluturakeve të ndryshme në planetët e tjera, viteve të fundit, gjithnjë e më shumë përhapet mendimi se mundësit e bartjes se organizmave të gjalla në gjithësi është e realizueshme. Gjithashtu, ekziston mendimi se njeriu ka ardhur ose është dërguar nga planetët e tjera ku ekzistojnë qenie të gjalla me intelekt.

Teori e Panspermias niset nga ajo se jeta nuk ka filluar spontanisht në Tokë por u soll këtu nga hapësira tjera. Kometat mund të kenë qenë transportues ideal të baktereve të para. Këtë teori e sugjerojnë edhe shumë shkencëtar. Pasi që kometat përbëhen edhe nga një pjesë e konsiderueshme akulli, ato edhe kanë veti rezistuese duke i konservuar dhe mbrojnë bakteret nga rrezatimet kozmike, të cilat edhe kanë arritur Tokën duke i dhënë jetë asaj.

Eksperimenti i famshëm i kimistëve Stanley Miller dhe Harold Urey, që u raportua në vitin 1953, ngrit një hipotezë të re se jeta në Tokë mund të jetë krijuar me ndihmën e shkëndijave elektrike, gjegjësisht, rrufesë. Elektriciteti i krijuar nga rrufeja mund të gjeneroj aminoacide dhe sheqerna nga një atmosferë e ngarkuar me ujë, metan, amoniak dhe hidrogjen. Ka mendim nga shkencëtarë se retë vullkanike, në atmosferën primitive, mund të kenë mbajtur metan, amoniak e hidrogjen. Vullkanet aktive, të pra disa miliard vjetësh, kanë lëshuar gazra dhe minerale në atmosferë (që ishte larg dendësisë së asaj të sotmes) përmes së cilave është krijuar një përzierje kimike (aminoacide, tullat e proteinave, molekula të domosdoshme për jetën) nga e cila, me kohë, janë krijuar organizma të thjeshta, pastaj më komplekse, dhe kështu ka filluar gjallërimi i jetës në Tokë.

James Cleaves dhe Jeffrey Bada, duke u nisur nga eksperimenti i S. Millerit dhe H. Ureyt, erdhën te një ide e re. Ata shtuan në përzierjen e gazrave disa tamponë për të neutralizuar përbërjet azotike, përpara se këto të arrinin të dëmtonin aminoacidet, e cila edhe funksionoi. Nga kjo del se origjina e jetës varet nga një proces ngjarjesh fizike, kimike e biologjike, të cilët u përshtaten kushteve të evolucionit. Mirëpo, për ta kuptuar më thellësisht se si prej gazrave të atmosferës së hershme arrihet në përbërje organike, shkencëtarët u nisën nga ARN-ja (acidi ribonukleik). ARN-ja përbëhet nga molekula më të vogla, të quajtura nukleotide dhe të lidhura mes tyre. Është një version njëfijesh i ADN dhe kryen shumë funksione të rëndësishme në të gjithë qelizat e gjalla.

Së fundmi është arritur të dëshmohet se disa nukleotide ARN-je mund të rrisin shkallen e zhvillimit të disa reaksioneve kimike specifik edhe të krijojnë spontanisht një molekulë vetë-riprodhuese.

Nëse një molekulë ARN-je mund të riprodhonte vetveten, ajo mund të krijonte bazat për jetën e një organizmi të thjeshtë.

Se fragmentet e ARN-së dinë të shfrytëzojnë nukleotidet e lira për të formuar një molekulë të ARN-së, të ngjashme me molekulën që është tashmë e pranishme në solucion, arritën ta demonstrojnë në laborator Tracely Lincoln dhe Gerald Joyce. Pas procesit të kopjimit molekulat e ARN-së (të vjetrat dhe të rejat) ndahen, duke mundësuar kështu vazhdimin e një kopjim tjetër, pra vetë-prodhimin. Mirëpo, që të arrihet deri te një përbërje organike me të cilën fillon dhe procesi i jetës, ARN-ja duhej të gjente kushte të përshtatshme p.sh. një qelizë në Tokën e para disa miliardë vjetësh.

Jack Szostak, i cili u laureua me Çmimin Nobel pikërisht për këto kërkime, bashkë me kolegët e tij arritën të demonstrojnë "lojën" që bën ARN-aj për të arritur qëndrueshmëri më të madhe duke ra në "kurthin" e acideve yndyrore dhe molekulave të tjera, falë variacioneve ciklore të temperaturës. Megjithatë, mbetet akoma e paqartë se si këto "protoqeliza" (versionet e para të qelizave të thjeshta), me ARN-në brenda, kanë arritur të evoluojnë drejt qelizave më të përsosura.

Në bazë të disa zbulimeve paleontologjike në gjendje fosilesh, supozohet se jeta në tok ka filluar para 500 milion vjetësh. Megjithatë, këto gjurmime nuk japin kurrfarë të dhënash me të cilat do të sqarohej përfundimisht prejardhja e jetës të tokë. Disa mendojnë se jeta në tokë filluar para dy miliardë vjetësh mirëpo, sipas kërkimeve më të reja, supozohet se formimi kozmik i tokës ka filluar para s 3.5 miliard vjetësh e jo si mendohej më herët para 5 - 7 miliardë vjetësh. Këtë e dëshmon zbulimi i fosileve në një shkëmb sedimentar 3.4 miliardë vite të lashtë, në Streley Pool, në bregun perëndimor të Australisë. “Kemi zbuluar njësi të konservuara në mënyrë fantastike dhe të përfshira në dritare të vogla mes kokërrzave të rërës, që duket se e kanë shmangur shtypjen. Janë struktura të ngjashme me qelizat, morfologjia e tyre është e llojit biologjik dhe kimia e tyre e pajtueshme me rrugët metabolike biologjike”, shpjegon Martin Brasier, paleobiolog në Universitetin e Oksfordit. Shkëmbi përmban struktura mikroskopike të ngjashme me qelizat, të rrethuara nga gjurmë kimike, tregues ky i një aktiviteti biologjik. Bëhet fjalë për izotope të karbonit të pranishëm në përmasa që tregojnë konvertimin nga CO2 – anhidriti karbonik – inorganik, në molekulat organike që prodhohen prej qelizave të gjalla.

Në kohët e fundit rëndësi e posaçme u kushtohet rrezeve kozmike, rrezeve të diellit dhe rrezeve radioaktive. Supozohet se në periudhat gjeologjike më të hershme (para dy miliardë vjetësh) intensiteti i këtyre rrezeve ka mundur të jetë relativisht më i fortë në momente të caktuara e kjo ka mundur të ndikojë në formimin e jetës, gjithashtu edhe në ndryshimin e formës te qeniet e gjalla.

Duhet të pranojmë se njeriu është larg njohjes përfundimtare mbi krijimin e jetës në tokë. Për këtë duhet të pranohen teoritë e mësipërme, kuptohet me rezervë të caktuar, deri në atë moment kur shkenca do të krijojë në mënyrë artificiale materien e gjallë.